Acht Oekraiense kinderen die vermoedelijk zijn ontvoerd door Rusland, zijn op Nederlands initiatief opgespoord door Internationale politiediensten. De rechercheurs hebben via open bronnen hun exacte locatie gevonden.

60 rechercheurs en onderzoekers uit 23 landen speurden in online open bronnen naar informatie over kinderen die tot nu toe spoorloos waren. De verblijfplaats van acht van hen werden achterhaald. Hoogleraar internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam en advocaat bij het Internationaal Strafhof in Den Haag, Geert-Jan Knoops vertelt wat dit betekent.

'Heel belangrijk'

Knoops is verrast door het nieuws. "Het is denk ik wel illustratief hoe snel de forensische technologie gaat in ons vak. Want het was natuurlijk 10, 15 jaar geleden onmogelijk om kinderen te lokaliseren die gedeporteerd of ontvoerd zouden zijn."

"Ik denk dat dit voor de bewijsvoering vanuit het Oekraïense Openbaar Ministerie bekeken, maar ook de strafprocedure bij het Internationaal Strafhof, heel belangrijk is", zegt de advocaat.

Aantonen dat kinderen met dwang zijn gedeporteerd

In maart vorig jaar heeft het Internationaal Stafhof in Den Haag een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen de Russische president Poetin vanwege oorlogsmisdaden in Oekraïne. Het ICC noemt de deportatie van kinderen uit Oekraïne naar Rusland als hoofdreden. Het is lastig om aan te tonen dat de kinderen onder dwang - dus tegen hun wil - naar Russische gebieden zijn gedeporteerd. Al wordt dat wel makkelijker met dit nieuwe bewijs.

"Je kunt denk ik nu met deze lokalisering van die kinderen in ieder geval aantonen dat ze dus echt uit Oekraïne zijn weggehaald", zegt Knoops. "Het is zeker een aanwijzing dat het tegen hun wil is gebeurd, omdat die ouders, als ze nog ouders hebben, dat ook kunnen verklaren. Dus het is wel een belangrijke eerste stap in de verdere bewijsvoering."

Hoe nu verder?

Volgens Knoops heeft het Team Internationale Bedrijven de informatie overgedragen aan de Oekraïense autoriteiten. "Die gaan kijken of ze nu daadwerkelijk strafzaken kunnen gaan starten tegen Russische autoriteiten. Maar ik denk dat deze informatie ook zal worden verstrekt door Europol aan het Openbaar Ministerie bij Internationaal Strafhof."

Volgens de advocaat is het belangrijk dat er meer kinderen via deze techniek worden gelokaliseerd: "Als het om een paar incidentele gebeurtenissen gaat, dan kan het Strafhof zeggen dat de zaak niet omvangrijk genoeg is om in behandeling te nemen bij dit hof. Dus als zij straks met deze techniek kunnen aantonen dat zij honderden kinderen hebben kunnen lokaliseren binnen Rusland, dan zou het strafhof vanwege de ernst de zaak wel degelijk in behandeling kunnen nemen. Want dan is het misschien niet langer meer een Oekraïense nationale strafzaak, maar raakt het ook de bevoegdheid van het Internationaal Strafhof."

Kinderen terugkrijgen

De kinderen terugkrijgen uit Rusland is volgens Knoops erg lastig. "Het Strafhof heeft geen eigen politieorganisatie of politiemacht die bevoegd zijn om Rusland binnen te treden. Oekraïne kan dat ook niet en je kunt niet zomaar Rusland binnenvallen en die kinderen met geweld terughalen met een operatie."

"Dat het zou alleen kunnen met met veel diplomatieke druk. Maar ook dat zal waarschijnlijk niets helpen vanwege het feit dat Rusland in de Veiligheidsraad een veto heeft. Dus via de VN Veiligheidsraad zal het ook niet gaan. Dat blijft dus voor de ouders heel moeilijk. Dat je weet waar je kind zit, maar op dit moment heb je geen juridisch machtsmiddel om die kinderen uit Rusland terug te halen."

Strafzaak tegen Poetin

Bijna een jaar geleden vaardigde het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel uit. Sindsdien is het stil. "Er zijn sindsdien geen nieuwe aanklachten officieel bijgekomen, maar het zou dus kunnen zijn dat het onderzoek met deze nieuwe ontwikkeling een nieuwe invalshoek krijgt."

"Het is volstrekt onduidelijk hoe dat verder gaat want het probleem zal blijven bestaan dat het Strafhof pas echt tot een strafproces kan overgaan op het moment dat de verdachten fysiek in Den Haag zitten. Op dit moment blijft het beperkt tot vooronderzoek. Dus dat blijft het grootste obstakel voor het Strafhof om deze zaak in behandeling te nemen."

Het ministerie van Landbouw publiceerde onlangs het Actieplan Biodiversiteit. Eerdere doelen worden in dat plan afgezwakt, ondanks dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland. Maar ondertussen kunnen burgers wel zelf aan de slag.

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) presenteerde eind maart het nieuwe Nationaal Biodiversiteit Strategie & Actieplan Nederland. Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) schreef in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat het doel om de ecologische voetafdruk van Nederland vóór 2050 te halveren, wordt losgelaten.

Veel soorten al verdwenen

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt programmaleider biodiversiteit Jeanne Nel van de Wageningen University & Research (WUR). "Nederland is al een van de slechtst scorende landen van Europa als het gaat om biodiversiteit. Veel dier- en plantensoorten zijn bedreigd of al verdwenen."

"Er zijn enkele geïsoleerde succesverhalen, waarbij de hoeveelheid en diversiteit van planten en dieren weer toeneemt", vervolgt de onderzoeker. "Maar over de hele breedte blijven we de natuur aantasten, het water vervuilen, de bodemgezondheid schaden en dus de biodiversiteit verminderen."

'Biodiversiteit is een levensvoorwaarde'

De grootste boosdoeners zijn intensieve landbouw en verstedelijking, waardoor natuurlijke leefgebieden verdwijnen. "Biodiversiteit is geen luxe", zegt Nel. "Het is een levensvoorwaarde."

"Omdat we er als mensen letterlijk afhankelijk van zijn. Voor schoon drinkwater en een vruchtbare bodem, maar ook voor de bestuiving van gewassen en zelfs voor ons mentale welzijn."

'Ook voor boeren belangrijk'

GroenLinks-PvdA-Tweede Kamerlid Laura Bromet noemt het nieuwe biodiversiteitsplan van het ministerie 'een gemiste kans'. "We waren goed bezig in Nederland om de natuur weer een beetje op weg te helpen", zegt ze.

"Maar nu is er een kabinet met twee bewindspersonen op het ministerie van LVVN, die er alleen maar voor de kortetermijnbelangen van de landbouw zitten", vindt het Kamerlid. "De natuur lijkt hen heel vaak in de weg te zitten. Biodiversiteit is maar een lastpak voor dit kabinet. Terwijl ik denk dat het juist voor de boeren ontzettend belangrijk is."

Curve ombuigen

Biodiversiteitsexpert Nel beaamt dat een sturende rol van de overheid essentieel is. "Er moet echt opgeschaald worden. We moeten de curve van de afnemende biodiversiteit ombuigen."

Buiten de overheid om kunnen burgers zelf ook actie ondernemen, benadrukt Paulien van der Geest. Zij is expert duurzaam tuinieren bij voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. "Mensen kunnen de natuur op allerlei manieren een handje helpen."

Dertien Hoge Veluwes

Volgens haar is er veel winst te behalen in particuliere tuinen. "70 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een tuin, met een gemiddelde grootte van zo'n 130 vierkante meter. Bij elkaar opgeteld is dat een oppervlakte die gelijkstaat aan dertien keer het Nationaal Park De Hoge Veluwe."

"Stel dat al die tuinbezitters tien vierkante meter extra vergroenen," berekent Van der Geest, "bijvoorbeeld door bloemen te planten waar nu nog tegels liggen. Dan creëren ze samen direct een nieuw natuurgebied ter grootte van De Hoge Veluwe. Dat is meer dan symboliek, dat is echte winst voor insecten, vogels, planten en bodemleven."

Driekwart wil insecten graag helpen

Milieu Centraal zet zich samen met natuurorganisaties en tuinbrancheverenigingen in voor meer biodiversiteit, onder meer tijdens de zogeheten Maand van de Groene Tuin. De hele maand april werden er workshops en activiteiten georganiseerd rondom het vergroenen van tuin en terras.

"We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat driekwart van de respondenten heel graag bijen en vlinders en andere insecten wil helpen met een goede omgeving", vertelt Van der Geest. "Maar vaak weten tuin-, terras- en balkonbezitters niet zo goed hoe dat moet."

Inheemse plantensoorten

Het begint met simpele keuzes, volgens de expert. "Zet een regenton neer. Laat een hoekje rommelig voor egels en bijen. Maar vooral: verruil die hortensia of die vlinderstruik voor een inheemse plantensoort, zoals een Gelderse roos of een wilde liguster. Dit soort inheemse planten zijn erg belangrijk, want daar komen bedreigde inheemse insectensoorten op af."

Juist die insecten hebben hulp nodig: in de afgelopen 25 jaar is zo'n 75 procent van alle vliegende insecten in Nederland uitgestorven. "Dat is best schokkend, want niet alleen vogels en andere dieren hebben deze vliegende insecten nodig. Ook wij hebben ze hard nodig voor onze voedselgewassen", waarschuwt Van der Geest.

Plantjes zonder pesticiden

De expert heeft nog een belangrijke tip: "Let op dat je een biologische plant koopt. Dat maakt heel veel uit. Voor biologische planten zijn namelijk geen bestrijdingsmiddelen gebruikt die giftig zijn voor bijen. Als een bij afkomt op een mooie en aantrekkelijke plant die wel gekweekt is met gif, dan gaat ze daarvan eten en sterft ze vervolgens misschien alsnog. Dat is het tegenovergestelde van wat je wil bereiken."

"Burgers kunnen zeker een bijdrage leveren", vindt ook onderzoeker Jeanne Nel. "Maar het is de verantwoordelijkheid van de overheid om het makkelijker te maken voor mensen om dat daadwerkelijk te doen, om de natuur terug in ons leven te brengen."