radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Zijn er Israëli's die vernietiging van Gaza te ver vinden gaan? Antwoorden op vragen aan het team van EenVandaag in Israël

Zijn er Israëli's die vernietiging van Gaza te ver vinden gaan? Antwoorden op vragen aan het team van EenVandaag in Israël
Bart Hettema en Peter Huting in Tel Aviv
Bron: EenVandaag

Een paar dagen na de aanval van Hamas op Israël is een team van EenVandaag naar Israël gereisd om verslag te doen van het conflict en de gevolgen ervan. Verslaggever Bart Hettema en redacteur Peter Huting geven antwoord op vragen die jullie instuurden.

1. Waarom hebben jullie die mensen daar naartoe gestuurd? Het is daar toch levensgevaarlijk met die oorlog? Hoe bepalen jullie wat veilig is en wat niet?

"Je kunt zeggen dat het extreem gevaarlijk is, maar het is net zo gevaarlijk als je het zelf maakt", zegt Bart. "Ik doe het niet voor de eerste keer. We hebben een cameraman bij ons, Eric Feijten, die doet het werk ook al 40 jaar. En we zoeken ook de gevaarlijke situaties nooit op. Als je naar een gevecht toe gaat, dan kun je voor je raap worden geschoten. Dat moet je dus ook niet doen."

Hij gaat verder: "We hebben kogelvrije vesten bij ons, mocht het onze kant op komen. Maar als er iets deze kant op komt, dan zorg ik echt wel dat ik aan het schuilen ben. En voor de rest gedraag je je een beetje low key. Er komen af en toe wat raketten hier overheen, maar die worden uitgeschakeld door het Iron Dome-systeem. Dat systeem dat raketten onschadelijk maakt. Dat zijn vaak ook ongerichte raketten."

Bart en Peter geven antwoord op de eerste vraag.

Ook Peter voelt zich niet onveilig: "We zijn vandaag naar Ramallah geweest, een stad in bezet gebied: Westelijke Jordaanoever. Als je vanuit Nederland kijkt, zou je denken dat het heel spannend is. Daar zitten de Palestijnen, er wordt gevochten. Maar dat is niet zo. Het is een stad die gewoon leeft. We reden wel in een Israëlische auto, maar we hebben geen vervelende opmerking gehad. We hebben een biertje gedronken met een bron, we hebben gegeten, we hebben rondgelopen. Ik heb me geen moment onveilig gevoeld."

Bekijk ook

2. Wat vinden de Israëlische mensen nu van hun eigen aandeel in deze onmenselijke oorlog? Zijn er Israëli's die geen vernietiging van Gaza willen omdat ze dat te ver vinden gaan?

"Dat ligt er een beetje aan wie je het vraagt", zegt Bart. "Maar door de bank genomen is de sfeer wel zo, dat heel veel mensen vinden dat er wat moet gebeuren. Dat er wraak moet worden genomen op Hamas voor de slachtpartij van vorige week zaterdag. Hoe ver dat gaat, daar bestaan verschillende interpretaties over. Het ligt ook aan de politieke kleur die je hebt. Mensen rechts in het spectrum, de partij van premier Benjamin Netanyahu, vinden dat er hard moet worden opgetreden, ook in de Gazastrook. De meningen verschillen wel over hoe ver ze moeten gaan."

Bart en Peter geven antwoord op de tweede vraag.

Peter vult aan: "We hebben ook linkse mensen gesproken die zeggen: 'Voor de aanslag was ik voor een tweestatenoplossing. Nu vind ik dat Hamas echt uitgeschakeld moet worden in de Gazastrook. Maar misschien kunnen we daarna wel weer praten over zo'n tweestatenoplossing.' Dus de meningen gaan echt alle kanten op."

3. Wat zien mensen in Israël als oplossing voor het 75 jaar durende conflict en is er in die oplossing ook plaats voor Palestijnen om in vrede en met zelfbeschikking te leven?

"Ook hierover verschillen de meningen", zegt Bart. "Wat er momenteel staat te gebeuren, misschien een invasie van de Gazastrook, is het verlengde van wat veel Israëliërs denken: 'We moeten klaar zijn met Hamas, we gaan het uitroeien daar. Hoeveel mensenlevens dat kost, dat zien we wel, maar ze moeten daar weg.' Er zijn mensen die vinden dat er plek is voor Palestijnen, maar of het een eenstaatoplossing wordt of een tweestatenoplossing, dat is wel eens diffuus."

Bart en Peter geven antwoord op de derde vraag.

"Die eenstaatoplossing hoor ik vaak vanuit de Palestijnse kant", zegt Peter. "Dat betekent dat de Israëli en de Palestijnen allebei evenveel rechten krijgen, dus ook stemrecht. Daarmee verandert de Tweede Kamer van Israël - de Knesset. Dat zou betekenen dat Israël geen Joodse democratie meer is, maar over een langere periode een Arabische democratie zou worden. Of gemengd. Dat zien de Israëli zelf niet zitten. Die eenstaatoplossing lijkt me niet voor de hand liggen."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. Hoe groot Is de kans dat de Islamitische landen om Israël heen zich militair met het conflict gaan bemoeien om de mensen in de Gazastrook te beschermen?

"Er is al één land van waaruit een partij zich bemoeit met het conflict, dat is Libanon," vertelt Bart. "Daar schieten strijders van Hezbollah, een fundamentalistische strijdgroep, raketten deze kant op. Die komen in het noorden terecht en daar reageert Israël op. Jordanië zal er niet bij betrokken raken en Egypte heeft vrede met Israël, dat gaat ook niet gebeuren."

Bart en Peter geven antwoord op de vierde vraag.
Bart en Peter geven antwoord op de vierde vraag.

"Vanuit Syrië is een kleine beschieting geweest", gaat Peter verder. "De Israëliërs hebben toen het vliegveld van Aleppo gebombardeerd. En natuurlijk Iran en Qatar. Iran is de grote vijand, daar zitten de leiders van Hamas. Die twee landen bemoeien zich er zeker mee."

"Israël heeft in het verleden al vaak aanvallen uitgevoerd op Iran, bijvoorbeeld voor het ontmantelen van een atoomprogramma. Ik weet dat er altijd plannen zullen blijven bestaan in Israël om opnieuw hele zware acties uit te voeren in Iran. Al was het alleen maar om bijvoorbeeld de ontwikkeling van die atoombom die ze willen maken tegen te gaan."

5. Hoe zorgen jullie ervoor de verslaggeving zo objectief mogelijk te houden vanuit de complexe situatie in het gebied (omdat alleen Israël toegankelijk is)?

Bart zegt daarover: "Ja de vraag zegt het eigenlijk al: zo objectief mogelijk. Echte objectiviteit bestaat niet, zeker in dit land niet. Het is vaak heel moeilijk om alle partijen voor één verhaal bij elkaar te krijgen of in één verhaal te stoppen. Alleen al in Israël moet je soms ook voor een tegenreactie naar de Palestijnse gebieden. En dan mag je daar van het Israëlische leger niet in."

"Ik zou ook best graag naar de Gazastrook willen gaan, maar ook daar kom ik dus niet in. En dat is levensgevaarlijk. Dus wat we vaak doen is op één dag een bepaalde partij volgen en dan wijden we één verhaal aan die partij en de volgende dag wijden we weer een verhaal aan de andere partij. Dan moet je ook beide verhalen kijken, maar we proberen het echt te doen."

Bart en Peter geven antwoord op de vijfde vraag.

"Zoals vandaag zijn we de Westelijke Jordaanoever ingegaan", gaat Peter verder. "Daar hebben we gesproken met vier Palestijnse vrouwen om het vrouwelijke perspectief te laten horen. Dat betekent dat in deze reportage alleen maar Palestijnen zitten en geen Israëli."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Op aanraden van influencers kocht Iesja supplementen voor menstruatieklachten, artsen zien dit steeds vaker bij jonge vrouwen en hebben zorgen

Op aanraden van influencers kocht Iesja supplementen voor menstruatieklachten, artsen zien dit steeds vaker bij jonge vrouwen en hebben zorgen
Bron: EenVandaag

Social media zoals Tiktok zijn voor veel jongeren een vraagbaak voor medische informatie. Vooral voor specifieke vrouwen-aandoeningen zijn er veel influencers die zonder medische scholing behandelingen aanraden. Artsen maken zich zorgen.

Niet-medisch geschoolde influencers winnen terrein, blijkt uit gesprekken met TikTok-dokter Annemie Gallimont en gynaecoloog Yvonne Louwers. Zij zien dat jonge vrouwen met klachten gerelateerd aan de menstruatie steeds vaker na hun doktersbezoeken ook online naar informatie bij influencers zoeken. Soms heeft dit schadelijke gevolgen.

Oplossing voor PCOS

De 29-jarige Iesja Westerbeek kan hierover meepraten. Zij heef al langer last van een onregelmatige menstruatie en heeft de diagnose polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS). De afgelopen jaren probeert ze er alles aan te doen om regelmatig ongesteld te worden."Ik ben van alles gaan onderzoeken over wat er mee te maken had, om die cyclus wat regelmatiger te krijgen", vertelt ze.

Ze komt online terecht bij verschillende influencers die beloven de oplossing te hebben. "Ze speelde in op het weer krijgen van een regelmatige cyclus. En dat wilde ik, dat was van jongs af aan mijn doel. Ik ben altijd op zoek naar een manier dat het me lukt."

Bekijk ook

PCOS klachten werden erger

2 maanden lang slikt Iesja supplementen die door influencers werden aangeprezen. Ze kosten haar 150 euro per maand, maar lijken uiteindelijk niet te helpen. "Het ging niet beter en toen dacht ik, dan stop ik hier gewoon mee." Het slikken van de supplementen maken haar PCOS klachten juist erger.

"Het zijn vaak influencers die ook PCOS hebben en dat maakt het heel herkenbaar", legt Iesja uit over haar eerdere beslissing om advies van influencers op te volgen. "Als het voor hen werkt, wil je geloven dat het ook voor jou werkt."

Advies zonder medische kennis

Onderzoek van KNMG en NOS uit 2024 laat zien dat 50 procent van de 670 ondervraagde artsen wekelijks te maken hebben met patiënten die gedachte als die van Iesja delen.

Recenter wetenschappelijk onderzoek naar influencers en klachten van onregelmatige menstruatie laat zien dat TikTok-videos over PCOS veel jonge vrouwen aantrekken. Maar de kwaliteit van de informatie die ze brengen is laag. "De meeste video's zijn gemaakt door niet-medische opgeleide mensen die behandelopties voorstellen zonder kennis van zaken te hebben." Zo staat te lezen in het medische tijdschrift Healthcare.

Bekijk ook

Vrouwen voelen zich niet gehoord

Ook gynaecoloog Yvonne Louwers weet uit ervaring dat Iesja niet de enige is. Veel vrouwen met PCOS voelen zich bij hun arts niet genoeg gehoord en gaan dan zelfstandig op zoek.

"Bij PCOS hebben vrouwen een onregelmatige of helemaal weg blijvende menstruatie. Je ziet in de eierstokken een heleboel kleine eiblaasjes die niet uitrijpen", legt ze uit. "En daar komen dan klachten bij zoals een lager zelfbeeld, eetstoornissen, depressieve gevoelens en angstklachten."

Misinformatie op TikTok

Louwers heeft begrip voor de vrouwen die bij influencers uitkomen maar vindt het van belang dat reguliere artsen hier meer grip op krijgen, want zeker 60 procent van wat jonge vrouwen op TikTok-filmpjes zien is onjuiste informatie.

"Ik zie ook meer supplement gebruik, vitamines bijvoorbeeld en extracten van met wortelgras gevoerde runderen, dat heeft simpelweg niet een bewezen effect. Het kost vaak veel geld en heeft niet het effect wat je zal willen."

Bekijk ook

Schadelijke adviezen

Het blijft volgens Louwers niet bij 'weggegooid geld', het opvolgen van dit soort adviezen zorgt ook voor echte schade, weet zij. "Vrouwen krijgen door het afgaan op influencers een vertraging bij waar het echt om gaat: een goed en volledig beeld van hun ziekte krijgen."

"Bijvoorbeeld over suikerinname of wel of niet sporten. Ik heb gezien dat vrouwen wordt aangeraden niet te sporten, terwijl bewegen juist goed is." Ze heeft het dan over filmpjes waarop influencers - met en zonder PCOS - vertellen dat vrouwen met dit syndroom bijvoorbeeld niet moeten hardlopen. Dat zou een stressreactie veroorzaken in het lichaam.

Tegengeluid

Annemie Galimont is lid van Dokters Vandaag, een collectief van artsen dat probeert via TikTok de juiste informatie bij mensen te krijgen. Dat wil zeggen; informatie die gebaseerd is op medische richtlijnen.

"Ik heb een gluur-account waarop ik afdaal om op mijn vakgebied in de krochten van het internet te kijken. Daar lees je dan dingen met de titel: 'wat je dokter je niet vertelt' en 'ze doen te weinig onderzoek ' of ' gebruik geen crème'." Gallimont probeert daar de juiste medische informatie voor in de plaats te stellen.

Bekijk ook

Patiënten niet veroordelen

"Ik zie dagelijks de mensen in mijn spreekkamer die last hebben van wat er gebeurd is via een influencer", gaat ze verder.

"Dan dacht ik hoe kan je dat nou geloven, maar dat werkt niet. Je moet eigenlijk zeggen: wat fijn dat je zelf onderzoek hebt gedaan. En dan iemand bij de hand nemen."

'Ik voel me weer gezond'

Ook Iesja zocht uiteindelijk medische hulp bij een echte dokter. Ze kon terecht bij een psychiater en kreeg antidepressiva om de mentale klachten die door PCOS worden veroorzaakt te reguleren. "De paniek werd getriggerd door de hormonen die vrijkomen", vertelt ze.

"Maar dit is een behandeling die bij mij heel goed werkt. Ik word nog steeds niet regelmatig ongesteld, maar ik voel me nu eindelijk weer een beetje mezelf. Ik voel me weer gezond."

Jonge vrouwen nemen meer aan van influencer dan van dokter

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom rijksweg N36 in Twente, ondanks beloftes uit politiek Den Haag, een 'dodenweg' is én blijft

Waarom rijksweg N36 in Twente, ondanks beloftes uit politiek Den Haag, een 'dodenweg' is én blijft
Op de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo vallen jaarlijks veel verkeersslachtoffers
Bron: Persbureau Meter/EenVandaag

'Dodenweg' wordt hij genoemd, de rijksweg N36 tussen Ommen en Almelo. Jaarlijks vallen er slachtoffers. Ook deze maand kwamen er twee mensen om het leven. Wat maakt de N36 zo gevaarlijk?

Deze week was het opnieuw raak op de N36. Een bestuurder raakte gewond bij een botsing tussen een busje en een vrachtwagen. Twee weken geleden verongelukten bij een frontale botsing tussen een auto en een kleine vrachtwagen twee mannen. Eind februari viel er een zwaargewonde op de weg. In nog geen half jaar tijd vielen er 3 doden en 7 gewonden op de 36 kilometer lange weg.

Gevaarlijke situaties met inhalen

De lijst met (ernstige) ongevallen is nog veel langer. Vrachtwagenchauffeur Gert van het Almelose Bolk Transport snapt wel waarom de N36 een 'dodenweg' genoemd wordt. Hij zit zo'n 3 keer per week op de weg en ziet het vaak misgaan.

De gevaarlijke situaties ontstaan met name wanneer mensen gaan inhalen. "Dat mag niet, maar mensen proberen het toch, vooral als ze achter een vrachtauto zitten."

'Het gaat vaak nét goed'

Een vrachtwagen is lang en gaat niet snel. Een ander probleem op de weg is dat je geen kant op kunt als er plots een tegenligger is. "Je hebt niet veel ruimte om uit te wijken hier."

Zo zat hij een keer achter een personenauto die heel langzaam reed. De persoon die weer achter Gert reed dacht dat hij alleen de vrachtwagen moest inhalen waardoor hij én de vrachtwagen én de auto moest inhalen. Het gaat vaak maar nét goed, zegt hij.

info

Burgemeester Almelo: kunnen zoveel ongelukken niet meer accepteren

In februari dit jaar schreven de gemeenten langs de N36 opnieuw een brandbrief aan minister Barry Madlener (IenW). "Zo gaat dit niet langer", zegt burgemeester Korteland van Almelo. Volgens hem erkent de minister dit, maar heeft hij geen geld. "Maar ik ben overtuigd, waar een wil is, is een weg", zegt Korteland. "Omdat we niet meer kunnen accepteren dat er zoveel ongelukken gebeuren."

Volgens de burgemeester ontstaan de ongelukken niet alleen door gedrag. "Je moet wel op een veilige weg rijden, om je veilig te kunnen gedragen. En als je je veilig gedraagt op een onveilige weg, kan dat nog steeds tot hele gevaarlijke situaties leiden." Korteland wil overal middengeleiders en de weg verbreden.

Een fout kan fataal zijn

Wat ook een probleem is, zijn de te korte op- en afritten op sommige plekken. "Dat maakt invoegen moeilijk." En vooral in de ochtend en avond is het 'gigantisch druk', vertelt chauffeur Gert. Maar ondanks die drukte zijn ze ook bezig met hun telefoon.

Het is overigens niet zo dat mensen gevaarlijker rijden op een N-weg, zegt Fieke van Schaik van de ANWB. "Wat je op de N36 ziet, en ook op andere N-wegen, is dat op stukken waar geen middenberm is, je heel snel op de andere kant van de weg kan komen. En dan is een fout fataal."

info

Politiecijfers: 8 doden sinds 2021

Uit een analyse van de politie Oost-Nederland, die Eenvandaag heeft ingezien, blijkt dat het aantal ongelukken de laatste jaren stijgt. Van 80 in 2021 naar 105 afgelopen jaar. Alleen al dit jaar staat de teller al op 19 ongevallen. Het gaat in totaal om 388 ongelukken sinds 2021: in 72 gevallen was er letsel, 6 ongelukken kenden een fatale afloop waarbij 8 mensen ter plaatse overleden.

Relatief veel doden

Op N-wegen vallen relatief gezien de meeste verkeersdoden, zo'n 20 procent van de verkeersdoden valt op een rijksweg. Dat zit hem dus met name in hoe de wegen zijn ingericht, legt Van Schaik van de ANWB uit. Ze zijn vaak tweebaans, met beide rijbanen een andere richting op.

De wegen zijn daarnaast vaak smal en er zijn weinig uitwijkmogelijkheden in de berm. "Als er een korte berm naast zit en je raakt van de weg, dan beland je bijvoorbeeld snel in een sloot." Een ander probleem wat op veel N-wegen speelt, is een korte invoegstrook, er is vaak weinig ruimte om in te voegen.

Bekijk ook

Alle N-wegen een middengeleider

Niet alleen op de N36 maar op alle N-wegen zouden de rijbanen gescheiden moeten worden. "Dus zo'n geleiderail op de middenberm, is is daar heel belangrijk voor", zegt Van Schaik. De politiek heeft 200 miljoen gereserveerd om alle gevaarlijke N-wegen aan te pakken. "Daarmee kun je maar een heel klein stukje weg aanpakken, terwijl daar eigenlijk veel meer voor nodig is."

Alleen al voor het aanpakken van de hele N36 is 300 miljoen euro nodig, becijferde Rijkswaterstaat. Volgens Van Schaik lijkt verkeersveiligheid geen prioriteit voor dit kabinet. In deze kabinetsperiode is geen extra geld vrijgemaakt voor verkeersveiligheid, die 200 miljoen stamt al uit 2022, legt ze uit. "Er is nu geld nodig."

Bekijk ook

Minister heeft plan voor rijbaanscheiding N36

In een reactie op uitspraken van de gemeente Almelo laat minister van Infrastructuur en Waterstaat, Barry Madlener, weten nog voor de zomer met een plan te komen voor de N36. Madlener zegt dat nu wordt gekeken hoe de weg op korte termijn over de gehele lengte veiliger kan worden gemaakt. "Ik ben nu aan het kijken of we toch over de hele lengte de rijbaanscheiding kunnen aanleggen", zegt hij tegen EenVandaag.

Extra wensen, zoals verbreding of het aanpassen van viaducten, kunnen niet worden ingewilligd. De minister noemt dat 'luxe' waar op dit moment geen geld voor is. "We moeten echt binnen het budget werken, dat is een slechte boodschap aan de gemeente, maar het is niet haalbaar." Madlener zegt voor de zomer met een plan te komen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant