We halen steeds meer 'slimme' apparaten in huis die we via een app of de computer kunnen bedienen. Ze zijn alleen lang niet altijd ook slim beveiligd. En in dat geval zijn ze makkelijk te hacken, maar 'de kans op een hack kun je écht verkleinen'.

Wie bijna op vakantie gaat, moet niet vergeten om thuis nog even een rondje te maken langs alle slimme apparaten en die te updaten. Dat adviseert de Rijksoverheid in een nieuwe campagne. Maar waarom is het belangrijk om je apparaten te beveiligen, en hoe doe je dat precies? We kregen er vragen over in de EenVandaag-chat, en vroegen het aan experts.

'Als het ware een extra deur of raam'

"Mensen beseffen niet dat slimme apparaten gehackt kunnen worden, terwijl ze tegelijkertijd steeds meer van die apparaten in huis halen", begint Mariëlle Stoelinga, hoogleraar risicomanagement van hightech systemen aan de Universiteit Twente en de Radboud Universiteit in Nijmegen.

"Die apparaten - denk aan slimme koelkasten, thermostaten en televisies - staan met elkaar in verbinding via jouw wifi-netwerk. En hoe meer apparaten je in huis hebt, hoe meer mogelijkheden je eigenlijk creëert voor een hacker om binnen te komen in dat netwerk", legt ze uit. "Een extra apparaat is als het ware een extra deur of raam in je huis."

Een kijkje nemen in je huis

Net als een deur of raam kan een slim apparaat letterlijk toegang geven tot je huis, zegt ook Paul Wijninga, innovatie-adviseur bij de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI), dat de taak heeft om toezicht te houden op de veiligheid van slimme apparaten in Nederland. "Denk aan een slim deurslot: door die te hacken kan een hacker fysiek naar binnen stappen. En door een slimme camera te hacken kan hij of zij een kijkje nemen in je huis."

"Toch zijn het meestal niet de slimme apparaten zelf waar hackers geïnteresseerd in zijn", vervolgt hij. "Ze willen meestal via een apparaat toegang krijgen tot het wifi-netwerk in je huis, om via dat netwerk bij een laptop of smartphone te komen en daar nare dingen te doen, bijvoorbeeld met je bankieren-app."

Sluiproute via wifi-netwerk

Stoelinga vult aan: "Wat typisch gebeurt bij een hack is dat een slim apparaat wordt gebruikt als springplank om dieper jouw netwerk in te komen. Zelf kun je niet zomaar 'doorlopen' vanuit je slimme televisie naar je slimme printer, maar een hacker weet die sluiproute wel te vinden."

En als een hacker dat lukt, kan er volgens haar van alles gebeuren. "Diegene kan een van je apparaten kapot maken, geld overmaken, malware installeren, foto's van jou online zetten en daar geld voor vragen en ga maar door", waarschuwt ze.

'Elk apparaat is hackbaar'

"Sommige slimme apparaten zijn daarnaast interessant voor hackers om op te nemen in een botnet", vertelt Wijninga. Dat is een netwerk van gehackte apparaten waarmee aanvallen op allerlei instanties worden gedaan. "Dat moeten dan wel apparaten zijn met voldoende rekenkracht. Een router is bijvoorbeeld wel interessant, maar je fitness-tracker niet."

Loopt het ene apparaat meer risico om gehackt te worden dan het andere? Zo makkelijk is dat volgens hem niet te zeggen. "Elk apparaat is hackbaar, de vraag is: hoeveel moeite moet je ervoor doen." Hij vertelt dat de RDI een testlab heeft waar ethische hackers kwetsbaarheden in apparaten proberen op te sporen. "Als die mensen een apparaat een halfjaar lang onderzoeken, dan zullen ze zeker een paar kwetsbaarheden vinden. Oftewel: als ze er genoeg moeite en tijd in steken, kunnen hackers in elk apparaat kwetsbaarheden vinden."

Niet altijd meteen doorhebben

Maar voor consumenten zelf is het moeilijker om te achterhalen of hun slimme apparaten kwetsbaar zijn, of misschien zelfs al gehackt zijn. "Hackers breken vaak eerst in om even rond te kijken en richten pas daarna schade aan", zegt hoogleraar Stoelinga. "Je kunt het wel merken als je gehackt wordt, bijvoorbeeld doordat je energieverbruik ineens erg omhoog gaat of doordat je computer erg langzaam wordt. Maar dat heb je niet altijd meteen door."

Dat heeft ook te maken met de beperkte eisen die gesteld worden aan de digitale veiligheid van apparaten, gaat ze verder. In tegenstelling tot de fysieke veiligheid van apparaten, waar allerlei regels en voorschriften voor gelden, merkt ze op.. "Maar voor digitale veiligheid is dit soort wetgeving er niet, waarschijnlijk omdat die veiligheid relatief onzichtbaar is."

Per fabrikant verschillend

Er is wel verschil in veiligheid tussen fabrikanten, ziet Wijninga. "De gerenommeerde fabrikanten hebben echt wel het gevoel: 'Als mijn product gehackt wordt, dan gaat mijn naam te grabbel.' Die besteden er dus echt aandacht aan en zijn bezig ervoor te zorgen dat hun producten voldoen aan de veiligheidsstandaarden op dit vlak."

"Maar je ziet ook veel onbekende merken die vaak via websites apparaten verkopen die goedkoop naar Nederland worden geïmporteerd en door de handelaar van zijn eigen merk voorzien", vervolgt hij. "De veiligheid van die apparaten is echt ver onder niveau, daar maken wij ons zorgen over."

'Koop gewoon fatsoenlijk spul'

Het zijn volgens hoogleraar Stoelinga vooral fabrikanten die traditioneel geen ict-bedrijven zijn die onvoldoende aandacht besteden aan digitale veiligheid. "Neem bijvoorbeeld seksspeeltjes, die je nu soms met allerlei wifi- of bluetooth-mogelijkheden ziet. Fabrikanten denken: dat is cool, dan kun je misschien op afstand leuke dingen doen. Maar zij hebben niet vanzelfsprekend expertise over digitale veiligheid."

De kans dat jouw apparaat gehackt wordt, ligt dus aan de fabrikant waar het vandaan komt. "Koop gewoon fatsoenlijk spul", roept Wijninga consumenten op.

Standaardwachtwoord aanpassen

Maar het maakt volgens hem ook uit of de gebruiker 'simpele stappen' heeft genomen om apparaten te beveiligen. "Op veel apparaten zit een standaard wachtwoord als 0000. En uit onderzoek blijkt dat de helft van de gebruikers dat wachtwoord niet verandert", vertelt Wijninga.

Ook Stoelinga benadrukt het belang om het standaardwachtwoord aan te passen: "Als je dat niet doet, is het alsof je de sleutel van je huis onder de deurmat legt. Een simpele en helpende stap is dus echt al: je wachtwoord aanpassen en dat regelmatig doen."

Apparaten updaten of uitzetten

Daarnaast is het volgens haar 'absoluut nodig' om je apparaten te updaten, zoals de Rijksoverheid nu adviseert aan mensen die op vakantie gaan. "Wanneer je niet thuis bent, merk je het nog minder snel als een van je apparaten gehackt wordt. Updates kunnen de kans op een hack beperken."

Maar Wijninga zegt ook dat als je op vakantie gaat, je misschien beter sommige (slimme) apparaten gewoon uit kunt zetten als ze niet nodig zijn terwijl je weg bent. "Dan kan er niks mee gebeuren." Met het volgen van deze simpele stappen kun je de kans op een hack 'écht verkleinen', zegt de innovatie-adviseur tot slot. "En als dat niet lukt, vraagt dan iemand om je erbij te helpen."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".