Vaccins die de maatschappij beschermen tegen grote uitbraken van ziektes zoals polio en mazelen moeten voorrang krijgen in het Rijksvaccinatieprogramma, vindt directeur Ruud Coolen van Brakel van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). "Het vaccinatieprogramma moet worden teruggebracht naar de kern waar het ooit voor bedoeld was."

Het vaccinatieprogramma is bedoeld om de maatschappij te beschermen tegen infecties die zich razendsnel onder de bevolking kunnen verspreiden, legt Coolen van Brakel uit. Inentingen die geen spoed vereisen, zoals het vaccin tegen HPV dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken, zouden via de huisarts aangeboden kunnen worden.

'Vaccinaties sluiten niet aan bij wensen van burgers'

Volgens Coolen van Brakel sluit het huidige Rijksvaccinatieprogramma niet langer aan bij de wensen van de burger. De dalende vaccinatiegraad is hier volgens hem een duidelijk bewijs van. Om die reden pleit het IVM ervoor om het programma flink op de schop te nemen. Het instituut vindt dat er een rangorde tussen de verschillende vaccins in het programma moet komen.

"Het programma is de laatste jaren alleen maar uitgebreid. Dus is het tijd om de vraag te stellen waar deze inentingen ook alweer voor bedoeld waren. Dus ons voorstel is: 'maak nou een onderscheid tussen vaccins die beschermen tegen ziekten die zich razendsnel kunnen verspreiden onder de bevolking, zoals kinkhoest, mazelen en de bof.' Een ander deel van inentingen waarbij dit grote besmettingsgevaar niet bestaat, zoals het HPV-vaccin tegen baarmoederhalskanker en het vaccin tegen hepatitis verspreiden zich niet zo snel. Behandel deze vaccins dan ook anders", vindt de directeur.

'Terug naar kern'

De categorie van inentingen die snel nodig zijn moet altijd via grote overheidscampagnes worden aangeboden als het aan Coolen van Brakel ligt. "Bij dit type vaccins gaat het echt om een soort groepsveiligheid en is de volksgezondheid van de hele maatschappij in het geding. We hebben het hier over ziektes die heel gevaarlijk zijn, vooral voor kleine kinderen."

Bij het tweede soort vaccins komt het meer op de eigen verantwoordelijkheid van de burger aan. Deze inentingen zouden volgens het IVM bijvoorbeeld ook via de huisarts kunnen worden aangeboden. "Deze vaccins zijn belangrijk, maar hier geldt niet het gevaar op grote uitbraken. Het HPV-vaccin voor baarmoederhalskanker bijvoorbeeld kan best door de huisarts worden verstrekt op het moment dat een jonge vrouw langs komt voor de pil. Bouw dus wat meer flexibiliteit in."

'Je moet durven een stap terug te zetten'

Coolen van Brakel denkt dat de dalende vaccinatiegraad een halt kan worden toegeroepen door dit onderscheid te maken in het Rijksvaccinatieprogramma. "Het systeem van ‘one size fits all’ blijkt zijn langste tijd gehad te hebben. Er is duidelijk behoefte aan meer keuzevrijheid voor de burger op dit punt. Soms moet je ook durven een stap terug te zetten, hiermee kun je de geloofwaardigheid ook vergroten van het programma."

De oproep van het IVM komt op een gevoelig moment. Binnenkort brengt de Raad voor Volksgezondheid een advies uit over de vraag of het HPV-vaccin voor jongens in het Rijksvaccinatieprogramma moet worden opgenomen.

Nationaal belang, of eigen verantwoordelijkheid?

Wat Coolen van Brakel betreft hoort dit vaccin niet in het programma thuis. "Als je het echt zou doen om jongens te beschermen tegen deze ziekte, dan is er eigenlijk geen goede reden om dit te doen. Ik vraag me echt af of deze prik in het vaccinatieprogramma moet komen en of het hier niet meer om de eigen verantwoordelijkheid van de burger gaat."

Staatssecretaris komt deze week met vaccinatiebrief

Deze week nog komt staatssecretaris Paul Blokhuis met een brief met maatregelen om de vaccinatiegraad te verhogen.

Het kabinet wil bezuinigen op brandweerzorg. En dat is onverantwoordelijk, waarschuwt de vakvereniging voor brandweervrijwilligers. Door klimaatverandering is de kans op oncontroleerbare branden groot. Oud-brandweerman Peter Stals maakte zo'n brand mee.

Na de kinderen treedt er nu een nieuwe groep slachtoffers van misbruik in de Katholieke Kerk naar voren: volwassen zusters en paters die in kloosters zijn misbruikt. Zuster Anne is een van hen: "De pater zei dat dit tussen ons moest blijven."

Ze had er 'lang aan getwijfeld', maar uiteindelijk koos ze er vol overgave voor om haar leven te wijden aan het geloof. Vol verwachting trad de Vlaamse Anne - toen halverwege de 20 - toe tot een slotklooster, vlakbij de Nederlandse grens. Anne: "Het was een lange zoektocht, maar uiteindelijk vond ik dat ik mezelf de kans moest gunnen om gelukkig te worden. Daarom heb ik het uiteindelijk gedaan."

Dictatoriaal bewind

Als jonge zuster liep ze al snel op tegen de hiërarchische structuren binnen het klooster. Dat merkte ze aan hoe de moeder overste, die aan het hoofd van het vrouwenklooster stond, zich opstelde. "Ik stond echt onderaan de ladder. De overste was zeer streng en voerde een dictatoriaal bewind. Haar wil was wet."

Wanneer het misbruik begon, weet Anne nog precies. Ze maakte een zware periode in haar persoonlijke leven door. Haar neefje moest een ingrijpende operatie ondergaan, waardoor hij nooit meer zou kunnen lopen. Dit zorgde voor veel verdriet bij Anne.

'Ik zat verstijfd op zijn schoot'

Het was in deze zware tijd dat een Vlaamse pater, die wist wat Anne doormaakte, haar bij hem riep voor een 'begeleidingsgesprek'. Eenmaal binnen, ging het gesprek al snel een totaal andere kant op, vertelt Anne. "Hij stond plots op, nam me op zijn schoot en begon mijn armen en benen te strelen. Ik zat verstijfd op zijn schoot. Wist niet wat me overkwam, wist me hier totaal geen raad mee."

Totaal verbouwereerd en in shock, 'bevroor' Anne volledig. Maar dat weerhield de pater er niet van door te gaan met zijn seksuele handelingen. Anne: "Hij schakelde over naar het strelen van mijn heupen en borsten, en begon plots hevig te hijgen en te schokken met zijn lichaam. Daarna stond hij op, kuste me op de mond en zei me dat dit tussen ons moest blijven."

Gechanteerd door de pater

6 jaar lang ging het misbruik door. Al die tijd durfde ze er met niemand over te praten. Uit angst en schaamte. "Er wordt mij altijd de vraag gesteld: 'Waarom blijf je naar zo'n man toe gaan?' Maar ik was heel erg bang voor hem. Bovendien kon ik hem moeilijk ontwijken, omdat hij mij chanteerde. Er was altijd de angst dat het misbruik naar buiten zou komen. Want dan wist ik één ding zeker: ik zou als schuldige worden aangewezen."

Daarnaast speelde ook de afhankelijkheidsrelatie, die Anne met de pater had, een rol. "Hij was de enige die mij spirituele voeding gaf. Dus er was dat vreselijke misbruik, maar er waren ook gesprekken tussen ons, waaraan ik me kon optrekken. Het is de hand die slaat, maar ook voedt. Net zoals bij een hond, die gaat ook altijd terug naar zijn baasje."

Pesten en intimideren

Naast het misbruik van de pater, had Anne ook heel veel last van het schrikbewind dat de overste voerde in het klooster. Toen de overste het idee kreeg dat Anne een bedreiging vormde voor haar positie, volgde een periode van pure haat en pesterijen aan haar adres.

"Het pesten en intimideren nam toen afschuwelijke vormen aan. Ze zette anderen tegen mij op. Ik raakte volstrekt geïsoleerd. Er werd op een gegeven moment zelfs gezegd dat het jammer was, dat er geen concentratiekampen meer bestonden. Dan hadden zij mij kunnen vergassen. Zo ver ging het."

Naar de hoogste geestelijke

Pas jaren later, toen ze was uitgetreden en een leven had opgebouwd buiten het klooster, durfde Anne het misbruik en het schrikbewind in het klooster aan te kaarten. Ze deed dat uiteindelijk zelfs bij de hoogste geestelijke in België: kardinaal Daneels. Zijn reactie was een enorme teleurstelling.

"Hij liet mij weten dat hij 'het gebeuren betreurde en voor mij zou bidden'." Een typerend antwoord en volgens Anne exemplarisch voor hoe de Katholieke Kerk met slachtoffers van misbruik omgaat. "Deze reactie heb ik zo vaak gekregen, dat ze voor mij gingen bidden. Ik zeg weleens: 'Als ik voor ieder gebed een euro had gekregen, dan was ik nu heel erg rijk geweest'."

13 jaar lang procederen

In 2003 startte Anne een gerechtelijke procedure tegen de Katholieke Kerk, nadat ze jarenlang geen erkenning voor haar leed had gekregen binnen de kerkorganisatie.

Die juridische strijd zou uiteindelijk maar liefst 13 jaar duren. Uiteindelijk leidde dit tot toekenning van een bedrag aan schadevergoeding. Iets waar het Anne overigens nooit om te doen was. "Ik heb een groot bedrag aan schadevergoeding gekregen. Maar als je dit aftrekt van alle juridische kosten die ik heb moeten maken, en het bedrag dat ik aan therapie kwijt ben, blijft er weinig over."

Veel meer slachtoffers

De reden dat Anne, na al die jaren van zwijgen, nu naar buiten treedt is helder: ze wil een stem zijn. Voor al die slachtoffers die tot op de dag vandaag niet naar buiten durven met hun verhaal. En dat zijn er een hoop, weet Anne. Ze heeft sterke aanwijzingen dat zij niet het enige slachtoffer was van haar misbruiker.

"Als je op bezoek ging bij de pater, was er een soort wachtkamertje. Ik heb daar ook vrouwen naar buiten zien komen, van wie het haar en de kleding helemaal in de war was. En als ik dan bij de pater naar binnen ging, kwam hij met een schone zakdoek aan. Dat was voor mij een teken. Want als hij klaarkwam deed hij dat altijd in een zakdoek."

Nieuw leven buiten klooster

Lang is Anne op zoek geweest naar erkenning voor alles wat haar is aangedaan in het klooster. Maar uiteindelijk heeft ze zich erbij neergelegd. "Officieel heb ik nooit erkenning gekregen voor het misbruik dat mij is aangedaan. Maar door hier maar naar te blijven zoeken, hield deze man - mijn misbruiker - een soort van macht over mij. Dat wilde ik op een gegeven moment niet meer."

"Dus heb ik mijzelf erkenning gegeven. Door te zeggen dat ik niet schuldig was. Ik ben uit de slachtofferrol gestapt. En heb ik uiteindelijk een heel rijk leven kunnen opbouwen. Buiten het klooster."