Truus halveert dosering medicijnen uit angst voor kosten eigen risico: 'Heb het echt nodig, maar moet zuinig doen'

Eén op de vier mensen heeft het afgelopen jaar zorg gemeden wegens kosten, blijkt uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel. Zo blijven mensen langer lopen met klachten, gaan ze niet naar de specialist of nemen ze minder medicijnen dan gewenst.

Medische vrijwilligersorganisatie Dokters van de Wereld merkt ook dat patiënten steeds vaker zorg af- of uitstellen en strategisch bezig zijn met hun eigen risico.

Medicijnen halveren

Truus Zouterbier (69) is daar één van. Ze puzzelt elk jaar weer met de kosten voor haar zorg. Truus en haar man hebben alleen een AOW-uitkering, waardoor ze de verplichte 385 euro voor een eigen risico er moeilijk bij kunnen hebben. "Die 385 hakt er dan wel in", vertelt ze.

Omdat ze niet zo veel te besteden hebben, is Truus handig geworden met de kosten. Zo neemt ze bijvoorbeeld de helft van de voorgeschreven medicijnen. Op die manier doet ze er langer mee. "Ik heb het echt nodig, maar moet er zuinig mee doen."

Extra pijnstillers

Truus blijft ook wel eens langer doorlopen met klachten. Naar de fysiotherapeut gaat ze bijvoorbeeld nooit. Dat kan ze zich simpelweg niet veroorloven, omdat het niet in het basispakket zit.

Kort geleden deed haar linkerbeen erg veel pijn. "Ik zocht op internet wat oefeningen en ik nam extra pijnstillers, maar mijn been bleef maar doorzeuren. Je lost het op die manier natuurlijk ook niet echt op, daarvoor is een fysio nodig."

Stoppen met behandeling

Huisartsen merken dat de angst voor hoge rekeningen ervoor zorgt dat patiënten niet naar een medisch specialist in het ziekenhuis willen, liever geen medicijnen nemen of voortijdig stoppen met een behandeling.

Huisarts Shakib Sana heeft een praktijk in Leerdam en ziet het al jaren bij zijn patiënten, zegt hij. "Er zijn bijvoorbeeld mensen die geen maagbeschermers willen bij medicatie die ze krijgen. Zo'n recept kost namelijk geld."

Studenten en tweeverdieners

Het valt huisarts Sana op dat het niet alleen gaat om mensen met een inkomen onder het sociaal minimum. Hij ziet een breed scala aan mensen die worstelen met de kosten voor de zorg. "Ook in hogere sociale klasses beginnen ze de gesprekken te voeren. Op een gegeven moment wordt gekeken: wat is het risico op een maagbloeding en wat is het risico dat ik de huur niet kan betalen."

Per groep verschilt het hoe de patiënt de zorg mijdt, legt Sana uit. "Studenten gaan bijvoorbeeld bij een SOA-test de discussie aan op welke bacteriën ze zich moeten laten testen, om te kijken of het goedkoper kan."

Tientje extra in de maand

Bij het eigen risico is de eerste 385 euro altijd voor eigen rekening. Pas daarna betaalt de zorgverzekeraar de kosten. In ruil voor een lagere maandelijkse premie kan het eigen risico vrijwillig worden verhoogd tot 885 euro op jaarbasis.

Huisarts Shakib Sana ziet daarom vooral aan het einde van het jaar veel mensen die wachten met een behandeling, zodat ze hun eigen risico in het nieuwe jaar naar beneden kunnen zetten. Deze mensen hebben dan dus hun eigen risico verhoogd zodat ze maandelijks kosten besparen.

Jaarlijkse boete voor chronisch zieken

Het eigen risico van Orietta Koster (39) staat altijd op het laagst mogelijke bedrag en gaat elk jaar meteen op. Ze heeft diabetes type 1 en kan de zorg daarom helemaal niet mijden. Voor haar voelt het eigen risico als een jaarlijkse boete voor het feit dat ze chronisch ziek is.

"Het klinkt alsof ik iets te kiezen heb: dit jaar ga ik chronisch ziek zijn. Dat slaat natuurlijk nergens op. Ik heb niets kunnen doen om het te voorkomen, maar moet er wel elk jaar voor betalen omdat ik zogenaamd een risico neem."

'Geen keuze'

Het eigen risico is ooit ingevoerd om mensen bewuster te maken van de kosten voor zorg, maar dat argument gaat volgens Orietta helemaal niet op voor chronisch zieken.

"Ik ga sowieso nooit voor de lol naar het ziekenhuis, ik heb het nodig om te leven", benadrukt ze. "Er is voor mij geen keuze om wel of niet te gaan."

Een sensor van 4000 euro

De man van Orietta, Mark, heeft ook een chronische aandoening. Samen zijn ze daarom elk jaar 770 euro kwijt aan het eigen risico. En er zijn, naast het eigen risico, meer kosten die komen kijken bij het chronisch ziek zijn. "We zetten iedere maand iets apart, zodat we in januari genoeg hebben", vertelt Orietta. "Daardoor kan ik het ook niet aan iets anders uitgeven."

De slimme sensor die Orietta heeft voor haar diabetes kost zo'n 4000 euro, maar wordt in Nederland nog bijna niet vergoed. "Dat vind ik heel kwalijk, want het is wel de beste behandelmethode voor type 1 diabetes."

Gezondheidsschade door zorg mijden

Minder medicijnen nemen, niet naar een specialist of eerder stoppen met een behandeling is niet zonder risico's, zegt huisarts Shakib Sana tot slot.

"Het gaat van de regen in de drup: problemen worden gecompliceerder. Voor kniepijn die eigenlijk met medicijnen behandeld kon worden, moet je verder gaan omdat de patiënt van alles heeft vermeden."