2,5 jaar geleden viel het kabinet-Rutte III over de toeslagenaffaire en keer op keer beloofde premier Mark Rutte dat er snel een oplossing zou komen. Maar nog steeds is voor veel ouders de ellende niet voorbij. "De overheid heeft een ereschuld."

Het uitbetalen van compensatie aan de gedupeerden van de toeslagenaffaire zou zomaar eens tot 2030 kunnen duren. Die verwachting spraken de gemeenten begin dit jaar uit.

6 miljard euro

Onbestaanbaar, vindt SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten, die vanaf het eerste uur dit onderwerp op de politieke agenda heeft gezet. "Het moet echt opgelost worden. In de eerste plaats voor de ouders natuurlijk, maar ook voor de Belastingdienst en de politiek. We moeten vooruit. Het feit dat het zo lang duurt, het kost nu al 6 miljard euro, dat is een probleem op zich zelf."

Ook voorzitter André Bosman van de commissie die onderzoek deed naar de uitvoeringsorganisaties hekelt het trage tempo van het kabinet. "Het gaat om een ereschuld. De overheid heeft willens en wetens mensen in een situatie gebracht waar mensen niet thuishoren. Dan moet je als Kamer en kabinet er ook voor zorgen dat je dit zo snel mogelijk oplost."

'Idioot plan'

Vorige week werd bekend dat de regering op zoek is naar commerciële partijen om de afhandeling van de schade voor ouders te versnellen. Iets wat Kamerlid Leijten nogal verbaasde. "Ik vind het echt een idioot plan", vertelt ze.

"Als die het snel kunnen doen, dan kan de overheid dat toch ook? Ze gaan nu deze partijen inhuren aan het einde van het hele traject, maar dan kun je dat toch ook aan het begin doen. Nu duurt die fase 1,5 jaar."

Geen complete dossiers

Advocaat Touria Khidous, die 30 gedupeerde ouders bijstaat, snapt ook niet waarom de politiek nu zijn heil lijkt te zoeken bij marktpartijen om het hele proces te versnellen. "Ik snap niet wat zij wel zouden kunnen oplossen wat de Belastingdienst niet zou kunnen. Ambtenaren hebben wat mij betreft voldoende ruimte om zelf met ouders tot een oplossing te komen. Daarnaast gaat het om commerciële partijen, dus hoeveel geld dat allemaal kosten?"

Ze merkt de praktijk dat er nog veel weerstand bestaat bij de Belastingdienst en dat ze als advocaat vaak gedwarsboomd wordt in haar werk. "Een van de grote problemen is dat ik geen complete dossiers krijg. Het gevolg hiervan is dat ik mijn werk niet goed kan doen. Mijn taak is om namens de ouders de ambtenaren te controleren, maar zonder informatie kan ik niks."

Getraumatiseerd

Commissievoorzitter Bosman constateert ook dat het voortslepen van de toeslagenaffaire het vertrouwen van de burger in de overheid aantast. "Je ziet dat meer problemen niet opgelost, maar vooruitgeschoven worden. Daarmee gaat het vertrouwen achteruit en slaat de samenleving een beetje los."

Advocaat Khidous ziet met name hoe de trage schadeafhandeling haar cliënten tot wanhoop drijft en oude wonden openrijt. "Ze hebben jarenlang in ellende geleefd. Dat is verschrikkelijk. Sommige ouders zijn ook echt getraumatiseerd. Als ze een blauwe enveloppen zien, beginnen ze al te trillen. Dat het al zo lang duurt maakt het alleen maar erger."

'Snel, maar realistisch'

Staatssecretaris Aukje de Vries zegt dat ze vaart wil maken met schade-afhandeling, maar ook realistisch wil blijven. "Ik wil ook niets liever dan dat ouders dit kunnen afsluiten. We gaan ook kijken hoe we dossiers sneller beschikbaar kunnen stellen aan ouders en hun advocaten. Maar ik ga ook geen knollen voor citroenen verkopen dat we alles op 1 dag geregeld hebben."

Daarnaast wil de Vries een proef uitbreiden waarbij de overheid met ouders aan tafel gaat zitten. De Belastingdienst gaat dan uit van de waarheid van hun verhaal en op die manier komen ze tot een schikking. "We hebben hiermee eerder een proef gedaan, met een vaststellingsovereenkomst. Dat betekent dat je met de ouders om tafel gaat zitten. Ik denk dat het een belangrijke optie is dat we dat op een grootschalige manier manier kunnen doen."