Commerciële ketens voor kleinschalige ouderenzorg veroveren de markt. Ze maken daarmee veel winst, maar op kwaliteit scoren ze vaak onvoldoende. Dat ondervond ook Linda Rentes: "Het systeem klopt niet, men verdient geld over de rug van onze ouderen."

Linda's ouders waren allebei dementerend toen de familie voor hen op zoek ging naar een plek in een verpleeghuis. In de reguliere ouderenzorg bleek die er niet te zijn, zeker niet voor echtparen. "Dat konden wij niet over ons hart verkrijgen, onze ouders zijn Jut en Jul, die haal je niet uit elkaar."

Afspraken niet nagekomen

Na 2,5 jaar vonden ze een plek in een kleinschalige particuliere instelling. "Wij betaalden 1.400 euro huur en mijn ouders kregen via hun persoonsgebonden budget (pgb) bijna een ton per persoon om zorg in te kopen, daarvoor zouden ze 6 uur zorg per dag krijgen. We dachten: mooi dat er eindelijk een goede plek is geregeld."

Maar de afspraken werden niet nagekomen, vertelt Linda. "6 uur klinkt mooi. Alleen zagen we maar 2 verzorgers per dag voor 21 bewoners. Dan kan je niet iedereen wassen en helpen met naar het toilet gaan. We zagen dat zelfs de basiszorg niet geregeld werd."

'We vonden overal medicijnen'

Samen met haar broer en zus besloot Linda om zelf de zorg voor haar dementerende ouders op zich te nemen. "We kwamen bijna dagelijks langs om onze ouders te helpen douchen, tanden poetsen en voor activiteiten. Die zorg werd namelijk niet geregeld."

"We vonden het verwaarlozing, ook qua medicatieveiligheid, we vonden overal medicatie", vervolgt de dochter. "Dat is erg gevaarlijk, want voor je het weet nemen ze het in. Daar werden we erg verdrietig van."

Naar de inspectie gestapt

Linda ging naar de klachtenfunctionaris en ging in gesprek met de beheerders van het verpleeghuis: "Elke keer werd er beterschap beloofd, maar verbetering bleef uit."

Uiteindelijk vond de familie dat het zo niet langer kon en besloot naar de inspectie te stappen. "Toen bleek dat ze op 6 van de 10 punten onvoldoende presteerden. Dat was voor ons wel een bevestiging."

Wonen en zorg gescheiden

Commerciële verpleeghuizen mogen winst maken omdat ze op papier wonen en zorg gescheiden houden. Een cliënt betaalt de huur, de zorg wordt vanuit het pgb betaald. Op het woondeel mag winst worden gemaakt, maar dit systeem brengt een risico met zich mee.

"De grote kostenpost in de zorg is het personeel, die is zo'n 80 procent. Wil je winst maken, dan zullen ketens daar eerst kritisch naar kijken", waarschuwt Patrick Jeurisse, hoogleraar betaalbare en toegankelijk zorg aan het Radboudumc.

Besparen op personeelskosten

In de praktijk zie je volgens hem dat veel van dit soort instellingen daarom proberen te besparen op de personeelskosten en dat betekent vaak minder handen aan het bed. "En dat staat in relatie tot de kwaliteit."

Ondertussen maken de - vaak buitenlandse - ketens grote winsten, zegt Jeurisse. "We zien winstpercentages tussen de 7 en 15 procent, dat is bijna net zo winstgevend als het hebben van aandelen in Apple."

Geen wettelijke kaders

En dat terwijl ouderen met dementie minder goede zorg krijgen, ziet Verenso, de beroepsvereniging van specialisten in ouderengeneeskunde. "Daar maken wij ons zorgen over, vaak is er onvoldoende kennis in huis over dementie en hoe daarmee om te gaan. Of zijn er geen goede afspraken met de huisarts of specialist", zegt voorzitter Jacqueline de Groot.

"Dat tast de kwaliteit van leven van de bewoners aan", benadrukt ze. Volgens Verenso is het in Nederland te makkelijk om zo'n verpleeghuis te beginnen. "Er is te weinig toetsing vooraf en er zijn geen wettelijke kaders waar partijen zich aan moeten houden", legt De Groot uit.

'Het systeem deugt niet'

Linda's ouders wonen inmiddels niet meer in de particuliere instelling. Haar vader is overleden en haar moeder woont op een gesloten afdeling in een regulier verpleeghuis. "Gezien de situatie was het toch de enige en beste plek en wij hebben met z'n drieën die zorg kunnen verlenen", blikt hun dochter terug.

"Maar eigenlijk klopt het niet", vindt ze. "Het systeem deugt niet. Over de rug van onze ouders, het personeel en de belastingbetaler wordt geld verdiend door investeerders. Dat kan niet waar zijn."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."