Spanning tussen Iran en Pakistan maakt de regio nog instabieler: 'Men is ontzettend bezorgd over de toekomst'

Vannacht werd Iran aangevallen door buurland Pakistan als reactie op een eerdere aanval van Iran. Strategisch analist en Iran-deskundige Damon Golriz maakt zich zorgen om wat dit betekent voor de regio: "Heel veel oorlogen zijn ontstaan door fouten."

Eerder deze week voerde Iran luchtaanvallen uit op doelen in Syrië, Irak en Pakistan, met als doel om bepaalde milities te treffen. Pakistan sloeg afgelopen nacht terug en voerde bombardementen uit in Iran, waarbij meerdere doden en gewonden vielen. De spanningen in het Midden-Oosten lopen verder op.

Iran wil regionale rol

Dat Iran in eerste instantie luchtaanvallen uitvoerde in onder meer Pakistan heeft volgens Golriz alles te maken met de verhoudingen in de regio. "Sinds Amerika uit het Midden-Oosten is vertrokken, is er een machtsvacuüm ontstaan. Bepaalde grote spelers, zoals Iran, willen nu een regionale rol kunnen spelen."

Anders dan landen als Saoedi-Arabië, die goede banden onderhouden binnen de internationale gemeenschap, speelt Iran geen grote rol op het wereldtoneel. Golriz zegt dat Iran z'n rol in de regio alleen kan versterken door agressief te zijn. "En op die manier met eigen raketten de macht versterken en meer macht naar zichzelf toetrekken."

'Beide landen willen geen conflict'

Toch verwacht de Iran-deskundige niet dat de huidige spanningen zullen uitlopen in een regionale oorlog. Althans, in ieder geval niet in een oorlog tussen Iran en Pakistan. "Beide landen willen geen regionaal conflict." Een gewapend conflict zou volgens hem niet goed zijn voor veel landen in het Midden-Oosten.

Maar het is nooit zeker, benadrukt Golriz. "Heel veel oorlogen zijn ontstaan door fouten, dus het kan gebeuren." Zo verwacht hij dat Iran door middel van de huidige kleine conflicten met militante groeperingen in buurlanden z'n spierballen wil laten zien, wat altijd fout kan gaan.

Gevolgen oorlog in Gaza

De Iraanse aanvallen hebben volgens de deskundige veel te maken met de situatie in Gaza. "Wat er op 7 oktober gebeurde (de aanslag van Hamas op Israël, red.) was voor Iran in het begin een voordeel." Golriz zegt dat dit vooral te maken heeft met de versterkte positie van Iran door het uitbreken van de oorlog.

"De relatie tussen Israël en de Arabische wereld liep meteen stuk en Iran ondersteunt groeperingen als Hamas, de Houthi's en Hezbollah", legt hij uit. Maar volgens hem duur de oorlog inmiddels veel langer dan Iran verwachtte. "Een grote groep Gazanen, waaronder strijders van Hamas, is omgebracht. Dat heeft ervoor gezorgd dat Iran de eigen positie verzwakt ziet."

'Laten zien dat ze er nog toe doen'

De oorlog is voor Iran compleet gedraaid, die is niet meer in hun voordeel, stelt Golriz. Hij wijst naar de voortdurende klopjacht van het Israëlische leger op Hamas-strijders en de aanvallen door de Amerikanen en Britten op Houthi-doelen in Jemen. Tegelijkertijd pleegt Islamitische Staat aanslagen in Iran, waarmee nog meer olie op het vuur wordt gegooid.

De deskundige denkt dat Iran zich zwak voelt door deze ontwikkelingen: "Het land wil macht vertonen en dat is de reden dat deze aanvallen zijn geweest. Ze willen echt laten zien dat ze er nog toe doen op het toneel in het Midden-Oosten."

China en Amerika zijn boos

Er zijn volgens hem namelijk nog een paar grote spelers in de regio: China en de Verenigde Staten. "China is heel boos, omdat het land ontzettend goede contacten heeft met Pakistan." Zo heeft Pakistan een belangrijke rol in de 'Nieuwe Zijderoute' van China, legt hij uit. "En deze aanvallen zorgen ervoor dat onveiligheid en instabiliteit ontstaat in Pakistan."

Ook de Verenigde Staten zijn alles behalve blij, denkt Golriz. "Vooral president Joe Biden, die over een paar maanden begint met zijn campagne om opnieuw verkozen te worden." Dat de regio nog instabieler dreigt te raken werkt niet in het voordeel van Biden, verwacht de expert.

Bezorgd over de toekomst

Ondertussen zijn er binnen Iran ook spanningen. Al maken de mensen daar zich nu vooral zorgen over de aanvallen op buurlanden, zegt Golriz. Hij ziet veel bezorgde berichten voorbijkomen op de social media in het land. "Men is bang dat dit leidt tot meer instabiliteit, maar ook meer geweld in het land."

En die angst is ook terug te zien in de Iraanse economie: "In de afgelopen 24 uur is de waarde van Iraanse valuta met 37 procent gedaald." Volgens hem is dat een belangrijke graadmeter die laat zien hoeveel vertrouwen de bevolking heeft in de regering en de toekomst. "In die zin is men ontzettend bezorgd over de toekomst."

Druppel op gloeiende plaat

De aanvallen over en weer zijn volgens Golriz voor Iraniërs de zoveelste druppel op een gloeiende plaat. Hij neemt de protesten in 2022 en 2023 als voorbeeld: "Die hebben laten zien dat de Iraanse staat de problemen van de bevolking niet kan of wil oplossen. Iraniërs weten dat inmiddels."

"Het enige wat de staat heel goed kan, is het onderdrukken van de bevolking", vervolgt hij. In maart zijn er parlementsverkiezingen in Iran, maar Golriz weet nu al dat de opkomst laag zal zijn. "Omdat de bevolking op deze manier wil laten zien dat ze het niet eens zijn met hoe het land wordt bestuurd."