In Utrecht zijn ze deze week gestart met de bouw van een bijna autovrije wijk. Dit is niet de eerste en ook zeker niet de laatste autoluwe nieuwbouwbuurt in Nederland. Maar dat levert op sommige plekken ook problemen op.

De gemeente Utrecht kiest in de nieuwe wijk Merwede bewust voor het bouwen van woningen met daarbij maar weinig parkeerplekken. "Hier komen 6.000 nieuwe woningen voor 12.000 nieuwe inwoners", vertelt programmamanager Mirjam Schmüll van Merwede LAB.

Groen en speeltuintjes

"Er komen twee parkeergarages. Dat betekent dat er voor één op de drie inwoners een plek is om de auto in de wijk te parkeren", zegt wethouder Ruimtelijke Ordening Eelco Eerenberg.

"Rondom de woongebouwen is dus geen plek voor de auto. Maar wel voor groen, voor speeltuintjes, voor elkaar ontmoeten zonder dat je bang hoeft te zijn voor een drukke weg."

Ruim 9 miljoen auto's

Het aantal personenauto's in Nederland is de afgelopen 10 jaar gestegen naar zo'n 9,1 miljoen in 2024. Dat is bijna 1 miljoen meer dan in 2015.

Eerenberg: "We hebben in Nederland de meeste auto's per vierkante kilometer, maar ook een krankzinnige woningnood. Dus ik zou zeggen: laten we een beetje zuinig zijn met de ruimte. Vooral mooie woningen in het groen bouwen en die auto een stukje verder weg zetten."

Goed openbaar vervoer

In de wijk Merwede is het plan om mensen die per se een auto willen die aan de rand van de wijk te laten parkeren. Ook is er de belofte dat het openbaar vervoer richting het vlakbij gelegen Utrecht Centraal vanaf het begin goed zal werken.

Utrecht is niet de enige gemeente waar een parkeerplek voor de deur niet langer een garantie is. In de Haagse wijk de Binckhorst bijvoorbeeld zijn weinig parkeerplekken beschikbaar bij de nieuw gebouwde woontorens. Tegelijkertijd is goed ov er nog niet aanwezig.

Geen bus na 14 uur

"Er is geen trein, er is geen tram. Er is een hele onbetrouwbare busverbinding die na 14 uur eigenlijk niet meer rijdt. 's Nachts is er überhaupt geen verbinding", zegt Liesbeth van Erp van de stichting Binckhorst Bewoners.

Het bouwen van nieuwe woningen gaat in de Binckhorst door tot zeker 2040. De gemeente Den Haag heeft beloofd dat het ov er in de toekomst beter zal aansluiten op het aantal inwoners. Van Erp: "Maar in de tussentijd staan mensen wel in de kou. Daar zou een goed plan voor moeten komen."

'Bewoners voelen zich achtergesteld'

Parkeren op straat is in de Binckhorst door de enorm hoge kosten ook geen optie, vertelt bewoner Jesse Haitsma. Als eind dit jaar de tijden waarop moet worden betaald om te parkeren worden verruimd, kost dat volgens Haitsma zo'n 1.000 euro per auto per maand.

Volgens hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft Bert van Wee zullen autoluwe wijken in de toekomst steeds vaker voorkomen. "Tegelijkertijd zie je dat de ontwikkeling van het openbaar vervoer op die plekken achterblijft. Als de dienstregeling of lijnvoering niet op tijd wordt aangepast, voelen nieuwe bewoners zich al snel achtergesteld."

Niet te vroeg een station openen

Dat komt volgens Van Wee doordat vervoerders, zoals de NS of regionale organisaties, niet te vroeg een station of halte willen openen. Omdat in het begin dan maar weinig reizigers instappen en elk extra station de reis vertraagt voor anderen.

"Nieuwe bewoners willen direct goed ov, maar dat kan pas echt gaan draaien als er voldoende vraag is."

'Goede communicatie essentieel'

In de praktijk wordt vaak met algemene vuistregels gewerkt, weet Van Wee. "Als er een bepaald aantal woningen bijkomt, wordt er een buslijn of extra halte ingericht. Dat is niet altijd ideaal, maar een volledig doorgerekende planning kost ook tijd en geld."

Goede communicatie vooraf is daarom essentieel, zegt Van Wee: "Wie in een nieuwbouwproject gaat wonen waar niet voor iedereen een parkeerplek is, moet dat wél van tevoren weten. Duidelijkheid is cruciaal. Hetzelfde geldt voor de timing van het openbaar vervoer: ideale afstemming lijkt een mooie droom. Maar in de praktijk is het een kwestie van zorgvuldig plannen, faseren en politieke keuzes maken."

Afgelopen zomer was er veel aandacht voor de situatie van de 12-jarige Mikael. Hij is in Nederland geboren maar wordt uitgezet naar Armenië, waar zijn ouders vandaan komen. Wat voor opties heeft hij nog om toch te blijven? "Einde van de rit in Nederland."

Door de strenge veiligheidsmaatregelen rond de NAVO-top in Den Haag op 24 en 25 juni, wordt het verkeer rond de stad een bende. Rijkswaterstaat adviseert zelfs de Randstad te vermijden. Niet iedereen is enthousiast, en ondernemers vrezen voor hun omzet.