Het wordt afgeraden eieren van hobbykippen te eten, omdat deze pfas kunnen bevatten. Sinds kort kunnen particulieren wel hun eieren laten testen, en daar is veel vraag naar. "Deze week kwamen al 100 dozen binnen, waarvan 40 procent besmet bleek."

"Het begon met een paar monsters per dag", vertelt Maren Schoormans in het testlab van Normec Groen Agro Control in Delfgauw. Nu is het erg druk. "Na een week liep dat heel hard op. En nu zitten we op 100 monsters per week. Onze machines draaien dag en nacht."

'Mensen zijn verontrust'

Het zijn niet de testaanvragen uit de professionele voedselindustrie die het testlab normaliter krijgt. De laatste weken kloppen vooral particulieren met hobbykippen aan. "Veel mensen zijn verontrust en willen weten of hun hobbykippen eieren leggen met pfas", vertelt Schoormans.

"Nu is het advies van het RIVM deze eieren niet te eten. Maar mensen vinden het vervelend om elke dag eieren weg te gooien die mogelijk wel veilig zijn. Daarom sturen ze ons de eieren op en zoeken wij dit voor hen uit."

Zo werkt het

Het is de eerste keer dat het testlab aanvragen van particulieren aanneemt. "In het verleden kregen we ook wel aanvragen van particulieren om vijverwater en grond te testen. Maar dat deden we nooit, vanwege alle administratie die hierbij komt kijken. Maar nu hebben we een partner die ons ontzorgt met de verkoop van de testen."

"Via testenoppfas.nl kan een hobbykipeigenaar een speciale verzenddoos aanvragen, waar 12 eieren in kunnen. Deze stuur je dan naar ons op. Het zijn hele stevige dozen waarin de eieren niet kunnen breken. Je kunt er bij wijze van spreken mee voetballen."

Bron: EenVandaag

Dure test

Van de 500 stofjes van pfas die bekend zijn, testen wij er 23, vervolgt Schoormans. "En die geven een goed beeld van hoeveel pfas in de grond zit." De test kost 269 euro. "Dat is niet goedkoop", erkent hij. "Maar het is ook een investering als je echt wil weten wat er aan de hand is met je eieren en of je ze met een gerust hart kunt eten. We zijn een professioneel laboratorium met gevoelige apparatuur en opgeleide mensen. Het kan niet voordeliger. Gelukkig hoef je de test maar 1 keer te doen."

De resultaten stuurt Schoormans binnen 10 dagen terug aan de klanten. Maar zonder een advies. "Wij kunnen hier vaststellen dat er pfas in het ei zit, maar niet waar het vandaan komt. Het is aan iedere persoon om daarna zelf te zoeken naar de oorzaak en om te besluiten hoe hij of zij verder wil. Daar gaan wij niet over. Het maakt bijvoorbeeld ook nogal uit of je 3 vervuilde eieren per dag eet of 1 per week."

5 keer de norm

Een van de hobbyboeren die zijn eieren liet testen is Han Schaeffer uit Hilversum. "Ik vond het veel geld, maar ik wilde het weten. Ik geef mijn kinderen en kleinkinderen vaak eieren mee en het idee dat ze misschien ziek zouden worden kon ik niet verdragen."

Tot zijn teleurstelling bevatten de eieren van zijn 7 krielkippen veel pfas. "De norm is 1.7, maar mijn eieren scoorden 8.9, dus dat is 5 keer de norm. Ik ben geen toxicoloog, maar ik ga ze niet meer eten. Want die norm is er niet voor niets. Ik neem aan dat je niet gelijk omvalt, maar ik vind 5 keer teveel echt te veel."

'Ongelooflijk zonde'

Schaeffer heeft geen idee waar de pfas vandaan komt. "Het huis waarin ik woon is uit 1903 dus dat staat er al een tijdje. En de grond in de tuin komt van het tuincentrum. Toen heb ik gedacht dat het misschien in het voer zit. Maar het voer dat wij kopen is biologisch, dus ik weet het gewoon niet. Misschien het grondwater? Of heb ik teveel met mijn crocs door de tuin gelopen, ook daar zit pfas in."

De 5 eieren die zijn kippen dagelijks leggen gooit Schaeffer nu met pijn in het hart weg. "Ik vind het ongelooflijk zonde. Want ze zijn ontzettend lekker. Ik vind het ook zielig voor de kippen. Die doen zo hun best. Dan komt er met veel moeite zo'n ei uit en dan gooi ik die linea recta in de kliko."

Bewust niet testen

Ook hobbyboer Hans Tenbergen uit Zevenaar baalt van de berichtgeving over de pfas-vervuiling. "Mijn hobby gaat er zo wel een beetje aan. Eerst de vogelgriep en nu dit weer. Ik heb hier 30 hennetjes lopen en we merken dat de negatieve berichtgeving gevolgen heeft. We kunnen de vogels minder makkelijk bij liefhebbers kwijt dan vroeger. Mensen durven niet meer."

Tenbergen kiest er bewust voor om zijn hoenders niet te laten testen. "Ik weet niet wat ik ermee opschiet. Dan wordt er iets gemeten in het ei, en dan? Ook vind ik 270 euro teveel geld. Voorlopig eet ik mijn eigen eitjes gewoon op, maar wel met mate."

Veel pfas gevonden

Uit de eerste rapportages blijkt dat 40 procent van de geteste eieren de norm overschrijdt. "Daar schrik ik van. Het is meer dan dat ik had verwacht', zegt Maren Schoormans van het testlab. "Het zijn verontrustende feiten."

Het gaat om eieren van kippen in moestuinen die zijn blootgesteld aan omgevingsvervuiling, maar ze komen niet uit één specifieke regio. " Om iets te kunnen zeggen over de regionale spreiding hebben we nog veel meer datapunten nodig. We hebben monsters uit de omgeving van Dordrecht, bij Chemours, die brandschoon zijn. En vervuilde eieren uit de Utrechtse Heuvelrug met een overschrijding van 8 keer de norm."

Bijdragen aan de oplossing

"Het kan zijn dat er op die plek ooit een schuurtje in brand heeft gestaan dat geblust werd met pfsashoudend schuim", gaat Schoormans verder. "Dat was een lange tijd heel gebruikelijk. En mede daardoor ligt er een sluier van pfsas over heel Nederland. En we weten nog niet zo goed hoe het zich gedraagt."

Schoormans hoopt met deze testmogelijkheid een bijdrage te leveren aan een oplossing. "Wij zijn maar een nederig laboratorium, maar ik ben blij dat ik mensen kan helpen. Ik ben een geboren landbouwer en tuinbouwfanaat en ik heb me altijd druk gemaakt over inferieure praktijken. Ik hoop dat de mensen met deze nieuwe data op zak vragen gaan stellen aan degenen die verantwoordelijk zijn."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."