"Soms kan ik iemand pas na 2 weken zien, omdat de verzekeraar eerst moet stempelen", zegt psychiater en verslavingsarts Bram Bakker over de verslavingszorg in Nederland. Hij ziet het probleem steeds groter worden en luidt daarom de noodklok.

Parlementair journalist Frits Wester sprak gisteravond openhartig over zijn alcoholisme in Jinek. Wester legde in september tijdelijk zijn werk neer om zijn drankprobleem aan te pakken. De afgelopen maanden kickte hij af in een kliniek in Zuid-Afrika.

Wachtlijsten en de zorgverzekering

Maar wat als je niet naar Zuid-Afrika kunt en het moet doen met de Nederlandse verslavingszorg? "De bulk van de mensen komt, als ze zich aanmelden voor behandeling bij de huisarts, bij verslavingszorg en daar liggen enorm veel hobbels", zegt Bakker.

Het Trimbos-instituut zegt dat in Nederland 1 op de 12 mensen overmatig drinkt. Mensen die hulp willen komen terecht in een complexe tak van zorg, zegt Bakker. "De verslavingszorg valt onder de verzekerde zorg." En daar blijft volgens Bakker heel veel liggen. "Er moeten machtigingen af worden gegeven, dus dat de zorgverzekeraar van tevoren toestemming moet geven. Daar blijft echt heel veel liggen."

Stempel

Bakker werkt als psychiater op een detox-afdeling. "Dat is wel de intensive care van de verslavingszorg. Daar gaan mensen dood." Voordat je er wordt opgenomen, moet eerst op de verzekeraar worden gewacht. "Als de huisarts bepaalt dat iemand bij ons moet komen, moet ik eerst minstens 2 weken wachten totdat de zorgverzekeraar de stempel zet. Anders wordt het niet vergoed."

Dan is er ook nog een wachtlijst. Naar eigen zeggen kent Bakker meerdere mensen met een alcoholverslaving die zijn overleden terwijl ze wachtten om in aanmerking te komen voor goede zorg. "Als jij je aanmeldt en zegt: ik drink iedere dag een fles wodka en je hoort dat je nog 3 maanden moet wachten op je eerste gesprek, dan stop je niet in de tussentijd met drinken."

Wat kan er anders

De detox-afdeling moet volgens Bakker dan ook veel hogere prioriteit krijgen. "Als je nergens meteen terecht kunt, zeggen ze: ga maar naar de eerste hulp. Die bepaalt dan of het voldoende ernstig is om daar te blijven. Maar die internist heeft misschien wel mensen die meer recht hebben op dat bed."

Iemand moet dus sneller op een detox-afdeling terecht kunnen. Bij de eerste hulp kan volgens Bakker ook niet de juiste zorg worden geboden. "De oplossing is namelijk altijd: stoppen met gebruiken. Dat doe je op de detox."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.

Op basis van een tip van de AIVD werd in april de advocaat van Ridouan Taghi, Vito Shukrula, gearresteerd. AIVD-baas Erik Akerboom vertelt dat de dienst wil voorkomen 'dat criminele netwerken worden aangestuurd vanuit de gevangenis via een advocaat'.

Shukrula's arrestatie op donderdag 10 april leidde tot geschokte reacties in de advocatuur. Hij werd aangehouden na een bezoek aan zijn cliënt Ridouan Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught. Volgens het Openbaar Ministerie (OM) zou Shukrula zich schuldig hebben gemaakt aan 'deelname aan een criminele organisatie'.

Strafrechtelijk onderzoek

Wat deze zaak zo bijzonder maakt, is de doorslaggevende rol die veiligheidsdienst AIVD in Shukrula's arrestatie heeft gespeeld. Het strafrechtelijk onderzoek naar de advocaat begon namelijk in december na een tip van de inlichtingendienst.

In een zogenoemd ambtsbericht aan het OM meldde de AIVD dat Shukrula berichten van zijn cliënt Taghi zou doorspelen aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

Zorgen over communicatie

Hoewel AIVD-baas Erik Akerboom niet op individuele zaken kan ingaan, zegt hij tegen EenVandaag dat de AIVD zich zorgen maakt over de mogelijkheden tot communicatie, die criminelen vanuit de gevangenis nog kunnen hebben met hun netwerk.

"Een van de belangrijkste dingen die wij willen voorkomen is dat criminelen - ook als ze zitten opgesloten in de gevangenis - kunnen blijven spreken met hun criminele netwerk. Want hiermee kunnen ze nog altijd een dreiging uitoefenen op de samenleving."

Niet meer aansturen vanuit gevangenis

Het feit dat de AIVD deze tip doorgaf aan het OM, doet vermoeden dat de dienst zich vaker bezighoudt met verdachten in het Marengo-proces. De criminele organisatie van Taghi in het bijzonder.

Akerboom: "Dat we standaard meeluisteren met de telefoongesprekken tussen advocaten en deze personen, dat kan niet de conclusie zijn. Het gaat ons erom dat de communicatie vanuit de gevangenis stopt en dat niet langer de criminele netwerken kunnen worden aangestuurd. Bijvoorbeeld via een advocaat."

Kritische brief

Bovendien is het vanzelfsprekend dat de AIVD in actie komt, als er sprake is van 'bedreiging van de rechtstaat', vervolgt Akerboom. "Als deze criminele netwerken zich bezighouden met het bedreigen en zelfs liquideren van personen die onze rechtstaat vertegenwoordigen, dan kunnen ze erop rekenen dat ze in het vizier van van de AIVD komen. Dat is evident."

Een maand voor de arrestatie van Shukrula was er nog forse kritiek op de werkwijze van de AIVD. Twee toezichthouders van de geheime dienst concludeerde in een kritische brief dat de AIVD zich niet altijd aan de regels houdt.

Vaker onderzoek naar criminelen

De wet schrijft namelijk voor dat dat inlichtingendienst criminelen alleen mag onderzoeken als ze de nationale veiligheid in het gevaar brengen. Daar blijkt de AIVD zich volgens de eigen toezichthouders niet altijd aan te houden.

De dienst doet te vaak onderzoek naar criminelen waarbij de nationale veiligheid helemaal niet in het geding is.

'Beter onderbouwen'

Akerboom: "Als er een directe geweldsdreiging is van een politicus, een advocaat of een journalist, dan melden wij dat direct bij de politie, zodat die kan ingrijpen. Maar er zijn ook strafbare feiten die niet direct raken aan de nationale veiligheid, maar waar soms wel een crimineel netwerk achter ligt."

De AIVD-baas zegt dat de dienst zich wel degelijk aan de regels houdt. "Dit is de reden dat wij toezichthouders hebben. Die kijken altijd met ons mee, en fluiten ons ook terug als we te ver gaan. Dus als de toezichthouder dit zegt, zullen we nog beter onderbouwen dat er directe link is met de nationale veiligheid."

Nog 60 dagen in hechtenis

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd Taghi's neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd.

Shukrula was sinds november vorig jaar advocaat van Taghi. Samen met raadsheren Carlo Crince le Roy en Sultan Kat stonden zij Taghi bij. Na de arrestatie van Shukrula legden ook de overgebleven twee advocaten de verdediging van Ridiouan Taghi neer. Afgelopen vrijdag werd het voorarrest verlengd van de voormalig advocaat van Taghi. De raadkamer van de rechtbank in Amsterdam besloot dat Shukrula nog 60 dagen in hechtenis moet blijven.