Zo kijkt de man die de stikstofcrisis ontketende terug op 2019

Het maakte hem voor de één een held, voor de ander iemand die boeren, bouwers en hun gezinnen in de problemen bracht. Johan Vollenbroek kreeg landelijke bekendheid toen zijn aanklacht tegen het stikstofbeleid door de Raad van State werd overgenomen.

Door de overwinning van Vollenbroek bij de Raad van State werd de politiek gedwongen het beleid dat tot dan toe was gevoerd, aan te passen. Er ging een streep door veel bouwprojecten en boeren voelden zich in het nauw gedreven. Volgens Vollenbroek is het vooral de schuld van de politiek in de afgelopen dertig jaar. Een parlementaire enquête zou wat hem betreft de onderste steen boven moeten krijgen.

Van bedreigingen tot dineren met Rutte

Hij kreeg dreigmails van mensen die hem zijn strijd kwalijk namen, van mensen die het onterecht vonden dat het land op slot werd gezet. Maar ook kreeg hij waardering. Voor zijn 'toegewijde en aanhoudende inzet', waarvoor hij de Clara Wichmann-penning in ontvangst mocht nemen, bedoeld voor mensen of organisaties in Nederland die zich hard hebben gemaakt 'voor de verdediging van de rechten van de mens'.

En hij mocht aanschuiven bij het diner met premier Mark Rutte en minister van Landbouw Carola Schouten. Daar vertelde hij zijn verhaal nog maar een keer. Dat binnen 10 jaar tijd de uitstoot van stikstof met de helft moet zijn gereduceerd, dat boeren geholpen moeten worden om te kunnen stoppen, dat er een goed sociaal plan voor ze moet komen. En dat er een heldere visie moet komen.

Gebrek aan visie politiek

Dat hij de volle laag kreeg vanwege de procedures die hij aanspande gaat hem niet in de koude kleren zitten. Maar de vinger moet wijzen naar de politiek. "Het ontbreekt compleet aan visie", legt hij uit. "Dat wreekt zich, want boeren weten ook niet waar ze aan toe zijn. En dat geeft onrust. Ze zijn bang voor het voortbestaan, zitten met een enorme hypotheek vanwege de uitbreiding van stallen. Ze zitten tot hun nek in de schulden, dus ik snap best dat ze ongerust zijn."

Voor de acties van de boeren heeft hij daarentegen weinig begrip. "Het is het gevolg van een gebrek aan optreden van het kabinet. Ze hebben getolereerd dat snelwegen werden geblokkeerd, het Malieveld is omgeploegd, er is op de deur van het provinciehuis ingereden. De regering heeft dit te ver laten komen. Farmers Defence Force is een behoorlijk recht-extremistische groep. Die hebben het idee dat ze alles kunnen maken omdat de regering geen maatregelen neemt."

'Kom met een plan'

Van de huidige acties verwacht hij dat ze zich uiteindelijk tegen de boeren gaan keren. "Laat ze hun gang gaan, zo verspelen ze de goodwill van de Nederlandse bevolking. Het merendeel van ons voedsel komt niet eens van Nederlandse boeren, maar van buiten Nederland. Het is onverstandig dit voort te zetten. Maar we zullen zien."

Om de boeren tegemoet te komen moet er wat hem betreft snel een goed plan komen. "Er moeten miljarden vrijkomen om de sector te herstructureren. Een kosten-batenanalyse laat zien dat het Nederland uiteindelijk geld oplevert. Kom met een plan, ga boeren in problemen fatsoenlijk uitkopen, ga saneren.

Parlementaire enquete

Want het duurt allemaal al veel te lang, vindt hij, en somt een reeks langlopende dossiers op. "Olierafinaderijen, Tata Steel, afvalverbranders. Het is al 23 jaar aan de gang, onder de radar. Dat vonden we niet erg. Maar dit probleem is zo groot, dan moet je wel bóven de radar."

Om lessen te kunnen trekken voor de toekomst zou hij nu het liefst een parlementaire enquête willen. "Niet om te zwarte pieten", benadrukt hij. "Maar je moet leren voor de toekomst, maar het kabinet wil dat niet. Ze wekken niet de indruk het probleem op te willen lossen."