Voor de één is klimaatverandering een belangrijk verkiezingsthema, voor een ander juist het woningtekort. Aletta, Carin en Patricia uit Kampen stemmen op 22 november het liefst op een politieke partij met een plan om energiearmoede op te lossen.
Bij Patricia Klaus staat de verwarming thuis altijd op 17 graden. "Ik loop veel in mijn badjas omdat dit mij enigszins warm houdt", vertelt de alleenstaande moeder van drie jonge kinderen. "Het is heel vochtig in de slaapkamers, wat zorgt voor schimmelplekken aan het plafond en langs de ramen."
Zelf beter isoleren kan niet
Patricia's sociale huurwoning is niet goed geïsoleerd waardoor het nu, zeker met de koudere dagen op komst, steeds kouder wordt in huis. Vanaf 2017 vraagt Patricia al om dubbel glas, maar de woningbouwvereniging heeft dat nog niet goedgekeurd. "Alleen eigenaren van huizen kunnen leningen en subsidies krijgen voor energiemaatregelen. Als je in de sociale woningbouw huurt, moet je wachten tot je eigen huis aan de beurt is."
Ook zou Patricia graag zonnepanelen op haar dak leggen: "Ik heb daar lang voor gespaard, maar ik mag het helaas niet op eigen houtje doen omdat het niet mijn eigen huis is."
Bekijk ook
Samen in Facebookgroep
Patricia is een van de gezichten achter de Facebookgroep 'Rondkomen in Kampen', die inmiddels duizend leden heeft. "Het is een plek waar we elkaar vinden en steunen. Binnen de Facebookgroep is er veel onzekerheid en twijfel over het bijvoorbeeld aanvragen van de energietoeslag."
"Voor de meeste mensen zijn de regelingen vaak moeilijk te begrijpen", vertelt Patricia. "Daarnaast delen we ook tips met elkaar uit hoe we zo energiezuinig mogelijk kunnen leven en hoe je je huis het beste kunt verduurzamen."
600.000 huishoudens 'energiearm'
In 2020 waren er 512.000 huishoudens in Nederland energiearm' (6,4 procent van het totaal). In 2022 was dat aantal gestegen tot naar schatting 602.000 huishoudens (7,4 procent van het totaal), blijkt uit cijfers van statistiekbureau CBS. We spreken van energiearmoede als een huishouden te maken heeft met een laag inkomen, in combinatie met een hoge energierekening of een slecht geïsoleerd huis.
1.100 euro per maand met twee banen
Een van de hen is Carin Jansen. Ze heeft twee werkgevers nodig om rond te komen en verdient zo'n 1.000 tot 1.100 euro in de maand. "Ik leef heel sober. Soms sla ik het avondeten over en eet ik alleen maar brood om geld uit te sparen."
Haar huis is niet geïsoleerd. "Als ik 's avonds in de kamer zit, voel ik de wind langs mijn benen gaan. Ik heb overal de verwarming uitstaan, behalve in de woonkamer en de keuken."
Koken op lampenolie
Ook bij Aletta Matheus gaat de verwarming niet aan, tenzij ze gasten over de vloer krijgt: "Ik leef heel energiezuinig. Ik kook eenpansgerechten om gas te besparen, en suddervlees doe ik op een eenpitter. Daar doe ik lampenolie in, want dat is goedkoper. 's Avonds doe ik alleen de lamp in mijn keuken aan. Het is eigenlijk heel normaal voor mij geworden."
Aletta leeft van een uitkering. Volgend jaar hoopt ze haar pensioen en AOW te ontvangen. "Dan ga ik het financieel wat beter krijgen." Ze heeft wel dubbel glas van de woningbouwvereniging gekregen. "En ik heb nu een energiezuinige douchekop en folie achter de radiatoren. Ondanks dat mijn huis nu beter is geïsoleerd, heb ik het geld niet om de verwarming elke dag aan te kunnen zetten."
Straks wel of niet stemmen?
In de Facebookgroep gaat het de laatste tijd ook veel over de verkiezingen van 22 november. "De meeste mensen gaan niet stemmen, omdat ze niet gehoord worden en niet worden gezien. Al 10 tot 15 jaar worden ze betuttelend behandeld en weggezet als fraudeur, als mensen die slecht met geld omgaan", legt Patricia uit.
Zelf gaat ze wel stemmen: "Ik geloof namelijk dat dit de enige manier is om verandering te brengen. Dus ik hoop dat zoveel mogelijk ontevreden mensen toch wel de moeite gaan nemen om te stemmen, want dan pas kun je iets veranderen."
Afhankelijk van toeslagen
Patricia wil dat de overheid voor een fatsoenlijke basis zorgt voor iedereen. "Zonder dat je eerst door allerlei hoepels moet springen. Half Nederland ligt aan een zuurstofapparaat van toeslagen. En wanneer het apparaat aan en uit gaat is grillig. Alles hangt van toeslagen en subsidies aan elkaar, wil je overeind blijven."
En dat klopt niet in een welvarend land als Nederland, vindt ze. "Zorg voor een stevige bestaanszekerheid. Dat je normaal kunt eten en je je huis kunt isoleren."
Bekijk ook
'Den Haag heeft oogkleppen op'
Ook Aletta kan zich vinden in de visie van Patricia. "Ik denk dat ze in Den Haag niet beseffen hoeveel mensen nog altijd in de kou zitten. Ze lopen daar naar mijn mening met oogkleppen op. Ik wil er zeker van zijn dat mijn stem ertoe doet, daarom ga ik stemmen. Ik wil een blok vormen tegen de rechtse partijen."
Prijsplafond of huizen verduurzamen?
Voorzitter Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) vindt dat de overheid moet stoppen met pleisters plakken tegen energiearmoede. "De overheid moet met coherent beleid komen en stoppen met het geven van toeslagen. Afgelopen jaar had de politiek 11 miljard euro uitgetrokken om de energierekening van iedereen te subsidiëren met een zogenaamd prijsplafond. Als je diezelfde 11 miljard uittrekt om sociale huurwoningen te verduurzamen en ze van het aardgas afbrengt, dan zorgt dit ervoor dat de energierekening van bewoners maandelijks 100 euro lager is. We kunnen op die manier 1,1 miljoen huurwoningen verduurzamen."
Bekijk ook
'Overheid moet regie nemen'
Daarnaast wil Van der Gaag dat de overheid de regie in handen gaat nemen: "Wat ons betreft moet de regering dit echt met de hoogste prioriteit doen. We moeten zorgen dat die energietransitie voor iedereen een feestje kan worden."
"En dat we iedereen iets aantrekkelijks te bieden hebben, niet alleen de mensen met de dikste portemonnee", benadrukt de NVDE-voorzitter.
Meer in comfort leven
Het plan van de vereniging om te stoppen met pleisters plakken en centrale regie, zien Patricia en Aletta als een goede stap vooruit. "We hebben liever een geisoleerd huis dan toeslagen. Vooral als we er 100 euro maandelijks aan overhouden. Van dat geld zouden we iets meer in comfort kunnen leven", stellen ze allebei vast.
Maar voorlopig houden zowel Patricia als Aletta de kachel op 17 graden en hopen ze op betere tijden nu er na de verkiezingen een nieuw kabinet zal aantreden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
