Toch thuiswerken nu we weer massaal in de file staan? 'Beter beleid nodig'

Als we niets doen koersen we af op een file-infarct zoals voor corona. Het thuiswerkbeleid heeft minder effect dan verwacht. Werkgevers moeten daarom verplicht worden hun personeel deels thuis te laten werken, zeggen deskundigen.

De cijfers komen uit een trendprognose 2022- 2027 van Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM). Volgens het KIM is de afschaffing van de contactbeperkende maatregelen, waaronder het thuiswerkadvies medio maart 2022, een belangrijke reden voor het toenemende verkeer, samen met de bevolkings- en economische groei.

Onduidelijk beleid

"Als we niets doen gaan de files nog meer toenemen. Daarom moet Den Haag dringender thuiswerken als norm stellen", stelt Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid van de TU Delft. "We hadden niet verwacht zo snel weer op het oude niveau terug te zijn. Uit onderzoek van TNO blijkt dat 8 op de 10 mensen willen thuiswerken. Maar toch zien we hen naar kantoor vertrekken."

Dit komt volgens Van Wee omdat werkgevers niet duidelijk genoeg zijn in wat ze van hun werknemers verlangen. "Mag thuiswerken nu wel of niet? Veel werknemers krijgen gemengde signalen, en stappen dan toch maar in de auto omdat ze hun carrière niet in gevaar willen brengen. Ze denken: 'Zolang ik niets hoor dan ga ik maar naar kantoor'."

Oud patroon

Van Wee vindt het een gemiste kans. "Tijdens de coronacrisis hebben we andere gewoontes aangeleerd. Als we aansluitend meteen goed beleid hadden gevoerd, dan waren mensen meer in dat patroon gebleven." Nu is het moeilijker om onszelf dat aan te leren, zegt hij.

Directeur Raymond Puts van werkgeversvereniging AWVN vindt het geen gemiste kans. "Het was juist een onverwachte kans. We spraken al zolang over thuiswerken. En dat was lastig. Dus ik vind het juist meer een onverwachte kans die we goed benut hebben."

3,7 miljard euro

Puts vindt dat er nu te veel naar de reizende werknemer wordt gekeken als veroorzaker van de files. "In de file staan niet alleen mensen die naar hun werk gaan. Het verkeer is ook drukker geworden door de 60-plusser die in zijn auto stapt en gezinnen die meer auto's hebben."

Maar thuiswerken zou volgens Van Wee wel veel schelen. Als 12 procent van de werkende Nederlanders minimaal 1,5 dag meer thuis blijft dan voor corona, scheelt dat per jaar 3 miljard autokilometers, stelt hij. "Het fileprobleem kost ons nu 3,7 miljard euro per jaar."

Reisgedrag van personeel

"Je kan werkgevers zeggen dat ze moeten aangeven wat het totale reisgedrag van hun personeel is. En dan kan je normen over CO2-emissie van kracht laten komen. Zo dwing je ze tot meer thuiswerken", legt Van Wee uit. Een andere mogelijke oplossing is de initiatiefwet van D66, waarin het Recht op Thuiswerken geregeld wordt. Daarin wordt de positie van de werknemer versterkt, omdat de werkgever niet zomaar mag zeggen dat thuiswerken geen optie is.

"Er is een advies vanuit de SER over thuiswerken, waarin staat dat de werkgever naar redelijkheid en billijkheid moet beoordelen of het thuiswerkverzoek ingewilligd kan worden. Dat lijkt mij voldoende", zegt Puts in reactie daarop. "Volgens mij moet je kijken naar wat past voor beide partijen. De werkgevers zijn niet verantwoordelijk voor het reduceren van de files."

'Niet iedereen kan thuiswerken'

Puts zegt dat alle werkgevers wel begrijpen dat thuiswerken erbij hoort, maar dat het vooral nodig is om met elkaar te zoeken. "Je ziet dat er veel georganiseerd wordt door werkgevers om thuiswerken te faciliteren. In twee derde van de CAO's is er al een afspraak gemaakt over thuiswerken. Mensen werken 2 tot 3 dagen thuis."

"Ik praat veel met onze leden, bijna iedereen heeft die norm. En we moeten echt niet vergeten dat de helft van onze beroepsbevolking niet kan thuiswerken. Ook moeten we ons afvragen of we wel willen streven naar een samenleving waar iedereen thuiswerkt."