Waarom volgens deze econoom de AOW-leeftijd niet omlaag kan: 'Vroeger met pensioen gaan zet werkenden onder nog meer druk'

De AOW-leeftijd blijft in 2030 staan op 67 jaar en 3 maanden, ondanks de recente daling in levensverwachting na de coronaperiode. De vraag is waarom de AOW-leeftijd niet omlaag kan door deze verandering.

"We merken als maatschappij nu al de effecten van de vergrijzing: het wordt steeds lastiger om bijvoorbeeld goede en ook betaalbare zorg te blijven leveren", zegt Nic Vrieselaar, econoom bij de Rabobank. Hij zou het daarom ook een slecht idee vinden om de AOW-leeftijd te verlagen.

Ondanks daling niet omlaag

De AOW-leeftijd blijft in 2030 staan op 67 jaar en 3 maanden. Dat bevestigde minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken gisteren aan de Tweede Kamer. Hij zei dat de AOW-leeftijd ondanks de lichte daling van de levensverwachting niet omlaag zal gaan.

Vakbondsbestuurder van FNV Piet Rietman vindt dat de AOW-leeftijd juist omlaag moet. Hij vindt het oneerlijk dat mensen minder lang leven, maar dat de leeftijd waarop je AOW ontvangt niet daalt.

Eenmalige verlaging kan 'jojo-effect' veroorzaken

Econoom Vrieselaar denkt dat een verlaging van de AOW-leeftijd nu zou kunnen leiden tot een 'jojo-effect': "De trend wijst erop dat de levensverwachting stijgt. Het is nu alleen door corona een beetje gedaald. Als je het nu aanpast, heb je een generatie die in 2030 dan even een paar maanden eerder met pensioen mag."

"Dat Jojo-effect wil je voorkomen", zegt hij. Hij legt uit dat je wil voorkomen dat mensen voor eventjes eerder met pensioen mogen, terwijl je de AOW-leeftijd daarna weer omhoog ziet gaan.

Levensverwachting gaat weer stijgen

De AOW-leeftijd is gekoppeld aan de levensverwachting, die wordt berekend door het CBS. Op basis van de nieuwste cijfers zou de AOW-leeftijd in 2030 eigenlijk moeten dalen naar 67 jaar. Hoewel de levensverwachting dus voor even daalt, verwachten experts dat deze op de lange termijn weer zal stijgen.

Ook zou de daling volgens Vrieslaar niet veel voorstellen. "De levensverwachting is nu 2 weken lager, dan zou je de AOW-leeftijd met anderhalve week kunnen vervroegen." Ook zou deze daling niet eens kunnen volgens de econoom. "Men heeft afgesproken de AOW-leeftijd pas te veranderen bij een stijging of daling van de levensverwachting met 4,5 maanden of meer. Om te voorkomen dat elke week meer of minder ertoe leidt dat je continu blijft aanpassen."

Langere wachttijden en slechtere dienstverlening

Bij de invoering van de AOW in de jaren 50 stond elke 65-plusser tegenover zeven werkenden. Nu zijn er drie werkenden per gepensioneerde, en dat aantal daalt naar verwachting tot twee tegen 2040. "Had je de pensioenleeftijd een-op-een laten meestijgen met elk jaar dat 65-jarigen gemiddeld langer leven, dan zou de AOW-leeftijd nu al ruim boven de 70 jaar zijn. In plaats daarvan hebben mensen nu langer pensioen. Een opsteker voor het welzijn van Nederlanders."

Maar deze demografische verschuiving zorgt voor een structureel tekort aan arbeidskrachten. "Nog langere pensioenen, terwijl het aantal mensen dat met pensioen is ook nog eens hard stijgt, zet de maatschappij onder hoogspanning", vertelt Vrieselaar. De tekorten die nu al bestaan, zouden zorgen voor nog hogere kosten en een tragere economie, terwijl de vraag naar diensten door de steeds oudere bevolking juist groeit. "Nog vroeger met pensioen gaan is voor de Nederlandse economie geen goed idee."

Eén miljoen extra werkende in 2030 nodig

Volgens FNV-bestuurder Piet Rietman kan ook gekeken worden naar manieren om mensen die nu nog niet werken, wel aan het werk te krijgen zodat het totale aantal mensen dat werkt groter is, om de pensioenen om te vangen. "In plaats van mensen door laten werken tot ze niet meer kunnen", zegt hij.

Volgens Vrieselaar kan dat niet: "Zo veel mensen zijn er simpelweg niet. Wanneer je dezelfde verhouding tussen gepensioneerden en werkenden wil als we in 2020 hadden, dan zouden we over 6 jaar pakweg één miljoen extra 20- tot 67-jarigen nodig hebben dan er naar verwachting zullen zijn." In 2040 heb je dan zelfs zo'n 3 miljoen extra nodig. "Om onze economie en maatschappij draaiende te blijven houden, moeten we dus werk maken van het verhogen van de arbeidsproductiviteit, en voorzichtig zijn met het verlagen van de pensioenleeftijd."