Aardbeien en ander klein fruit kweken zonder chemische bestrijdingsmiddelen: het is niet makkelijk. Biologisch boeren betekent meer risico. "Wie onbespoten producten wil, moet bereid zijn een hogere prijs te betalen."

"We willen allemaal dat een product zo schoon mogelijk is, maar dat is een uitdaging", zegt Richard Kalter. Hij runt samen met zijn vrouw Annet een aardbeienkwekerij en boerderijwinkel in IJsselmuiden.

'Het moet wel kunnen'

Sinds enkele jaren zijn Richard en Annet bezig met de omschakeling van reguliere kweek naar biologische teelt. Dat doen ze onder meer door gebruik van insecten als biologische bestrijders van ongedierte.

Dat klinkt misschien eenvoudig, maar de realiteit is anders. "We staan dichtbij de consument, zien dat de behoefte er is aan biologisch, zonder chemische bestrijdingsmiddelen, maar het moet wel kunnen. We moeten ook een gezond rendement halen om onze rekeningen te betalen."

Bron: EenVandaag

Onderzoek naar pesticiden op aardbeien

Dat op aardbeien vaak bestrijdingsmiddelen zitten, blijkt uit nieuw onderzoek van het Pesticide Action Netwerk (PAN) Nederland. Op aardbeien van supermarkten Albert Heijn, ALDI, Coop, Jumbo, en Lidl zijn meerdere bestrijdingsmiddelen gevonden.

Het gaat in totaal op dertien verschillende middelen, twee tot vier per aardbeienbakje, vooral schimmelbestrijders. De uitkomsten van het onderzoek zijn in lijn met een kleinere steekproef die EenVandaag eerder liet uitvoeren.

Cocktail van stoffen

De hoeveelheden pesticiden zijn over het algemeen klein en overschrijden nergens de norm (Maximum Residue Level). Alles valt binnen de huidige regelgeving. Volgens het Voedingscentrum bevatten aardbeien bovendien grote hoeveelheden vitamine C en draagt de aardbei bij aan het snel opnemen van foliumzuur.

Maar er zit bijna altijd meer dan één stof op de aardbeien en over de gevolgen daarvan is nog weinig duidelijk. Diverse deskundigen spraken eind juni al wel hun zorgen uit over de 'cocktail' van stoffen die we via onze voeding en omgeving binnenkrijgen en dat die mogelijk gevaarlijk kan zijn voor mens en natuur. De normen houden daar, zo zeggen zij, nog geen rekening mee en dat zou wel moeten.

'Principiële vraag of je bestrijdingsmiddelen in je voedsel wil'

Hoogleraar toxicologie Martin van den Berg is een van die deskundigen. Hij bekeek ook het onderzoek van het PAN.

"De gevonden stoffen en hoeveelheden geven in dit geval geen aantoonbaar gevaar voor de volksgezondheid, maar van een aantal stoffen zijn de gevolgen voor het milieu wel groot. Dat staat natuurlijk los van de principiële vraag of je wel zoveel verschillende bestrijdingsmiddelen op je voedsel wil."

Verboden stof

Dit is anders voor de vorig jaar verboden stof Thriacloprid, dat volgens het onderzoek van het PAN in één aardbeienbakje van de Jumbo is gevonden. Van den Berg is daar duidelijk over. "Die stof mag niet in ons voedsel zitten. Het gebruik is niet voor niets sinds begin dit jaar verboden."

Thriacloprid is een zogenoemde neonicotinoïde en is door de Europese voedselautoriteit EFSA gekwalificeerd als mogelijk kankerverwekkend en schadelijk voor de voortplanting. Ook kan het bijensterfte veroorzaken. Tot begin dit jaar mochten kwekers het middel nog opmaken, het kan zijn dat het middel daarom is gebruikt.

Jumbo: aanvullend onderzoek

Jumbo zegt in een schriftelijke reactie verrast te zijn door de vondst van Thriacloprid. Bij eigen controles is in elk geval in het afgelopen anderhalf jaar in geen van de gevallen Thiacloprid aangetroffen, laat de supermarktketen weten.

"Dit is ook het resultaat van de residu-analyses die door onze leverancier zijn uitgevoerd. Ondanks het feit dat wij het beeld uit de door jullie gedeelde test niet herkennen, zullen we aanvullend onderzoek uitvoeren om ervan verzekerd te zijn dat er geen Thiacloprid aanwezig is."

Bron: EenVandaag

Hoven boven water houden

Bart Vromans en zijn compagnon Hanneke Versteijnen proberen het juist helemaal zonder deze bestrijdingsmiddelen te doen. Zij kweken in Loon Op Zand verschillende soorten fruit, waaronder aardbeien, en zitten net als Richard en Annet Kalter uit IJsselmuiden in de omslag naar biologisch verbouwen.

Verdere vergroting van hun bedrijf zagen ze niet zitten en volledig biologisch kweken is volgens hen nog het enige alternatief om het hoofd boven water te houden. "De consument vraagt er steeds meer om. Je krijgt het alleen niet verkocht als er 'gewoon' minder middelen op zitten, dan is de enige optie bioteelt. Collega's verklaren ons voor gek. Niemand betaalt de kosten voor die omschakeling."

Pas na 3 jaar een bioprijs

De omschakeling naar biologisch kost veel geld, alleen al omdat het 3 jaar duurt voordat de kweker zijn producten ook echt biologisch mag noemen.

"Het idee van die 3 jaar is dat de gewasbeschermingsmiddelen in de grond en het gewas verdwenen zijn. Je teelt dan al volgens de richtlijnen, maar krijgt er nog geen bioprijs voor."

'Er stoppen meer biotelers dan er beginnen'

Het risico op een misoogst is ook veel groter dan bij normale kweek en komt volledig voor rekening van de kweker. Bart: "Aardbeien en kersen zijn kwetsbaar. Vorig jaar hadden we allemaal luizen op de rode bessen en is 40 procent verloren gegaan. Het risico is groter. Ik denk dat we er in de prijzen rekening mee moeten houden dat het misgaat, dan kunnen we misschien een leuke boterham verdienen", zegt hij.

"Maar als dat niet lukt, kan het zijn dat we op den duur moeten stoppen. Er stoppen meer ondernemers met bioteelt dan er starten. Als het winstgevend is gaan bedrijven groeien, maar het komt vaak niet uit."

Consument moet meer willen betalen

De bal ligt volgens Bart en Hanneke dan ook bij de consument. Wie onbespoten producten wil, moet bereid zijn om een hogere prijs te betalen. "De burger zegt van alles te willen, maar als die dan toch een andere keuze maakt in de supermarkt, kunnen wij daar niet van bestaan. Kwekers willen niet persé spuiten. Bestrijdingsmiddelen zijn duur, maar oogstverlies kost nog veel meer geld."

Collega Richard Kalter denkt dat er ook een wereld te winnen is met innovatieve oplossingen. Hij geeft als voorbeeld het gebruik van een weerbare plant. "Als een ras sterker is, dan is hij ook weerbaarder tegen ziektes en plagen."

Verkoop biologische aardbei

EenVandaag vroeg de vijf supermarkten om een reactie op het onderzoek van PAN en hoe ze aankijken tegen de verkoop van biologische aardbeien. De supermarkten zeggen stuk voor stuk 'hun best te doen en te streven naar zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen op het fruit'. Ze hebben afspraken met kwekers, hanteren keurmerken voor duurzaamheid en 'hanteren vaak strengere normen dan de wetgeving toestaat'.

Lidl zegt als enige supermarkt plannen te hebben voor de verkoop van biologische aardbeien. Albert Heijn en Jumbo zijn daar juist mee gestopt, omdat de verkoop achterbleef. Jumbo sluit niet uit dat ze in de toekomst wel weer biologische aardbeien gaat verkopen en ook Coop zegt dat te onderzoeken. Lees hier de uitgebreide reacties van alle supermarkten.

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."