radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

We doneren massaal voor Oekraïne, maar komt het geld wel goed terecht? En 7 andere vragen (en antwoorden)

We doneren massaal voor Oekraïne, maar komt het geld wel goed terecht? En 7 andere vragen (en antwoorden)
Bron: ANP

Nog voordat het vandaag begon, stond de teller van Giro555 al op 20 miljoen euro. Maar komt dat geld bij de juiste mensen terecht? Acht vragen en antwoorden aan Martine Borgdorff van UNICEF over de geldstroom van de financiële giften richting Oekraïne.

Wat doet Giro555 met het gedoneerde geld?

"Er is steeds meer behoefte aan schoon drinkwater, voedsel, onderdak en medische en psychosociale hulp. Met een financiële gift kunnen de elf aangesloten hulporganisaties achter Giro555 noodhulp verlenen in Oekraïne. De organisaties kopen de hulpgoederen zoveel mogelijk ter plaatse in. Zo besparen ze op de kosten en stimuleren ze de lokale economie."

"We merken dat veel mensen kleding, voedsel en andere producten willen doneren. Maar ingezamelde goederen sluiten niet altijd goed aan op de lokale behoeften. Bovendien is transport naar het rampgebied duur."

Bekijk ook

Naar welke Oekraïners gaat de hulp?

"Giro555 verwacht dat 18 miljoen mensen worden getroffen op een bevolking van 44 miljoen Oekraïners. 12 miljoen mensen zullen naar verwachting humanitaire hulp nodig hebben. Waar mogelijk bieden we hulp aan de mensen in Oekraïne. Maar hulpverleners zijn ook aanwezig in de omringende landen, zoals Polen en Moldavië, waar honderdduizenden mensen heen zijn gevlucht."

"De organisaties achter Giro555 werken al jaren in de regio of werken samen met lokale organisaties in Oekraïne en buurlanden. Zij zorgen ervoor dat de hulp terechtkomt bij de mensen die het nodig hebben."

Hoe zorgen zij daarvoor?

"Daar zijn afspraken en werkwijzen over. Er wordt gewerkt volgens de Sphere standaarden. Dat zijn kwaliteitsstandaarden voor hulp. Getrainde medewerkers van hulporganisaties op locatie brengen een gebied in kaart en bepalen zo welke hulp nodig is en wie op de lijst komt."

"Op een aantal plekken in Oekraïne moet hulpverlening soms stilgelegd worden omdat er zware gevechten plaatsvinden. De hulpverleners hervatten hun werk zodra het weer mogelijk is."

Bekijk ook

Hoe moeilijk is het om in oorlogstijd hulp op de juiste plek te krijgen?

"Het is uiteraard lastig als reguliere systemen en diensten plat komen te liggen. Maar de hulporganisaties hebben jarenlange ervaring met werken in crisis- en conflictgebieden. Bovendien hebben de organisaties lokale registraties en een lokale branche- of partnerorganisatie waar mee zij werken."

"Ze werken niet via de overheid of via strijdende partijen. Hulpverleners screenen lokale partners voordat zij ermee in zee gaan. Uiteraard wordt wel overlegd met diverse partijen, maar de hulp gaat niet via hen."

Het geld komt dus niet in de verkeerde handen terecht?

"Er zijn allerlei procedures in werking die moeten voorkomen dat dat gebeurt. Denk aan procedures voor de inkoop van goederen, waarbij meerdere offertes moeten worden opgevraagd, die bovendien door meerdere mensen worden gecheckt. Dat gebeurt allemaal nog voordat een besluit valt met wie in zee te gaan."

"Ook vindt er veel overleg plaats tussen de organisaties. Overleggen gaan per thema, zoals onderdak of voedsel. Iedere organisatie die werkt op dat thema wordt uitgenodigd. Daar delen de organisaties alle informatie om in eerste instantie te zorgen dat hulp niet dubbel gebeurt en dat alle regio's en doelgroepen worden bediend. In dit soort overleggen worden ook zorgen en oplossingen voor uitdagingen gedeeld. De organisaties waarschuwen elkaar onder meer voor corrupte partners en leveranciers."

Bekijk ook

Hoe weet ik waar mijn gedoneerde geld terecht komt?

"Het geld komt binnen op één bankrekeningnummer. Na aftrek van campagnekosten wordt het verdeeld onder de hulporganisaties die deelnemen aan de actie. De samenwerkende hulporganisaties achter Giro555 verdelen het geld volgens een verdeelsleutel."

"Alle deelnemende organisaties rapporteren aan Giro555 over de noodhulp die ze verlenen met het geld dat ze hebben ontvangen. Giro555 verzamelt deze rapportages en plaatst ze op de website. Deze rapportages zijn per actie te vinden. Iedereen kan dus zien hoe het geld is besteed en hoeveel mensen zijn geholpen."

Organisaties geven zelf aan Giro555 aan hoe zij het geld besteden. Wie ziet erop toe dat dit ook echt zo gebeurt?

"Giro555 vraagt deelnemers als zij lid worden om een betrouwbare administratie en een CBF-keurmerk. Daaruit blijkt dat zij aan strikte eisen voldoen en bijvoorbeeld zelf een goed gemonitord en financieel systeem hebben opgezet. Ook hebben alle organisaties de leidende gedragscodes voor humanitaire hulp en goed bestuur ondertekend."

"Verder wordt jaarlijks in de jaarrekening een onderdeel opgenomen per actie met de bestedingen met Giro555-gelden. Dat wordt gecontroleerd door de huisaccountant van de deelnemer. Die accountant zal de bestedingen van lokale partners controleren."

Bekijk ook

Hoe snel is het gedoneerde geld bij de juiste personen in Oekraïne?

"De eerste miljoenen zijn al overgemaakt aan de organisaties. Die kunnen het overdragen aan de partners op locatie zodra een contract getekend is. Daar wordt vanwege de urgentie met man en macht aan gewerkt om dat zo snel mogelijk te doen."

"Soms wordt een voorschot gegeven om echt direct water en voedsel te kunnen kopen. Dat wordt dan uiteraard achteraf verantwoord."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant