radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Waarom is het niet verplicht om je kind te vaccineren? En andere vragen over bescherming tegen infectieziekten beantwoord

 Waarom is het niet verplicht om je kind te vaccineren? En andere vragen over bescherming tegen infectieziekten beantwoord
Een kind wordt ingeënt op een Vaccinatiedag in Ahoy Rotterdam
Bron: ANP

Verontrustende berichten over uitbraken van kinkhoest en mazelen volgden elkaar deze week op. Het aantal kinderen dat (alle) inentingen uit het Rijksvaccinatieprogramma heeft gekregen neemt al jaren gestaag af. We vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Jullie vragen worden beantwoord door manager van het Rijksvaccinatieprogramma bij het RIVM Jeanne-Marie Hament, hoogleraar infectie en immuniteit aan het Radboudumc in Nijmegen Marien de Jonge, en hoogleraar op het gebied van ethiek en vaccinaties Marcel Verweij (Universiteit Utrecht).

1. Kunnen volwassenen ook ziek worden van deze 'kinderziekten'?

Dat kan inderdaad, zegt hoogleraar infectie en immuniteit De Jonge. "Vatbaarheid voor infecties komt op alle leeftijden voor. Daarvoor kunnen verschillende oorzaken zijn: sommige kinderen worden geboren met een afwijking van het immuunsysteem waardoor het niet goed werkt, of op latere leeftijd kan het immuunsysteem verstoord worden door bijvoorbeeld een ziekte of medicijngebruik, waardoor de kans op ernstige infectie toeneemt."

Volwassenen met een goed werkend immuunsysteem lopen geen verhoogd risico, vertelt hij. "Het immuunsysteem van ouderen is minder sterk, maar als je gevaccineerd bent, dan ben je over het algemeen voldoende beschermd. Dat is de reden waarom er ook een vaccinatieprogramma is voor ouderen."

"Waar we meer zorgen over hebben", vervolgt de hoogleraar, "zijn de hele jonge kinderen die nog niet - of nog niet volledig - zijn gevaccineerd, en kinderen en volwassenen die zichzelf niet goed kunnen beschermen tegen infecties omdat hun immuunsysteem niet goed werkt. Die groepen lopen extra gevaar."

info

Rijksvaccinatieprogramma

Na de geboorte van een kind in Nederland ontvangen ouders een uitnodiging om hun kind te vaccineren. Dit is niet verplicht, maar wordt wel aanbevolen door artsen. In de eerste levensjaren worden in meerdere rondes inentingen aangeboden die beschermen tegen dertien ernstige infectieziekten. De bekendste prikken zijn die tegen de bof, mazelen en rode hond (BMR), en die tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio (DKTP).

Bekijk ook

2. Hoe vatbaar ben ik voor 'kinderziekten' als ik er ooit tegen gevaccineerd ben?

Manager Hament van het Rijksvaccinatieprogramma legt uit dat de meeste vaccins voor een langdurige beschermingen zorgen. "Maar ze werken niet allemaal levenslang. Dat is per infectieziekte verschillend."

"Van een kinkhoestinfectie hebben volwassenen meestal weinig klachten. Kinkhoestvaccins blijven daarom niet heel je leven lang doorwerken", vervolgt ze. "Maar bij hele jonge kinderen kan zo'n infectie ernstig zijn en daarom is het belangrijk dat we dat met een vaccinatie afdekken."

Een andere 'kinderziekte' die af en toe weer oplaait, zijn de mazelen. Voor die ziekte ben je wel voorgoed beschermd na een inenting, vertelt Hament. "Bij dat vaccin krijg je namelijk het hele virus, in verzwakte vorm, toegediend. Je maakt dan antistoffen aan tegen alle onderdelen van dat virus."

Marien de Jonge en Jeanne-Marie Hament
Bron: EenVandaag
Marien de Jonge en Jeanne-Marie Hament

3. Gebruikt Nederland dezelfde vaccins als andere landen?

Overwegend zijn de vaccins inderdaad op elkaar afgestemd, weet De Jonge. "Er zijn wel wat kleine verschillen, maar bijvoorbeeld de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vindt het belangrijk dat landen hun vaccinatieprogramma's goed op elkaar afstemmen. Ook omdat we natuurlijk vanuit de coronapandemie hebben geleerd dat infectieziektes zich niet aan landsgrenzen houden."

Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid voegt hieraan toe dat de gebruikte vaccins in ieder geval hetzelfde zijn voor ziekten waartegen al lang wordt gevaccineerd en waarin zich weinig ontwikkelingen voordoen, zoals bij de bekende BMR- en DKTP-prikken. De Gezondheidsraad adviseert de Nederlandse overheid over welke vaccins er ingezet moeten worden.

info

Vaccinatiegraad

De vaccinatiegraad is het aandeel kinderen dat is gevaccineerd tegen de ziekten die in het Rijksvaccinatieprogramma zijn opgenomen. De vaccinatiegraad werd tot en met 2021 vastgesteld bij 2-jarige kinderen ('de basisimmuniteit') en 10-jarige kinderen ('volledig afgesloten serie'). Vanaf 2022 worden ook kinderen op latere leeftijd meegenomen in de vaststelling van de vaccinatiegraad.

De vaccinatiegraad in Nederland is sinds 2015 met een paar procentpunten gedaald. Die daling is niet uniek: de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwde 5 jaar geleden al voor een teruglopende vaccinatiebereidheid in meerdere Westerse landen. De gezondheidsorganisatie van de VN adviseert voor de meeste infectieziekten een minimale vaccinatiegraad van 90 procent, en voor mazelen zelfs 95 procent.

Vaccinatiegraad in Nederland

4. Is het mogelijk om kinderen eerder te vaccineren tegen mazelen?

In het eerste jaar ontvangen baby's meerderen inentingen tegen verschillende infectieziekten, waaronder het rotavirus en kinkhoest. De eerste vaccinatie tegen mazelen, als onderdeel van de BMR-prik, is bij 14 maanden. Manager Hament van het Rijksvaccinatieprogramma bevestigt dat kinderen tot die tijd kwetsbaar zijn: "Ze zijn dan nog niet gevaccineerd en hebben dus nog geen bescherming. Ze moeten het dusw hebben van een gezonde samenleving zonder uitbraken."

"Maar als we baby's eerder zouden vaccineren moeten ze na hun eerste verjaardag de vaccinatie alsnog opnieuw halen", legt ze uit. "Dat heeft ermee te maken dat het kind nog niet oud genoeg is om een volledige afweer op te bouwen. De aanmaak van antistoffen is net wat minder optimaal."

"Als het zou gaan om een landelijke uitbraak met heel veel zieke kinderen, dan is het misschien raadzaam om kinderen al op jongere leeftijd te vaccineren. Maar dat is nu zeker nog niet het geval", benadrukt ze.

Bekijk ook

5. Waarom is het niet verplicht om je kind te vaccineren als het naar het kinderdagverblijf gaat?

Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid antwoordt dat 'we nadrukkelijk niet kiezen voor wettelijke verplichtingen, maar voor het herstellen van vertrouwen in vaccinaties op basis van vrijwilligheid'. Toch kiezen andere landen wel voor een verplichting, vertelt manager Hament van het Rijksvaccinatieprogramma. "Duitse kinderen die naar de crèche of naar school gaan, moeten sinds 2020 een vaccin tegen de mazelen hebben. En in België moeten kinderen voor ze 18 maanden oud zijn worden ingeënt tegen polio."

Dilemma: vrijheid versus volksgezondheid

Hoogleraar op het gebied van ethiek en vaccinaties Verweij licht het dilemma bij verplichte vaccinaties toe: "We vinden vrijheid een groot goed, en zeker de vrijheid om je kinderen op te voeden zoals je zelf wil. Maar daartegenover staat het belang van de gezondheid en veiligheid van anderen."

"Er zijn veel voorbeelden te noemen van situaties waarin we een inbreuk op onze vrijheid accepteren, omdat we de gezondheid en veiligheid van anderen belangrijk vinden", vervolgt hij. "Denk aan uitgebreid gefouilleerd worden op het vliegveld, of testen op alcohol in het verkeer."

Verweij vindt een vaccinatieplicht voor kinderen die naar een kinderdagverblijf gaan een relatief kleine inbreuk op de individuele vrijheid. Samen met een paar collega's adviseerde hij de overheid in 2018 om zo'n plicht in te voeren. "Het idee was: we moeten een ondergrens vaststellen voor de vaccinatiegraad. En als we onder die grens komen, dan moet er een tijdelijke verplichting in werking treden om kinderen die naar een opvang gaan te vaccineren."

"Dit is de minst vergaande vorm van dwang", vindt de hoogleraar. "Als je het vergelijkt met landen waarin zo'n plicht ook geldt voor kinderen die naar school gaan, dan kom je in de knoei met het recht op onderwijs. Maar een kinderopvang is minder essentieel: je hóéft je kind daar niet naartoe te sturen." Hij vindt zo'n plicht bovendien acceptabel omdat kinderen zichzelf niet kunnen beschermen: "Volwassenen kunnen nog voor zichzelf zorgen, maar voor de gezondheid van kinderen heeft de overheid een extra verantwoordelijkheid."

Bekijk ook

Effectiviteit van zo'n verplichting

De meningen over of een verplichting effectief is lopen uiteen. Volgens de woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid speelt de vaccinatiegraad onder kinderen op een kinderopvang slechts een beperkte rol in de verspreiding van infectieziekten: "Geen enkel kind brengt alleen tijd door in de opvang. Het komt ook in de speeltuin, speelt bij vriendjes en familie, gaat op vakantie, etcetera. Daarom is de algehele vaccinatiegraad essentiëler."

Verweij erkent dit, maar gelooft dat een verplichting op de kinderopvang ertoe leidt dat ook de algehele vaccinatiegraad onder kinderen stijgt. "We zien dit ook in andere landen: in Frankrijk en Italië is een paar jaar geleden na uitbraken van de mazelen zo'n verplichting ingevoerd, en dat heeft ertoe geleid dat de vaccinatiegraad omhoog is gegaan."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Moet ik me zorgen maken over de uitbraak van nog meer infectieziekten?

Wanneer de vaccinatiegraad zakt, is al te voorspellen dat dat eerst zal leiden tot een uitbraak van mazelen, en daarna tot een uitbraak van kinkhoest, zegt hoogleraar infectie en immuniteit De Jonge. "Van die infectieziektes ligt het reproductiegetal het hoogst, wat betekent dat die ziektes zich het snelste verspreiden. Als de vaccinatiegraad nog verder zakt, dan kunnen we ook andere infectieziektes zien toenemen."

Hij hoopt dat het niet zover zal komen, nu de vaccinatiegraad in Nederland gestaag aan het dalen is. "En ik verwacht het eigenlijk ook niet, omdat met de toename van het aantal infecties mensen uiteindelijk zullen inzien dat vaccinatie het enige is wat je kunt doen om je kind te beschermen."

Bekijk ook

7. Wat wordt er gedaan aan bewustwording onder mensen die geen Nederlands spreken?

Het RIVM probeert de communicatie in zo simpel mogelijke taal en in verschillende talen aan te bieden, zegt manager Hament daarover. "Op onze Nederlandstalige brieven staat een QR-code die mensen kunnen scannen, waardoor die brief via onze site ook in een andere taal te lezen is."

"De GGD weet bovendien ook goed in welke wijken de vaccinatiegraad laag is en probeert initiatieven te ontwikkelen en samenwerkingsverbanden aan te gaan om juist die groepen goed te bereiken", weet ze. Ook kunnen mensen vanaf komende herfst bellen naar de Twijfeltelefoon met hun twijfels en vragen over het Rijksvaccinatieprogramma, voegt Hament daaraan toe. "Daar zullen ook mensen aanwezig zijn die andere talen spreken dan alleen het Nederlands."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Te veel klagen is niet goed voor onze gezondheid: 'Maar helemaal stoppen is volkomen kansloos'

Te veel klagen is niet goed voor onze gezondheid: 'Maar helemaal stoppen is volkomen kansloos'
Bron: Pexels

Na dry januari op zoek naar een nieuwe uitdaging? Vandaag, op 'blue monday', begint in Nederland de campagne 'Dertig dagen zonder klagen', zodat mensen positiever worden. Maar is stoppen met klagen wel goed? "Als we stoppen, worden we onverschillig."

Het idee komt van auteur Isabelle Gonnissen. Al 7 jaar probeert ze België positiever te maken en haar campagne stroomt deze maand over naar Nederland. Ze moedigt mensen aan om 30 dagen goed op te letten wanneer ze klagen, zodat ze bewust worden van hoe vaak ze dat doen.

'Volkomen kansloos'

Schrijver en klaagexpert Bart Flos is kritisch op deze methode. "Als je weet dat je over 30 dagen weer mag klagen, dan krijg je een kunstmatige situatie. 30 dagen niet klagen is volkomen kansloos, omdat mensen die klagen geholpen moeten worden om het oplossingsgerichte vermogen te vergroten."

Hij legt uit: "Die mensen vinden van zichzelf helemaal niet dat ze klagen, dus waarom zouden ze nou moeten stoppen?"

Bekijk ook

Klaagparadox

Dat noemt Flos de klaagparadox. "Deze mensen vinden niet dat ze klagen, maar dat ze constateringen maken." Klagen brengt mensen volgens Flos wel een stukje dichter bij elkaar. "Het hoort bij de menselijke soort en is het begin van de oplossing. Als wij stoppen met klagen worden we onverschillig."

Dan heeft hij het ook over klagen over het weer. Dat staat op nummer één van de honderd meest beklaagde onderwerpen. "We klagen er het meest over, maar kunnen er het minst aan doen. Maar het creëert een saamhorigheidsgevoel."

Klagen om het klagen

Klagen kan ook leiden tot een tijdelijke stressverlichting, vertelt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont. Hij onderscheidt twee soorten klagen. Aan de ene kant heb je het constructieve klagen, bijvoorbeeld tegen een klantenservice omdat je internet niet werkt. En klagen zonder specifiek doel. "Dat kan ook heel bindend werken als je het met elkaar doet. Dat kan je ook roddelen noemen, wat op zichzelf ook weer een negatief effect heeft."

Klagen wordt vooral negatief als het zich niet richt op een oplossing, zegt Pont. "Dan ben je een beetje aan het klagen om het klagen. En hoe meer je dat doet, hoe meer je hersenen worden ingericht op nóg meer klagen. Dus het versterkt zichzelf. Denk bijvoorbeeld aan scheiding, waarbij mensen steeds meer over elkaar gaan klagen."

Bekijk ook

Bedrijfs- en gezinsleven

Klagen om het klagen is iets wat in het bedrijfsleven overgenomen kan worden door werknemers. Klaagcoach Flos hoopt leidinggevenden in het bedrijfsleven duidelijk te maken dat zij een ouderfunctie hebben. "Als zij klagen over trage WiFi of een slecht systeem, dan leert een medewerker dat ook te doen. En in principe is dat een terechte conclusie. Zo zit dat ook in gezinnen."

"Kinderen leven het leven een beetje na zoals hun ouders dat doen", bevestigt Pont. "Als ouders in de gezinscultuur de neiging hebben om veel te klagen, zeker over andere mensen, dan nemen kinderen dat over als horende bij hun gezin. Omdat ze vaak niet doorhebben dat dat een kenmerk is van hun gezin."

Effectief klagen

Maar wat is het effect op je mentale gezondheid? Volgens Pont brengt klagen je in een negatieve modus. "Zeker als je je niet richt op een oplossing. Dan ga je het steeds meer doen en kan het ook een soort identiteit geven. Als je veel klaagt over andere mensen, trap je een beetje naar beneden. Daardoor kom je zelf een beetje bovenop drijven."

Maar als je überhaupt wat vrolijker en hoopvoller in het leven staat, dan kan het juist wel goed zijn voor je mentale gezondheid. "Zolang je maar effectief blijft klagen. Dus als je bijvoorbeeld op werk gaat klagen, doe dat tegen de persoon waar het over gaat. Anders lost het niks op."

info

Podcast

De rubriek 'Feit of Fictie?' is ook te beluisteren als podcast.

Eerder dood

Daar sluit Flos zich bij aan. Hij haalt er een onderzoek bij van de Universiteit van Pennsylvania. "Mensen die heel veel klagen zijn minder gelukkig, minder succesvol, ze hebben minder vrienden, ze zijn vaker ziek en ze gaan eerder dood. Dus er is wel degelijk een effect gevonden van klagen vanuit zenderperspectief."

Maar minder klagen moeten we niet doen. Daar zijn de experts het beiden over eens. "Als je maar effectief gaat klagen", zegt Pont. "Er gebeuren gewoon niet zulke leuke dingen in het leven af en toe. En dat je daarover klaagt is niet het probleem. Het gaat echt over de effectiviteit ervan. Dus klagen om het klagen, terwijl je er verder niet naar handelt, werkt niet. Leg het goede probleem bij de goede persoon, en zet de volumeknop niet harder dan strikt noodzakelijk."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Trump is goed nieuws voor Oekraïne en voor Europa', zegt deze oud-NAVO-ambassadeur

'Trump is goed nieuws voor Oekraïne en voor Europa', zegt deze oud-NAVO-ambassadeur
Kurt Volker
Bron: EenVandaag

President Trump betekent goed nieuws voor Oekraïne en voor Europa. Dat zegt de voormalig Amerikaans gezant voor Oekraïne Kurt Volker in een interview met EenVandaag. Waar oud-president Biden aarzelde, kan Trump juist een doorbraak forceren, verwacht hij.

"President Trump wil niet zwak overkomen, hij wil dat Amerika sterk staat in de wereld." zegt oud-NAVO-ambassadeur voor de VS, Kurt Volker, aan zijn eettafel in Washington. "En dat is goed nieuws voor Oekraïne en voor Europa."

'Aarzelende Biden werkte averechts'

Volker was Amerikaans gezant in Oekraïne tijdens de eerste termijn van president Trump. Volgens hem heeft de aarzelende opstelling van president Biden ervoor gezorgd dat de Russische president Poetin van geen ophouden weet in Oekraïne.

"Als je bang bent voor escalatie, geef je je tegenstander het signaal dat hij kan escaleren. En dat is precies wat er gebeurt. Biden heeft veel militaire hulp gegeven aan Oekraïne, maar het ging altijd erg langzaam en er werden allemaal voorwaarden gesteld aan het gebruik van bijvoorbeeld lange-afstandsraketten. Dat is niet nodig."

Niet dwingen tot snel vredesakkoord

"Poetin ontkent het bestaan van Oekraïne en wil het inlijven bij Rusland", vervolgt Volker. "Dat is een direct gevaar voor Europa. Ik verwacht daarom dat president Trump onmiddellijk zal bellen met Poetin om hem te overtuigen dat hij de oorlog moet stoppen."

Europese zorgen dat Trump de militaire steun aan Oekraïne zal stopzetten, deelt Volker niet. Ook zal Trump Oekraïne niet dwingen tot een snel vredesakkoord, wat neerkomt op capitulatie. "Poetin moet gestopt worden, anders blijft hij een gevaar voor de Europese veiligheid. Er zijn voor 300 miljard dollar aan Russische tegoeden bevroren. Die wil Trump gebruiken om Oekraïne militair te helpen. Dat is belangrijk, want dan kost het de Amerikaanse belastingbetaler geen geld meer en je kunt bijna oneindige steun geven met een lening. Dat zal voor Poetin een signaal zijn dat het geen zin heeft om door te gaan met een oorlog die hij niet kan winnen."

Bekijk ook

Verenigde Staten uit de NAVO?

Trump waarschuwde dat NAVO-landen die te weinig geld besteden aan defensie, wat hem betreft aangevallen mogen worden en dat hij ze dan niet te hulp zou schieten. Maar volgens de oud-gezant hoeven we ons geen zorgen te maken dat de Verenigde Staten uit de NAVO stappen.

"Trump wil dat alle landen meer besteden aan defensie, want dat is de belangrijkste garantie om oorlog tegen te gaan. Hij wil ook dat de Amerikaanse bijdrage meer in evenwicht is met de Europese bijdrage, juist om politiek steun te houden voor het bondgenootschap. Dus Trump wil de NAVO sterker maken."

Lovende woorden voor Rutte

Kurt Volker heeft daarbij lovende woorden over de nieuwe topman van de NAVO: oud-premier Mark Rutte. "Hij is een heel goede keus als secretaris-generaal. Hij is grappig, energiek en creatief."

"Hij kent president Trump uit zijn vorige functie en het was slim dat hij meteen op bezoek is gegaan bij Trump in Mar-a-Lago, zijn buitenverblijf. Hij begrijpt dat landen meer moeten bijdragen en is de juiste persoon om dat voor elkaar te krijgen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant