De nieuwe pensioenwet vervangt het oude stelsel waarin vaste uitkeringen een beloftes waren. Alles gaat draaien om een 'persoonlijk pensioenvermogen'. Toch roept het nieuwe pensioenstelsel nog steeds veel vragen op in de chat, daar zijn we ingedoken.

Het nieuwe pensioenstelsel betekent dat je pensioen niet meer vaststaat, maar afhankelijk is van hoe de economie het doet. Veel pensioenfondsen wachten nog met de overstap naar het nieuwe systeem, blijkt uit cijfers van DNB en AFM. "Het is belangrijk dat pensioenfondsen zorgvuldig omgaan met deze grote overgang", zegt Ger Jaarsma van de Pensioenfederatie, de koepelorganisatie van bijna alle pensioenfondsen.

Waarom is er onduidelijkheid?

"Ik zit al veertig jaar in het pensioenvak en de nieuwe pensioenwet is de grootste verandering die ik ooit heb meegemaakt", zegt Herman Kappelle, hoogleraar fiscaal pensioenrecht. De wet is volgens hem ingewikkeld, en dat zorgt voor onzekerheid. "Als politici een aangenomen wet opnieuw ter discussie stellen, raken mensen in de war."

Politieke partijen zoals de PVV en de BBB pleitten tijdens de verkiezingen voor een terugkeer naar het oude stelsel. Patrick Fey van vakbond CNV waarschuwt alleen dat dit leidt tot tijdverlies en wantrouwen: "Na tien jaar onderhandelen is de wet aangenomen. Teruggaan betekent een herhaling van zetten en het verliezen van vertrouwen."

Het oude stelsel was niet meer houdbaar

Kappelle merkt dat het voor veel mensen onduidelijk is waarom het oude pensioenstelsel moest worden aangepast. Een belangrijk probleem was dat pensioenen jarenlang niet geïndexeerd konden worden, zelfs niet toen de rendementen goed waren. Dit leidde tot veel frustratie onder gepensioneerden.

Fey noemt het oude systeem 'een mooi maar krakkemikkig huis dat niet meer voldeed aan de eisen van deze tijd'. Hoewel het jarenlang succesvol was, had het een grote onderhoudsbeurt nodig. Door strenge regels konden pensioenen niet omhoog en paste het systeem niet meer bij de moderne arbeidsmarkt, waarin mensen vaker van baan wisselen.

'Onzekerheid, maar geen gokspel'

Mensen maken zich zorgen over hun pensioen omdat ze niet precies weten hoeveel ze straks krijgen. "Pensioenfondsen kunnen pas kort voor de overgang vertellen wat het in euro's betekent", legt Fey uit.

Kappelle wijst erop dat goede uitleg essentieel is om de onrust te verminderen. "Het nieuwe systeem brengt meer onzekerheid, maar het is geen gokspel", zegt hij. "Mensen willen weten wat ze kunnen verwachten. Pensioenfondsen sturen daarom brieven met scenario's: wat gebeurt er bij een gunstige, ongunstige of gemiddelde economische situatie? Dat helpt om transparantie te bieden", vult Jaarsma aan.

Wat verandert er precies?

Maar volgens Jaarsma verandert er in de praktijk voor de gepensioneerden en voor de werkenden weinig. "Wel gaat er onder de motorkap bij pensioenfondsen veel veranderen." Het huidige systeem werkt met één grote collectieve pot waarin alle premies worden gestort. Gepensioneerden hebben op basis daarvan een aanspraak en krijgen hun pensioen betaald uit deze gezamenlijke pot.

"Wat we in het nieuwe systeem gaan doen", vervolgt hij, "is dat iedereen als het ware een eigen pensioenrekening krijgt. In het jaaroverzicht staat hoeveel geld er voor iemands pensioen klaarstaat."

'Geld kan niet zomaar verdwijnen'

'Mijn pensioen gaat verloren bij de nieuwe pensioenwet' is een gerucht dat veel rondgaat. Fey noemt dit onzin. "Er verdwijnt geen geld tijdens de overgang, misverstanden ontstaan omdat mensen geen directe controle over hun pensioen hebben."

"De term 'casinopensioen' maakt mensen ook onnodig bang", zegt Kappelle. Jaarsma voegt toe dat pensioenfondsen streng worden gecontroleerd door toezichthouders zoals De Nederlandse Bank en de Autoriteit Financiële Markten. "Geld kan niet zomaar verdwijnen."

Hoger rendement, maar meer onzekerheid

Het nieuwe systeem biedt kansen op een hoger rendement, legt hoogleraar Kappelle uit. "Omdat er geen buffers meer nodig zijn, kunnen pensioenfondsen risicovoller beleggen, wat op de lange termijn vaak meer oplevert." Maar dat betekent ook dat pensioenen iets lager kunnen uitvallen als het economisch tegenzit, voegt Jaarsma toe.

Het oude stelsel kende buffers om te garanderen dat er altijd genoeg geld beschikbaar was voor uitkeringen, zelfs in slechte tijden. "Maar zelfs dat bleek niet voldoende, in de afgelopen jaren met algemene rentes, hebben sommige pensioenfondsen de uitkeringen daadwerkelijk moeten verlagen. En deze relatieve veiligheid ging ten koste van potentieel rendement. Zekerheid kost nu eenmaal geld", zegt Kappelle.

Pensioenfondsen schuiven overstap nieuw stelsel voor zich uit

Het aantal pensioenfondsen dat per 1 januari 2025 overstapt naar het nieuwe pensioenstelsel is fors gedaald, bleek deze maand uit cijfers van DNB en AFM. Volgens Kappelle spelen meerdere factoren een rol bij deze vertraging.

"Politieke onduidelijkheid zorgt ervoor dat diverse fondsen nog even afwachten om te zien wat de definitieve regelgeving zal worden", zegt Kappelle. "Daarnaast speelt een schaarste in IT-capaciteit en adviescapaciteit een grote rol."

Dekkingsgraad

"De dekkingsgraad is ook een belangrijke factor," legt Kappelle uit. "Hoe hoger de dekkingsgraad, hoe makkelijker het invaren. Maar het is zeker niet de enige factor."

De dekkingsgraad geeft aan of een fonds genoeg vermogen heeft om de pensioenen in de toekomst uit te keren. Een hogere dekkingsgraad betekent dat een fonds meer vermogen heeft dan nodig om pensioenen uit te keren, terwijl een lage dekkingsgraad kan betekenen dat een fonds financiële problemen heeft bij het voldoen aan die verplichtingen.

'Je moet zeker weten dat alles op groen staat'

"Maar een pensioenfonds kan ook wachten met overstappen vanwege administratieve uitdagingen, volgens Jaarsma. "Bij veel fondsen moet bijvoorbeeld hun ICT-systeem omgebouwd worden en de gegevens van alle deelnemers in het systeem moeten kloppen."

"Je moet zeker weten dat alles op groen staat, anders loop je het risico dat je fouten maakt. Fondsen die uitstellen, hebben vaak één of twee dingen nog niet goed geregeld, en nemen daarom extra tijd. Je moet het gewoon in één keer goed doen."

Een eerlijk systeem voor jong en oud

Een veelgehoorde zorg in onze chat is of jongeren de dupe worden van het nieuwe systeem. "Het kan nooit volledig gegarandeerd worden dat jongeren niet benadeeld worden door de nieuwe pensioenwet, maar de overheid heeft wel waarborgen ingebouwd", zegt Kappelle.

Zo mag er geen vermogen van jongeren worden gebruikt om ouderen uit te keren. "Het moet voor alle deelnemers kloppen." De rekenregels van de overheid moeten voorkomen dat de ene generatie de andere benadeelt volgens Kappelle.

Wat als ik al met pensioen ben?

Voor gepensioneerden verandert er weinig, benadrukt Jaarsma. "Fondsen informeren gepensioneerden over wat ze kunnen verwachten bij verschillende economische scenario's."

Kappelle benadrukt dat het doel vooral bedoelt is om te voorkomen dat pensioenen opnieuw jarenlang niet worden geïndexeerd. "Met het oude systeem konden uitkeringen niet omhoog, zelfs niet met goede rendementen. Dat probleem wordt nu aangepakt."

'Verantwoordelijkheid ligt bij mensen zelf'

Een grote uitdaging is hoe informatie over de nieuwe wet effectiever kan worden overgebracht. "De informatie is er, maar als mensen het niet lezen of begrijpen, komen we niet verder", zegt Kappelle.

Volgens Jaarsma is het cruciaal om pensioen een normaler gespreksonderwerp te maken, ook bij jongere doelgroepen. "Maar uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid bij mensen zelf. Ze moeten de stap zetten om te kijken wat er voor hen verandert."

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."