In Nederland rollen bijna alle blowers tabak in hun joint. Maar dat is helemaal niet goed voor je longen. Daarom wil een adviescommissie van de Tweede Kamer dat mensen hun wiet of hasj gaan verdampen met een speciaal apparaat: een vaporizer.

Officieel is het al jaren verboden: tabak roken in horecagelegenheden. Dat verbod geldt ook voor coffeeshops. Maar onofficieel worden de rookruimtes van coffeeshops nog dagelijks met tabaksrook volgestoomd.

Bijna alle blowers roken tabak

Bijna 90% van de blowers in Nederland rookt wiet of hasj in een joint met tabak, staat in het rapport van de commissie Knottnerus, die aanbevelingen doet voor het komende wietexperiment met legale teelt van cannabis. De adviescommissie maakt zich zorgen over de populariteit van menggebruik.  “Sommige effecten van het roken van cannabis en tabak, waaronder de verslavende werking, versterken elkaar wellicht”, schrijft de commissie.

Tabaksrook is schadelijk voor de longen en het kan allerlei hart- en vaatziekten veroorzaken. Eén sigaret per dag kan al hartziekten veroorzaken. Daarom zou het beter zijn om cannabis te verdampen met een vaporizer. Zo’n apparaat zorgt ervoor dat de wiet of hasj niet verbrandt. Daardoor komen er minder schadelijke stoffen, zoals teer of koolstofmonoxide, vrij bij het ‘dampen’ van de cannabis.

Vaporizers zijn e-sigaretten voor cannabis

Vaporizers zijn apparaten die erg lijken op een e-sigaret. Je kan ze kopen in allerlei soorten en maten: draagbaar, met verwisselbare accu, met een speciale plastic zak die gevuld wordt met wietdamp, of met een speciaal opzetstuk zodat je ook hasjolie kan verdampen. Zulke apparaten kosten ongeveer 100 tot 250 euro, zegt Mauro Picavet, de secretaris van het Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC).

Die prijs is voor sommige gebruikers een hoge drempel. Mensen die maar af en toe blowen hebben meestal niet zoveel zin om honderden euro’s uit te geven aan een blowapparaat. In de Tilburgse coffeeshop The Grass Company kunnen klanten daarom gratis een vaporizer uitproberen. Maar een woordvoerder van de coffeeshop zegt dat nog niet zoveel klanten gebruikmaken van die mogelijkheid.

“We hebben een cultuuromslag nodig”, vindt de woordvoerder van The Grass Company. Bijna alle klanten roken nu nog een joint met tabak, legt hij uit. “Eigenlijk mag dat niet van de NVWA. Maar als we het niet toestaan, dan gaan gebruikers op straat staan blowen. En dat mag weer niet van de burgemeester.”

Blowen is niet gezond

Hoewel de comissie adviseert om cannabis te verdampen met een vaporizer, mag je niet van een 'gezond' alternatief spreken, vindt Esther Croes. Als arts-epidemioloog bij het Trimbos-instituut is ze gespecialiseerd in de schadelijke effecten van roken. Wanneer je cannabis verdampt met een vaporizer, dan komen er veel minder schadelijke stoffen vrij, legt ze uit. "Maar daar bovenop komt natuurlijk het gevaar van psychoactieve stoffen in cannabis", zegt ze direct daarna. "Wiet is vooral voor adolescenten schadelijk. Het verhoogt bij jonge gebruikers de kans op psychose, en de kans op verminderd cognitief functioneren."

De schadelijke effecten kunnen erg verschillen per apparaat. Sommige apparaten worden heel warm, waardoor er alsnog kankerverwekkende stoffen vrijkomen. Omdat de markt voor vaporizers de afgelopen paar jaar een enorme impuls heeft gekregen, is van veel modellen nog niet onderzocht hoeveel kankerverwekkende stoffen ze uitstoten. "Bovendien moet je vaporizers goed schoonmaken", legt Esther Croes uit. "Als je de vaporizer niet goed schoonmaakt dan kunnen er resten aan de binnenkant aankoeken die weer verbranden." Uiteindelijk is Esther Croes het wel eens met het advies van de commissie Knottnerus. "Een vaporizer is in ieder geval minder schadelijk dan een joint."

Niet alle blowers willen dampen

Toch staan lang niet alle blowers te springen om hun cannabis met een elektrisch apparaat te verdampen. “Ik heb een maand lang zo’n apparaat uitgeprobeerd, en ik vind al het leuke van blowen verdwijnen”, vertelt Remco van Duijkeren. Hij rookt sinds een jaar of vier dagelijks een joint met wiet en tabak. Zo’n vaporizer vindt hij maar niks. “Je kan het lastig delen”, is zijn eerste bezwaar. Een joint delen met andere mensen vindt hij juist heel gezellig. “Bovendien moet je er flink wat wiet in doen, en je kan aan de buitenkant niet zien of het nou al op is of niet.”

Er is daarbij nog een ander probleem: de meeste vaporizers zijn niet geschikt om hasj mee te verdampen. “Er is nog geen hasjroker geweest die een nieuw apparaat heeft ontwikkeld”, zegt Mauro Picavet tijdens het telefoongesprek. “De meeste vaporizers worden gemaakt voor de Amerikaanse markt.”

In de Verenigde Staten wordt voornamelijk wiet gebruikt, of geconcentreerde hasjolie. Daarom zijn de meeste vaporizers nog niet geschikt om er hasj mee te nuttigen. Aangezien een deel van de blowers alleen maar hasj rookt, zal het nog een tijdje duren voordat vaporizers de nieuwe norm worden onder gebruikers.

De Consumentenbond doet vandaag een oproep in de Tweede Kamer: verlaag de btw op elektriciteit om de energierekening financieel behapbaar te houden. Maar is dat de oplossing? "Tijdelijke pleister."

De energierekening: voor veel mensen is het een grote zorg. Daarom roept de Consumentenbond op om het btw-tarief voor energie van 21 procent naar 9 procent te verlagen.

Hoge rekening profiteert

Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, ook volgens energie-expert bij Milieu Centraal Gwen Jansen. Maar het voorstel van de Consumentenbond is volgens haar maar 'een tijdelijke pleister'. Daarbij is het vooral voordelig voor mensen die al veel stroom gebruiken, en niet voor mensen die juist proberen de energierekening laag te houden omdat ze al moeite hebben met betalen.

"Dit voorstel is eigenlijk vooral goed voor de mensen met een hoge energierekening, want die profiteren het meest", vertelt ze. "Maar juist de mensen die het heel hard nodig hebben, maar een lagere energierekening hebben, profiteren minder. Dus wij zijn voorstander van meer structurele maatregelen."

Beter isoleren

Minder btw betalen klinkt als een goed idee, maar houdbaar is het niet volgens Jansen. "Want uiteindelijk gaat die btw weer omhoog, dus je kan beter kijken hoe deze mensen op de langere termijn geholpen kunnen worden."

Maar er zijn volgens de energie-expert wel andere maatregelen die genomen kunnen worden om de energierekening betaalbaar te houden. "Verreweg op één staat het beter isoleren en ventileren van de woningen. Energie die je niet verbruikt hoef je ook niet te betalen. 2 op de 3 woningen zijn nog slecht geïsoleerd en 9 op de 10 slecht geventileerd. Dat zorgt voor veel hogere kosten dan nodig is."

Inzet energiecoaches

Maar volgens Jansen kunnen zogenaamde energiecoaches ook een groot verschil maken. Dat terwijl in bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam de huis-aan-huisbezoeken met de energiecoaches worden stopgezet. "Uit onderzoek van TNO blijkt heel duidelijk dat energiecoaches, heel goed werk leveren en dat zij de maatschappelijke kosten ook op termijn heel erg laag kunnen houden. Ook voor de gezondheid van heel Nederland is dat goed."

Het is een laagdrempelige manier om mensen te helpen, zegt Jansen. "Je ziet dat heel veel energiehulp mensen nog niet bereikt. De deuren blijven dicht, vooral bij mensen die de energierekening niet kunnen betalen. Daar is schaamte en wantrouwen. Hoe kom je daar wel binnen? Door heel dicht bij deze mensen te staan." Volgens de experts is dat het geval met energiecoaches. "Die werken ook vaak met vrijwilligers uit de buurt, die wel binnenkomen bij deze mensen."

Radiatorfolie, douchetimers en tochtstrips

Claar Wachter is zo'n energiecoach bij organisatie !WOON die bewoners in Amsterdam bijstaat. Zij weet precies waar ze op moet letten als ze bij mensen over de vloer komt, en heeft een aantal trucjes die ze altijd aanbeveelt. Bijvoorbeeld een timer voor in de douche: "Na 5 minuten geeft die een geluid als een sirene." Of folie achter de verwarming: "Dat zorgt dat je niet de buitenmuur verwarmt, maar dat alles binnen blijft."

En zo kan ze nog even verder gaan: tochtstrips, de instellingen van de cv-ketel en zelfs de brievenbus komen aan bod bij haar huisbezoeken. Daar ziet ze ook wat de hoge rekening met mensen kan doen. "Ik kom ook wel bij mensen die hun verwarming niet aan durven te zetten vanwege de energierekening. Dat is ook niet goed voor de gezondheid."

'Het is altijd zinvol'

Het werk van Claar wordt gewaardeerd door de mensen die het nodig hebben. "Mensen zijn blij als ik uitleg hoe de verwarming werkt: dat je niet de radiatoren aan en uit moet doen, maar de thermostaat moet gebruiken. Of mijn uitleg over de radiatorfolie of over ventileren. Het is altijd zinvol, ook als het alleen is om mensen gerust te stellen dat ze het meeste goed doen."

Een lagere btw is volgens Claar helemaal niet zo'n slecht idee. "Er zit nu wel heel veel belasting op voor de consument, dus ik ben het wel eens met de redenatie." Verder is de energiecoach het met Milieu Centraal eens dat goede isolatie in woningen de meest duurzame oplossing is. "Dat scheelt enorm."

Investeren in energiehulp

Helemaal tegen het idee van de Consumentenbond is Jansen van Milieu Centraal overigens niet. "Elke poging om te zorgen dat die energierekening betaalbaar wordt, is hartstikke goed want het is heel erg nodig. Maar", gaat ze verder, "wij denken dat er een betere maatregel is."

"Wij zijn er groot voorstander van dat het energiehulp-werkveld eigenlijk versterkt wordt om hun werk nog beter te kunnen doen. Dat ze de tools krijgen, de content, de kennis om de mensen ook structureel te kunnen helpen", sluit ze af.

Terwijl China en de Verenigde Staten met importheffingen naar elkaar gooien, is er slecht nieuws uit IJmuiden. Mede dankzij die importheffingen zit Tata Steel in zwaar weer. 1 op de 5 medewerkers gaat zijn baan verliezen. "Speelt al heel lang bij Tata."

Tata Steel heeft het, net als andere Europese staalbedrijven, al jarenlang moeilijk. De recente importheffingen van Amerikaanse president Donald Trump van 25 procent op Europees staal zijn maar een van de vele uitdagingen, ziet ook Ron Stoop, strategisch analist geo-economie aan het Haags Centrum voor Strategische Studies.

Concurrentie vanuit China

"Allereerst is er hele hoge concurrentie vanuit China op dit moment", legt hij uit. Dat komt volgens Stoop door het industriebeleid van China, daar wordt erg ingezet op de zogenaamde maakindustrie maar neemt de consumptie minder toe. Dus er wordt heel veel gemaakt in China terwijl de vraag niet enorm hoog is.

"Daardoor wordt er vanuit China heel veel staal geëxporteerd. Dat staal komt dus op andere markten terecht, waaronder de Europese." Dat goedkope Chinese staal drukt op de markt, legt Stoop uit, waardoor Europese staalbedrijven minder aantrekkelijk worden. "Er zijn toch veel bedrijven die gewoon staal kopen waar het het goedkoopst is."

Energieprijzen en investeringen

Maar ook binnen Europa zijn er grote ontwikkelingen, ziet de analist. "Ten eerste de hogere energieprijzen, als gevolg van onder andere de energiecrisis." Daardoor zijn Europese bedrijven die veel energie gebruiken, zoals de staalindustrie, veel duurder uit. "Die worden gewoon minder concurrerend."

De tweede ontwikkeling is volgens Stoop de energietransitie, staal moet op een groenere manier gemaakt worden. "Daarvoor zijn veel investeringen nodig. Daarbij is het ook zo dat groene productiemethoden op dit moment duurder zijn dan de traditionele methoden", legt hij uit. Bedrijven weten daarom volgens hem niet zeker of ze die grote investeringen gaan terugverdienen.

'Speelt al erg lang bij Tata Steel'

Medewerkers van Tata Steel zijn niet verrast dat er ontslagen vallen. "Dat is een verhaal dat eigenlijk al heel erg lang speelt bij Tata Steel", vertelt een logistiek medewerker. "We moeten natuurlijk naar groen staal toe en daar zijn gewoon impactvolle beslissingen voor nodig, dit is waarschijnlijk er weer één van."

Volgens een andere medewerker van het staalbedrijf moeten de Nederlandse regering en Europese beleidsvormers iets doen om het tij te keren voor Europese staalbedrijven. "China dumpt heel veel staal op de internationale markt. Ik denk ook dat de Europese staalindustrie gesubsidieerd moet worden om overeind te blijven."

'Is een algehele trend in Europa'

Voor Stoop is het ook geen verrassing dat Tata Steel met een ontslagronde komt. "Het is een trend, ook in Engeland zijn er staalbedrijven flink aan het snoeien in het aantal medewerkers", vertelt hij. "Je hebt ook andere Europese bedrijven die bepaalde groene staalinitiatieven nu aan het terugschroeven zijn."

Het verschilt volgens de analist enorm per bedrijf wat ze doen om geld te besparen. Zo kunnen bedrijven doorwerken maar geen nieuwe investeringen doen, mensen ontslaan, het bedrijf verplaatsen naar goedkopere plekken of sluiten.

Basisindustrie in Rotterdam

De vraag is hoe belangrijk het nog is dat we staalfabrieken hebben in Europa, want we kunnen het gewoon veel goedkoper halen uit China. Maar volgens Stoop is deze zogenaamde 'basisindustrie' nog steeds nodig. "Belangrijkste is dat die producten weer in andere industrieën verder gebruikt worden, zoals in de hightechindustrie."

Stoop legt uit dat die industrieën zich vaak vestigen waar ze die producten kunnen kopen, zoals in Rotterdam. "Er zijn ook allemaal hightech-bedrijfjes die om die basisindustrie heen zitten. Daar zie je het veel."

'Nodig voor schepen en tanks'

Een andere reden waarom Europa - vooral nu - volgens de analist staalfabrieken nodig heeft, is de herbewapening. "Want staal heb je nodig voor schepen en voor tanks. Zonder staal kun je eigenlijk bijna niet beginnen met het maken van defensieproducten."

"Stel je bent in oorlog met China, jij moet schepen maken en China zegt: 'Je krijgt geen staal meer van ons.' Dan heb je wel een probleem natuurlijk", legt hij uit.