Misschien ben je ze in de natuur of op straat al tegengekomen: vrolijke, gekleurde stenen met daarop een tekening of een aardige tekst. Happy stones worden die genoemd. In de coronacrisis zijn veel mensen in Nederland ze gaan maken én verspreiden.

"Dit is een virus waar geen inenting voor is, zeg ik wel eens." Marjo Bouwsma woont in Zuid-Beijerland, onder Rotterdam. Haar happy stones-verslaving begon op Koningsdag vorig jaar. "Het was heel warm en ik dacht: ik ga lekker wandelen. Ik had een leuk jurkje aangetrokken, gymschoenen zonder sokken aan, en kwam op de terugweg dan ook thuis met grote blaren."

'Be happy'

Precies op dat moment vond ze haar eerste happy stone. "'Be happy', stond erop. Ik was natuurlijk niet zo blij met die blaren, maar door die steen kreeg ik toch weer een glimlach." Na een rondje op Facebook, waar talloze happy stones-groepen zijn opgericht, ging Marjo er snel ook zelf mee aan de slag. "Ik ben inmiddels 922 steentjes verder."

Enorm creatief hoef je er volgens haar niet voor te zijn. "Ik wist helemaal niet dat ik kon tekenen. Maar nu lukt het me aardig." Veel van haar vrije tijd gaat nu op aan het maken van de steentjes. "Laatst was ik in de avond begonnen en ineens dacht ik: wat schijnt die maan fel. Toen bleek het al een uur of 5 's ochtends te zijn."

Bron: Marjo Bouwsma

Juiste persoon, juiste moment

Aan inspiratie heeft ze meestal geen gebrek. "Eigenlijk kan je in alles wel wat zien. Ik vind het leuk om iets van een kaart of foto na te tekenen. Maar ook door feestdagen zoals kerst kan je ideeën krijgen. Wat ik zelf verzonnen heb, noem ik zen-steentjes. Met bamboe, stapelstenen, wat water en een bloemetje. Daar heb ik er al heel veel van gemaakt."

De stenen maken vindt ze leuk, maar het gaat haar toch vooral om het blij maken van anderen. "Soms zie je een van je stenen weer terug op Facebook. Dat is natuurlijk leuk, al is dat voor mij niet het belangrijkste." Sommige verhalen blijven haar extra bij. "Laatst hoorde ik dat iemand een steen vond vlakbij de begraafplaats waar ze haar vader aan het begraven was. 'Iedereen telt mee en je wordt nooit vergeten', stond erop. Dan heeft zo'n steen de juiste weg gevonden."

'Sommige maak je voor jezelf'

Toch kan Marjo het niet over haar hart verkrijgen om alle stenen die ze maakt weg te doen. "Sommige zijn wel heel erg goed gelukt, zoals een tafereel van Santorini. Ik heb er ook een geschilderd van een engeltje met een rode kat, die staat voor mijn overleden kat. Die maak je voor jezelf."

Maar veruit de meeste stenen verspreidt ze, of geeft ze ze weg aan familie en vrienden. "Ik ben de laatste tijd vaak een blij ei. Het is zo fijn om anderen daar deelgenoot van te maken."

Bron: Marjo Bouwsma

1/4Van haar zen-stenen heeft Marjo er al een heleboel gemaakt

'Een glimlach voor anderen'

Ria Ensing uit het Groningse Sellingen snapt dat maar al te goed. Haar eerste happy stone vond ze een half jaar geleden gewoon bij haar voor de deur. "Ik liep mijn huis uit en vond een gekleurd steentje. 'Smile' stond erop. Ik dacht: wat is dit nou? Maar ik werd er gelijk enthousiast van."

Eerst dacht ze nog dat een van haar vrienden het steentje had neergelegd, maar op Facebook leerde ze al snel meer over de happy stones. "Ik was altijd al bezig met knutselen, dus dit sprak me direct aan. En ik dacht: als het bij mij een glimlach op mijn gezicht brengt, dan moet dat het ook bij andere mensen doen."

Bron: Ria Ensing

Op reis door Nederland

Toch is niet iedere steen zomaar geschikt, merkte ze al snel. "Je kunt ze ook perfect rond kopen. Maar ik vind het veel leuker om zelf de natuur in te gaan en naar de goede stenen te zoeken." Haar tekeningen houdt ze graag simpel. "Ik zet er graag wat leuks op: hartjesballonnen, 'fijne dag', of 'wat zie je er goed uit vandaag'. Je denkt toch bij jezelf: wat vind ik leuk als ik zo'n steen vind? Met zo'n complimentje denkt iemand hopelijk: goh, dank je wel."

Online komt Ria er soms achter dat haar stenen een lange reis hebben afgelegd. "Ik heb wel meegemaakt dat een steen van mij in Arnhem terechtkwam. Het is leuk om zulke dingen terug te zien, al is het voor mij niet de hoofdmoot. Ik word al blij als ik de steen voor iemand neerleg."

Bron: Ria Ensing

1/3Stenen met een positieve tekst: daar is Ria vooral fan van

Ook door na corona

In de happy stones-groepen leren de fans van de stenen elkaar vaak goed kennen. "De groep bij ons uit de buurt is een hechte gemeenschap. De meest actieve mensen leren elkaar meestal ook in het echt kennen. Dat heb ik zelf niet zo, maar toen ik las dat iemand uit de groep een hartoperatie moest ondergaan heb ik daar wel even een steentje voor de deur gelegd."

Vooral tijdens de corona-lockdown pakten veel mensen de hobby op, voor een stukje positiviteit in moeilijke tijden. Ria hoopt dat het, ook na de crisis, niet snel afgelopen is. "Dat moet ook verder gaan, een beetje positiviteit voor iedereen." Zelf zal ze er in elk geval niet snel mee stoppen. "Het is echt een verslaving. Als ik in het bos loop, kijk ik niet naar de bomen, maar zoek ik constant op de grond naar stenen."

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.