Volgens deskundigen is het een goed idee om een beperkt vaccinatieprogramma op zetten tegen het mpox-virus. Nu er wereldwijd gewaarschuwd wordt voor een nieuwe uitbraak van een gevaarlijkere variant, wordt het belang daarvan ook weer groter.

De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van de Verenigde Naties heeft de uitbraak van het mpox-virus, voorheen apenpokken-virus, uitgeroepen tot een internationaal gezondheidsrisico. Er is namelijk sprake van een uitbraak van een nieuwe variant van het virus, die ziekmakender en ook dodelijker is.

Gevaarlijkere variant

Hoogleraar huidinfecties en dermatoloog Henry de Vries van het Amsterdam UMC en de GGD Amsterdam deelt de zorgen van de WHO. "Het gaat om een gevaarlijkere variant dan in 2022." In Afrika zijn inmiddels meer dan 500 sterfgevallen aan de virusinfectie bekend, kinderen en zwangere vrouwen hebben daar de grootste sterftekans. Het verspreidt zich daar vooral via kleine kinderen, omdat die spelen met dieren die het virus dragen.

Volgens de hoogleraar is het goed dat het WHO het advies heeft gegeven. "Dat zorgt ervoor dat men alerter is, dat er wordt samengewerkt en waar nodig maatregelen worden getroffen zoals vaccinatie of isolatie. De vaccins worden dan ook in Afrika makkelijker beschikbaar, dat is ook vanuit ons eigen belang."

Mpox-uitbraak in Nederland

De oude variant van het mpox-virus stak 2 jaar geleden ook de kop op in Nederland. Het belangrijkste symptoom van de virusinfectie is huiduitslag in de vorm van rode vlekken, bultjes of blaasjes. Het virus kan via huid-, slijm- en seksueel contact worden overgedragen. Vooral homosexuele mannen raakten toen besmet.

Dat was aanleiding om voor specifieke risicogroepen een vaccinatiecampagne in het leven te roepen. Volgens De Vries is er op dit moment er geen acute dreiging, want er zijn nu weinig tot geen besmettingsgevallen meer in Nederland. "Het betreft hier alleen de eerdere variant die ook in 2022 rond ging. In alle gevallen ging het dan om infecties die in het buitenland waren opgelopen zoals in Zuid-Europa tijdens vakanties."

Nieuwe vaccinatieprogramma

Toch kan het volgens de hoogleraar zinvol zijn dit programma met de nieuwe dreiging weer op te starten. "In de actuele geglobaliseerde wereld kan het wel snel gaan. Er hoeft maar één reiziger te zijn, die veel contacten heeft." De huidige pokkenvaccins zouden volgens De Vries ook tegen de nieuwe variant moeten werken.

De gezondheidsraad heeft vorig jaar op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport ook geadviseerd om het vaccinatieprogramma door te laten lopen voor mensen met wisselende seksuele contacten.

Nieuwe variant niet uit te sluiten

De Vries is daar dus een voorstander van. "Het advies was om blijvend op een laag pitje het vaccin aan te bieden. Dat gaat om duizenden vaccins per jaar. Het is veel beter om dat door te laten lopen in plaats van dat er geen helder vaccinatieprogramma is", benadrukt hij.

In een reactie op vragen van EenVandaag laat de Gezondheidsraad vandaag weten dat de huidige uitbraak de noodzaak voor vaccinaties ondersteunt. "De virusvariant die in 2022 en 2023 buiten Afrika circuleerde, wordt geassocieerd met relatief milde klachten." Maar volgens de Raad is het niet uit te sluiten dat ook een meer besmettelijkere variant Europa bereikt, of het circulerende virus besmettelijker wordt.

Lage ziektelast door vaccinatie

In dat geval zou de ziektelast hoger uitvallen dan tot nu toe is gezien, valt te lezen in de reactie. "Alles bij elkaar genomen geeft dit volgens de commissie voldoende aanleiding om voor de mannen die seks hebben met mannen met de hoogste seksuele activiteit vaccinatie tegen mpox te overwegen."

Het aanbieden van die vaccinatie heeft volgens de Gezondheidsraad ook extra voordelen. "Door de vaccinatie wordt de ziektelast zo laag mogelijk gehouden en kan een bijdrage worden geleverd aan de eliminatie van mpox buiten Afrika." De commissie verwacht dat het efficiënter is om nu een structureel programma in te richten, dan pas te starten bij een nieuwe uitbraak.

Nog geen extra maatregelen

Nederland gaat voorlopig naar aanleiding van de WHO-noodsituatie geen extra maatregelen nemen. Dat komt omdat het risico erg klein is, laat een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport weten. We hebben het pokkenvaccin nog op voorraad en minister Fleur Agema gaat bekijken of de Afrikaanse landen waar een mpox-uitbraak is daarmee geholpen kunnen worden.

Staatssecretaris Maarten van Ooijen liet de Tweede Kamer in mei weten dat hij een besluit over het advies voor een structureel vaccinatieprogramma overlaat aan het nieuwe kabinet. Het is niet bekend op welke termijn daar meer over bekend wordt.

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".