Sinds de coronacrisis verdwenen er duizenden kledingwinkels uit het Nederlandse straatbeeld. Dat komt door een opstapeling van problemen. Winkels die verdwijnen komen niet terug, denkt financieel commentator Martin Visser.

Kledingwinkels in Nederland hebben het zwaar. Uit nieuwe cijfers van ABN AMRO blijkt dat het aantal kledingwinkels sinds de pandemie met 10 procent is gedaald. Als redenen noemt ABN AMRO de verplichte winkelsluiting gedurende corona, de hoge inflatie en kostenstijgingen sinds de oorlog in Oekraïne en consumenten die minder geld aan kleding uitgeven vanwege hogere prijzen.

Stapeling van problemen

Ook het terugbetalen van coronasteun zorgt voor problemen, ziet Martin Visser, financieel journalist bij De Telegraaf. "Die slepen ondernemers als een loden bal achter zich aan."

Uiteindelijk denkt Visser dat het een stapeling van problemen is die het aantal faillissementen in de kledingbranche zo doet toenemen: van verhoogde kosten, het terugbetalen van schulden en lagere inkomsten.

Trend

Toch is het verdwijnen van fysieke winkels een trend die al langer bezig is, constateert ABN AMRO: het is een beweging die in 2010 is gestart. "Het is een structurele trend die inzet als het crisis is", zegt Visser.

"Je zag het bijvoorbeeld na de Eurocrisis (in 2009, red.), dat er heel veel winkelketens omvielen. Het aantal winkels is van 2010 tot en met nu echt met procenten afgenomen."

Meer online

Consumenten doen daarnaast tegenwoordig steeds meer aankopen online. Daar betalen fysieke winkels volgens Visser en ABN AMRO de prijs voor. Als voorbeeld noemt Visser speelgoedwinkels, die zijn razendsnel uit het straatbeeld verdwenen, sinds speelgoed ook eenvoudig online te bestellen werd.

Visser: "Zover is het nog niet met kleding, maar het neemt wel rap af. Je ziet dat er twee dingen gaande zijn. Een verplaatsing van fysiek naar online, maar je ziet dat de totale omzet van de kledingbranche ook stagneert. Mensen zijn voorzichtig en houden de hand op de knip door de inflatie. Er is wel iets meer aan de hand dan alleen een verplaatsing naar online."

Minder aanbod in de winkelstraat

Het is een structurele trend dat kledingwinkels zich van de fysieke naar de online wereld verplaatsen, denkt Visser. Dat kan tot meer faillissementen leiden. "Ik kan me niet voorstellen dat deze trend snel ophoudt. Winkels die verdwijnen, komen ook niet zomaar terug."

Hij denkt dat het uiteindelijk kan leiden tot een verder afnemen van winkels in de winkelstraat. "Het is de vraag hoe erg dat is. We doen het namelijk zelf, het is een maatschappelijke trend met economische gevolgen", zegt Visser. De overheid heeft tijdens de coronaperiode veel ondernemers, ook in de kledingbrache, van steun voorzien. Als consumentengedrag verandert, vertelt hij, houdt het op een gegeven moment op voor bepaalde ondernemers.

Persoonlijke drama's

"Veel mensen vinden het leuk om te shoppen op zondagmiddag, om lekker door de winkelstraat te lopen. Als het aanbod dan verschraalt, is dat wel reden tot zorg. Vooral middelgrote steden zitten daarmee in hun maag. Als er minder winkels zijn, wordt de binnenstad namelijk minder aantrekkelijk."

Die dynamiek is volgens Visser alleen niet te stoppen, maar is ook niet per se erg. Het leidt tot innovatie bij ondernemers, en op de totale economie genomen is het feit dat er minder fysieke kledingwinkels zijn niet erg. "Het zorgt wel voor persoonlijke drama's. Mensen die hun hele leven in een winkel hebben geïnvesteerd, en dat ineens zien verdwijnen."

Tweedehandskledingwinkels

Wat interessant is aan de cijfers van ABN AMRO, zegt Visser, is dat tweedehands kleding het juist goed doet. Er kwamen juist ruim 10 procent meer tweedehandskledingwinkels bij.

Tweedehands kleding is namelijk vooral bij vrouwen en jongeren in trek: ruim de helft van de vrouwen geeft aan aan wel eens tweedehands kleding te kopen, en bijna veertig procent van de 18- tot 29-jarigen. Jongeren vinden tweedehands kleding 'hip', schrijft ABN AMRO.

'Tweedehands verdringt niet alles'

Alleen het werkelijke percentage van de kleding dat tweedehands wordt gekocht, is nog steeds maar een paar procent, zegt Visser. "Het is een maatschappelijke trend, een modehype. Jongeren kiezen inderdaad vaker voor tweedehandskleding, maar ik kan me niet voorstellen dat het alles verdringt."

Online tweedehandskleding wordt tegenwoordig verhandeld op websites als Vinted, en zelfs marktleiders als Zalando bieden tweedehands kleding aan.

Vraag naar beleving

Visser ziet dat de consument streeft naar beleving als die fysiek spullen koopt. Dat bieden kringloop- en vintagewinkels, denkt hij. "Het is de vraag of het een tijdelijke modehype is, of dat nieuwe generaties anders aankijken tegen consumeren. Dat moet in de loop der jaren blijken."

Als andere voorbeelden van nieuwe manier van consumeren noemt Visser deelauto's en leasefietsen. "Het is de vraag of jongere generaties dat blijven doen als ze ouder zijn. Het is daarom lastig te zeggen of het blijvend is, maar de tweedehandskledingbranche is in ieder geval voorlopig booming."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."