Om corona het hoofd te bieden en goede ventilatie te garanderen, grijpt het RIVM terug op het Bouwbesluit, een reeks voorschriften waar gebouwen aan moeten voldoen. Maar dat Bouwbesluit is daar nooit voor bedoeld en lijkt tekort te schieten.

Om aan te tonen of ventilatiesystemen in scholen veilig genoeg zijn, riep minister Slob het Landelijk Coördinatieteam Ventilatie op Scholen (LCVS) in het leven. Iedere school wordt gevraagd of het gebouw voldoet aan het Bouwbesluit, om zo een conclusie te kunnen trekken over het ventilatiesysteem. Maar hoeveel houvast biedt dat Bouwbesluit eigenlijk? "Het Bouwbesluit is nooit bedoeld als meetlat voor de kwaliteit van ventilatiesystemen."

Een absoluut minimum

De link tussen het Bouwbesluit en ventilatiesystemen slaat volgens ventilatiedeskundigen als Wim Zeiler nergens op. "Het Bouwbesluit dateert uit 2012 en is niet bedoeld om corona het hoofd te bieden. Het is algemeen bekend dat het Besluit een absoluut minimum is." Volgens Zeiler kan het Bouwbesluit daarom helemaal geen kader zijn in deze discussie.

"Ik hoop dat het LCVS niet alleen een politieke aanpak is", voegt gezondheidsingenieur Francesco Franchimon daaraan toe. "Uit deze rondvraag onder scholen komt straks dat we een aantal gebouwen oké bevinden op basis van het oude Bouwbesluit, en dan líjkt het dus goed te gaan met besmettingsrisico."

Nooit voor bedoeld

Je kunt volgens Franchimon dus helemaal geen besmettingsrisico meten op basis van alleen een Bouwbesluit. "Dat is hier nóóit voor bedoeld." Volgens hem blijkt wel dat er bij het oude Bouwbesluit niet per definitie onaanvaardbare risico's ontstaan, maar dan mogen leerlingen niet langer dan vier uur in een klaslokaal verblijven en moeten de ramen regelmatig open.

De kritiek van de deskundigen wordt gedeeld door Martijn de Riet, die bedrijven adviseert over het Bouwbesluit. "Het Bouwbesluit is alleen maar een garantie dat je niet ziek wordt in een gebouw onder normale omstandigheden. Die norm is de laagste eis; het absolute minimum."

Verlies van tijd

Hoewel het volgens het RIVM überhaupt nog onduidelijk is of aerosolen - kleine druppeltjes in de lucht - een rol spelen bij de verspreiding van het virus, zeggen steeds meer deskundigen dat dat wél het geval is. Ondanks dat er nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs is.

Het LCVS van minister Slob is volgens hoogleraar Bouwkunde Wim Zeiler, die gespecialiseerd is in ventilatie op scholen, dan ook verlies van tijd. "Het OMT is in ventilatie onbewust onbekwaam." Ventilatiedeskundigen zijn volgens hem niet eens geraadpleegd. "Terwijl wij juist de kennis en kunde op dat gebied in huis hebben."

Ventilatie was altijd al onderbelicht

Ventilatie heeft volgens de Algemene Onderwijsbond (AOb) niet bij alle scholen hoog op het lijstje gestaan. "Het was altijd al onderbelicht, maar door het coronavirus zijn de luchtsystemen ineens opnieuw op de radar gekomen."

"Het binnenklimaat op scholen is al jaren niet op orde", zegt AOb-bestuurder Henrik de Moel. "Scholen gaan nu ineens bezig met achterstallig onderhoud, recirculatie wordt uitgezet en filters worden vervangen, maar de vraag is of dat voldoende is."

Bouwbesluit niet voldoende

Al jaren loopt het project Frisse Scholen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Om te zien of de lucht in een klaslokaal schoon genoeg is, wordt vooral gekeken naar de mate van luchtverontreiniging. Dat is af te zien aan de hoeveelheid CO2-deeltjes in een klas.

"Dat een school automatisch voldoende geventileerd zou worden, als het voldoet aan het Bouwbesluit is absoluut niet waar. Als je echt een gezonde school wil hebben, moet je veel beter ventileren dan in het Bouwbesluit staat en vervolgens de CO2-waarden controleren," zegt Martijn de Riet.

Zelfs GGD strenger dan Bouwbesluit

Volgens het project Frisse Scholen mogen gebouwen van voor 2012 maximaal een CO2-concentratie van 1200 parts per minute (ppm) in een ruimte hebben. Voor scholen gebouwd na 2012 is het 950 ppm. "Maar zelfs de GGD stelt strengere ventilatie-eisen dan het Bouwbesluit", zegt De Riet.

Deze eisen zijn al vastgesteld vóór de uitbraak van de coronacrisis, waardoor er nog geen rekening gehouden kon worden met een mogelijk virus. Inmiddels zijn er modellen om de kans op besmetting via de lucht beter in te schatten. "950 ppm zou natuurlijk heel wenselijk", zegt Francesco Franchimon. "Maar 1200 ppm zal niet direct leiden tot onacceptabele risico's."

Absolute minimum

De CO2-normen zijn bedoeld als absoluut minimum. Slechtere waarden zorgen in theorie voor afkeuring, "maar eigenlijk zouden scholen moeten streven naar nog veel lager dan deze eis", zegt de bestuurder van het AOb.

De meeste scholen zitten volgens de Riet namelijk al jaren op matige ventilatie. "Als het gaat om verontreiniging zitten de meeste scholen ruim boven de toegestane hoeveelheid van verontreiniging."

Geen overzicht

"Er is totaal geen beeld van de kwaliteit van scholen", zegt Franchimon. Erg verontrustend, omdat een flink deel volgens hem niet voldoet aan de normen. De Nederlandse Vereniging van Gemeenten erkent dat er geen landelijk overzicht is van schoolgebouwen en dat dus niet landelijk geregistreerd is uit welk bouwjaar een school komt.

Het Landelijk Coördinatieteam Ventilatie op Scholen verwacht uiterlijk 1 oktober de uitkomsten van de inventarisatie onder alle scholen, maar volgens ventilatiedeskundigen is die uitkomst dus sowieso niet zaligmakend en moet er al eerder beter naar ventilatiesystemen gekeken worden.