Ozempic is een medicijn voor mensen met diabetes, maar blijkt ook goed te werken tegen overgewicht. Steeds vaker wordt het geneesmiddel daarom gebruikt door mensen om af te vallen. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie willen weten over dit middel.

Internist en hoogleraar obesitas aan het Erasmus MC in Rotterdam Liesbeth van Rossum geeft antwoord op jullie vragen.

1. Hoe werkt Ozempic?

Het gaat om het middel semaglutide, dat beter bekend is onder de merknaam Ozempic. In Nederland is semaglutide goedgekeurd als medicijn voor diabetespatiënten. Het middel moet door middel van een injectiepen worden toegediend in het lichaam. "Het stabiliseert de bloedsuikers in het lichaam om hoge glucosepieken te voorkomen", legt Van Rossum uit.

Tegelijkertijd zorgt het geneesmiddel ook voor een verminderde eetlust. "In ons lichaam hebben we verzadigingshormonen die tijdens of na een maaltijd een signaal afgeven aan onze hersenen waardoor we een vol gevoel krijgen", vertelt ze. "Die verzadigingshormonen zijn vaak verstoord geraakt bij mensen met obesitas waardoor je minder of pas later een vol gevoel krijgt en makkelijker te veel eet. Dit type medicijnen bootst een van de darmhormonen na, het zogenaamde GLP-1, en zorgt daarmee voor een beter verzadigingsgevoel."

Omdat sommige gebruikers hierdoor afvallen, wordt semaglutide ook steeds meer gebruikt als afslankmiddel. "Maar het moet altijd als aanvulling op een gezonde leefstijl dienen", benadrukt de internist.

Bron: Eigen foto

2. Wat is het verschil tussen Ozempic en bijvoorbeeld Saxenda?

Ten eerste is het belangrijk om te weten voor wie welk middel bedoeld is, zegt Van Rossum. "Ozempic is een middel voor mensen met diabetes type 2. Saxenda en Mysimba zijn middelen die bedoeld zijn voor mensen met obesitas, en die ook onder strikte voorwaarde vergoed worden in aanvulling op een gecombineerde leefstijlinterventie (GLI)."

"In Ozempic en Saxenda zitten verwante stoffen die de werking van een darmhormoon (GLP-1) nabootsen", legt ze de werking uit. "Mysimba zorgt er onder meer voor dat het beloningsgevoel van eten verminderd wordt. Je krijgt er dus minder 'snacktrek' van."

Naast de verschillende groepen voor wie het bedoeld is, zit er volgens de hoogleraar ook een verschil in het gebruik van de drie middelen. "Ozempic heeft een langere werkingsduur, die moet je één keer per week in je lichaam spuiten. Saxenda werkt maar kort, waardoor je dagelijks moet spuiten. Mysimba zijn tabletten, die je dagelijks moet innemen."

3. Wat is er bekend over de langetermijnwerking van Ozempic?

Van Rossum vertelt dat dit type middelen, waarbij darmhormoon GLP-1 wordt nagebootst, inmiddels zo'n 14 jaar als medicijn beschikbaar is en veilig is gebleken bij mensen met diabetes type 2. "Het middel heeft gunstige effecten op de bloedsuikerspiegel en op veel ziektes die samenhangen met diabetes type 2, zoals hart-, vaat- en nierziektes."

"Mensen met diabetes type 2 die het middel jarenlang gebruiken merken dat het ook gunstige effecten kan hebben op het gewicht", vervolgt ze. "De hogere doseringen die voor mensen voor obesitas bedoeld zijn, zijn pas sinds enkele jaren beschikbaar. Die tonen naast gewichtsafname en lagere suikerwaarden ook gunstige effecten op cholesterolwaarden, bloeddruk, hartziekten en kwaliteit van leven." Maar, benadrukt de expert: "Er zijn nog geen langetermijneffecten bekend bij mensen die het alleen voor gewichtsafname hebben gebruikt."

4. Welke gevaren en nadelen komen kijken bij dit middel?

Zoals alle geneesmiddelen kan semaglutide ook bijwerkingen hebben, weet Van Rossum. "In de eerste weken heeft ruim 1 op de 10 last van maag- en darmklachten, zoals misselijkheid, diarree of hoofdpijn. Een zeldzame bijwerking is een alvleesklierontsteking. Dit is een gevaarlijke bijwerking en moet tijdig herkend worden."

"Belangrijk is om te weten dat je de dosering van al deze genoemde diabetes- en obesitasmiddelen langzaam moet opbouwen", vertelt ze. "Als er bijwerkingen optreden is het vaak goed om nog langzamer op te bouwen. Er zijn mensen met een lagere dosis waarbij het goed gaat, maar er zijn sommige mensen die de bijwerkingen houden. Zij kunnen in dat geval direct ermee stoppen, omdat je het geneesmiddel niet hoeft af te bouwen."

5. Wat gebeurt er als je ermee stopt?

Van Rossum benadrukt dat medische begeleiding belangrijk is bij het gebruik van dit soort middelen. "De meeste mensen die diabetes type 2 hebben en stoppen met Ozempic ontwikkelen daarna hogere bloedsuikers. Op korte termijn kan dit gevaarlijk zijn", legt ze uit.

"Bij mensen met obesitas die Saxenda of Mysimba gebruiken wordt na een proefperiode van een aantal maanden bekeken of het middel effectief is", vervolgt de internist. "Alleen bij een goed effect mag iemand ermee doorgaan. In de eerste weken van de opbouwfase is het belangrijk om te kijken of iemand het goed verdraagt en welke dosering het beste past."

"Een groot deel van de mensen met obesitas die Ozempic op eigen initiatief nemen om af te vallen, komt weer aan", weet de expert. Dit geldt ook voor de middelen die wel voor obesitas bedoeld zijn. "Dit hangt samen met de verstoringen die in het lichaam plaatsvinden die ervoor zorgen dat het gewicht van nature terug omhoog wil. Deze middelen hebben daar een remmend effect op", legt ze uit. En daarmee is de kans dus groot dat iemand weer terugkomt op het oude gewicht.

Volgens Van Rossum is het cruciaal om te beseffen dat dit soort medicijnen 'nooit de eerste stap zijn in de behandeling' tegen overgewicht. "Je moet altijd eerst kijken wat de oorzaken en onderliggende factoren zijn die meespelen." Daarvoor kun je naar de huisarts of een andere zorgverlener stappen, geeft ze als advies.

6. Is Ozempic zonder recept te verkrijgen?

Nee, benadrukt Van Rossum. "Het is alleen op recept van een arts verkrijgbaar bij de indicatie diabetes, omdat dit belangrijk is voor de medische begeleiding. Er zijn mensen die het middel online bestellen om af te vallen. Dit is heel erg af te raden, omdat er medische redenen kunnen zijn waarom je het medicijn niet mag gebruiken. Bovendien kunnen er ook bijwerkingen optreden."

Daarbij waarschuwt de internist voor nepmiddelen die als het medicijn aangeboden worden: "Er zijn tegenwoordig spuitjes in de omloop waar een andere stof in zit waar mensen heel erg ziek van kunnen worden."

7. Wanneer wordt het middel voor iedereen beschikbaar gemaakt?

Vooralsnog is Ozempic in Nederland dus alleen nog goedgekeurd als diabetesmedicijn. En Van Rossum benadrukt dat het middel op dit moment ook echt alleen voor mensen met diabetes type 2 bedoeld is. Nu het door sommigen ook als afslankmiddel wordt gebruikt, is de vraag fors toegenomen waardoor er tekorten zijn ontstaan. "Het punt is nu dat er wereldwijd een enorme vraag is naar dit middel en dat er ook veel mensen zijn die het gebruiken voor wie het niet bedoeld is."

Inmiddels heeft de fabrikant een nieuw middel op de markt gebracht dat specifiek bedoeld is voor mensen met obesitas. In Wegovy zit hetzelfde stofje (semaglutide) als in Ozempic, maar dan in hogere dosis. "Dit middel wordt toegepast bij behandeling van obesitas, maar in Nederland is het nog niet in de reguliere zorg beschikbaar", vertelt de internist. "Momenteel beoordeelt Zorginstituut Nederland of en voor wie het vergoed gaat worden."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."