radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

UWV vindt eigen dienstverlening voor arbeidsongeschikten onvoldoende en noemt dat 'verontrustend'

UWV vindt eigen dienstverlening voor arbeidsongeschikten onvoldoende en noemt dat 'verontrustend'
De arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen door UWV zijn in de helft van de gevallen onzorgvuldig
Bron: ANP

De arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen door uitkeringsinstantie UWV zijn in de helft van de gevallen onzorgvuldig. Met als gevolg dat mensen mogelijk een verkeerde, geen of juist te hoge uitkering krijgen. EenVandaag sprak met tientallen betrokkenen.

'De kwaliteit van onze dienstverlening is niet op orde', schrijft het UWV zelf in maart van dit jaar in een interne memo die in handen is van EenVandaag. De uitkeringsinstantie kampt met grote achterstanden bij het wegwerken van dossiers, dat is bekend. Maar er worden in de beoordelingen ook heel veel fouten gemaakt.

Bekijk ook

'Schadelijk voor klanten'

De overheidsorganisatie noemt dat zelf 'verontrustend'. "Een slechte kwaliteit van dienstverlening is uiteindelijk altijd schadelijk voor onze cliënten."

Het kan overigens ook dat de Staat daardoor veel te veel betaalt, omdat sommige mensen juist onterecht arbeidsongeschikt worden verklaard.

UWV-klokkenluider

Een paar maanden geleden meldt een klokkenluider zich bij EenVandaag. Deze persoon is zelf werkzaam als arbeidsdeskundige bij uitkeringsinstantie UWV.

De klokkenluider zet grote vraagtekens bij de manier waarop het UWV arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen uitvoert. "Het is van begin tot het eind een schatting. Vaak zie je dat de wegingen op alle aspecten niet correct zijn. Het heeft verstrekkende gevolgen voor de klant. Heel veel mensen verliezen hierdoor hun huis en gezinnen vallen uit elkaar."

info

Verantwoording onderzoek

Het verhaal van de klokkenluider wordt ondersteund met interne documenten waar EenVandaag inzicht in heeft gekregen, tientallen gesprekken met arbeidsongeschikten en deskundigen. En ook in vele rechterlijke uitspraken van alleen dit jaar is terug te lezen dat de onderbouwingen van het UWV rammelen.

Een andere klokkenluider van binnen het UWV bevestigt recent het verhaal van de collega. EenVandaag heeft veel meer arbeidsongeschikten gesproken dan uiteindelijk in de publicaties te zien en te horen zijn. Voor velen was het te emotioneel om hun verhaal publiek te vertellen, of ze waren bang dat ze een probleem met het UWV zouden krijgen.

Fouten of gebrekkige onderbouwing in dossiers

Dat er veel fout gaat, blijkt ook uit een steekproef van het UWV zelf van het tweede kwartaal vorig jaar. Daarbij zijn 114 dossiers tegen het licht gehouden, waarbij in 48 procent van de dossiers een of meerdere gebreken werden vastgesteld die gemaakt waren door de procesbegeleider (fouten in 24 procent van de dossiers), verzekeringsarts (30 procent) en arbeidsdeskundige (20 procent).

De vastgestelde fouten van de procesbegeleider hebben direct gevolgen voor de uitkering van arbeidsongeschikten, want die hebben onder meer gevolgen voor het berekenen van recht, duur, hoogte van de uitkering en de registratie daarvan. 'De beoordeling is dan fundamenteel onjuist', zo is te lezen in het rapport. De beoordelingen van verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen blijken regelmatig oncontroleerbaar en slecht onderbouwd.

Systeem onwetenschappelijk

Het zijn niet alleen de beoordelingen, maar ook het systeem dat wordt gebruikt waar het volgens de klokkenluiders en diverse deskundigen misgaat. Arbeidsongeschikten kunnen volgens het computersysteem theoretisch functies uitoefenen, die voor hen fysiek niet eens mogelijk zijn. Op basis daarvan wordt wel bepaald in welke mate ze arbeidsongeschikt zijn.

Er is bovendien volgens de betrokkenen sprake van willekeur. Het kan afhankelijk zijn van de UWV-medewerker en de regio waarin je woont, wat de uitkomst is en hoeveel procent je arbeidsongeschikt wordt verklaard. Dat terwijl het besluit voor mensen grote impact heeft.

Bekijk ook

'Beoordelingsmethode is onwetenschappelijk'

"Ik snap dat de klant zich niet gehoord en gezien voelt, en zich ook niet herkent in wat er met hem gebeurt", vertelt de klokkenluider. Volgens hem is de methode waarmee mensen worden beoordeeld onwetenschappelijk. "Mensen worden niet altijd fysiek gezien en alleen beoordeeld op de aanwezige dossiers."

Er wordt nauwelijks getest wat mensen kunnen tillen, duwen, dragen en cognitief aankunnen. "Of het nou om een mentaal aspect of een fysiek aspect gaat, je zou getest moeten worden."

Fysiek testen

Bewegingswetenschapper van het Amsterdam UMC Paul Kuijer pleit al langere tijd voor het belang van fysiek testen van arbeidsongeschikten. Het UWV werkt met een 'functionele mogelijkhedenlijst', een FML, daarmee wordt ingeschat wat iemand wel of niet kan. Maar de normen van deze lijst kloppen volgens Kuijer niet.

"Dan krijgen mensen soms beroepen en functies te horen die zelfs niet voor gezonde werkenden gezond zijn. Dus dan krijg je uit het computersysteem een aantal functies, waarvan we weten dat ook gezonde mensen dat niet volhouden. Dus dat is natuurlijk volstrekt onwenselijk." Kuijer pleit voor de zogenoemde FCE-test, waarbij mensen worden blootgesteld aan lichamelijke testen.

Bekijk ook

Stijgend aantal WIA-rechtszaken

Zo'n test voorkomt ook de bezwaren en rechtszaken die bakken geld kosten en mensen die al ziek zijn heel veel stress geven. Dit ziet ook Lieke Wajon van stichting Belangenbehartiging Sociale Zekerheid in Nijmegen. Die stichting staat UWV-slachtoffers die bezwaar willen maken bij.

"We krijgen heel veel hulpvragen. Ik denk dat ik er misschien wel een beetje te veel mee te maken heb gehad om er echt van te schrikken. Het is zeker wel zo dat inderdaad sommige zaken je heel erg aangrijpen", vertelt Wajon.

Honderden zaken per jaar

Uit een selectie van de WIA-uitspraken op Rechtspraak.nl blijkt dat sinds de invoering van de WIA in 2005 het aantal zaken stijgt naar honderden per jaar.

"Vaak wordt het excuuszinnetje gebruikt in de spreekkamer, dat je er tegen in bezwaar mag gaan. Maar mensen verzanden dan vaak en weten niet goed hoe ze bezwaar moeten maken", vertelt de klokkenluider. Dat is de ervaring die arbeidsongeschikten ook aan ons vertellen.

UWV vindt eigen dienstverlening voor arbeidsongeschikten onvoldoende

Interne discussies

Wajon heeft zelf ook bij het UWV gewerkt. Waar ze destijds intern tegenaan liep, dat verschillende afdelingen anders denken over hoe mensen moeten worden beoordeeld, ziet ze nu ook in haar praktijk terug.

"Wat ik bijvoorbeeld heb meegemaakt, is dat afdelingen onderling ook aan het discussiëren zijn van hoe het moet worden opgelost. Dat ze het onderling ook niet eens zijn met elkaar. De een vindt dat de ander het werk moet doen, de ander vindt dat de een het werk moet doen. Ik begrijp dat ze het druk hebben, maar ik vind het nog steeds niet goed dat het zo gebeurt."

'Stop per direct met dit systeem'

De klokkenluider pleit voor het volledig stoppen met beoordelingen tot het UWV het lek boven heeft en het systeem klopt. "Ik snap dat mensen er wanhopig van worden. Ik vind het ook heel pijnlijk."

Hij vult aan: "Ik hoop dat er spoedig iets verandert, zowel voor mijn collega's in de uitvoering als voor de burger. Want er wordt veel onrecht aangedaan. Ik lig hier wel wakker van. Ik vind dat je als overheid de gouden standaard moet leveren en ik ben van mening dat die nu niet wordt geleverd."

Bekijk ook

'Niet verkeerd beoordeeld'

Chantal Gielen, directeur Arbeid en Gezondheid van het UWV, reageert op de bevindingen en kritiek. Volgens haar hoeft het feit dat de steekproef uitwijst dat bijna de helft van de dossiers fouten of slechte onderbouwingen bevatten niet te betekenen dat arbeidsongeschikten ook verkeerd zijn beoordeeld.

"De beoordeling hoeft niet onnauwkeurig te zijn als het niet nauwkeurig op papier staat. En diezelfde persoon die probeert eigenlijk zijn tijd zo efficiënt mogelijk te verdelen tussen het zien van mensen, het spreken van mensen en het zo goed mogelijk opschrijven." De werkdruk is hoog, zo legt ze uit.

Afgehandelde dossiers niet herzien

Opnieuw de al afgehandelde dossiers gaan beoordelen, ziet ze dan ook niets in. "Alles van de afgelopen jaren opnieuw gaan doen levert, denk ik in alle eerlijkheid, weinig op. Daarmee doen we ook de hele grote groep, die nu op dit moment ons nodig heeft, tekort. Wetende dat hoe sneller je mensen helpt, hoe groter het effect is."

Bovendien laat de directeur weten dat het altijd mogelijk is om bezwaar te maken en beroep aan te tekenen.

Afhankelijk van wetswijziging

Gielen is wel kritisch op het systeem en zou dat graag aangepast zien. "Wij zien dat dit niet de ideale manier is om de vertaling te maken van beperkingen naar wat iemand kan. Vooral omdat de aansluiting met de cliënt gewoon lastig is. Mensen die horen het en die begrijpen niet per definitie hoe dat aan elkaar hangt en wat er van ze verwacht wordt. Dan zou ik zeggen: kom met iets wat daar beter op aansluit, wat niet meer theoretisch is."

Het UWV is daarbij volgens haar wel afhankelijk van een wetswijziging. Begin dit jaar is er een onderzoek gepresenteerd met daarin drie richtingen om het WIA-stelsel te verbeteren. Daar zal een nieuw kabinet mee aan de slag moeten. De komende jaren zal het huidige systeem nog gebruikt blijven om arbeidsongeschikten te beoordelen. Volgens Gielen wordt er binnen het UWV hard gewerkt aan verbeteringen.

oproep

Heb jij ook een vervelende ervaring met een arbeidsongeschiktheidsbeoordeling, die je met ons wilt delen? Vul dan dit formulier in.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant