Al jaren knaagt het aan Tom Bouws. Hij weet dat zijn opa en oma tijdens de oorlog in concentratiekamp Bergen-Belsen zijn beland. Maar wie heeft ze verraden? Dat antwoord ligt in het oorlogsarchief in Den Haag. Alleen daar kan Tom (voorlopig) nog niet bij.

2 januari zou het eindelijk zover zijn. Het oorlogsarchief zou online opengaan. Maar de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) stak daar een paar weken geleden een stokje voor.

Verkeerde afweging

Het is een zoveelste teleurstelling voor Joodse nabestaanden. Zo ook voor Tom Bouws van het Centraal Joods Overleg.

"Het is een keuze tussen de privacy van mogelijk nog enige tientallen mensen die nu nog leven en collaborateurs waren, tegenover het informatierecht. Een grondrecht van alle Nederlanders om in archieven te kijken. Ik vind dat de AP een verkeerde afweging maakt. Het is een schade", vertelt hij.

Al 80 jaar geen toegang

In het veelbesproken Centraal Archief Bijzondere Rechtspreking in Den Haag, zijn alle dossiers te vinden van ruim 400.000 personen die verdacht werden van samenwerking met de nazi's. Op dit moment heb je alleen toegang als je nabestaande bent van zo'n persoon. Dat betekent dat Joodse nabestaanden geen toegang hebben.

"Al 80 jaar hebben Joden geen toegang tot het archief. De meesten zijn inmiddels overleden. Zij weten niet wie hun ouders hebben vermoord of wie hun huis heeft leeggeroofd. Het wordt tijd dat we daar wel toegang toe krijgen", vertelt Tom. Ook zelf wil hij maar al te graag weten wie zijn grootouders heeft verraden: "Ik heb er recht op om mijn familiegeschiedenis te weten."

30 miljoen documenten

Op 2 januari gaat het archief wel fysiek open. Maar volgens Tom is dat geen oplossing: "Ik maak weleens de grap dat we een bus huren vol Joden, en dat we samen 4 kilometer aan archief gaan doorspitten. 30 miljoen documenten doorspitten, dat is geen doen."

Minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap werkt aan een wet om het archief toch digitaal te openbaren. Dit kan nog maanden - en in het ergste geval jaren - duren. In de tussentijd wil hij in de studieruimte van het archief wél de mogelijkheid bieden om onder voorwaarden digitaal in het archief te kijken. Er mogen dan geen foto's en kopieën worden gemaakt.

Eerste stap

Volgens Tom zou dit een goede eerste stap zijn. "Hopelijk wordt er ook doorgepakt naar drempelloze digitale openheid. Veel Joden wonen inmiddels namelijk in het buitenland. Zij hebben dan nog geen toegang."

"Voor ons is dit heel belangrijk. Je wil weten waar je vandaan komt. Waarom de verjaardagsfeestjes vroeger zo klein waren. Als je weet wat er gebeurd is, dan is dat het begin van rust", zegt hij tot slot.

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.

Bij demonstraties door heel het land protesteren vandaag duizenden Amerikanen tegen het beleid van Donald Trump en voor het behoud van de democratie. Ook op andere gebieden lijkt het vertrouwen in de president minder te worden.