Na 10 jaar onderhandelen zit het overleg over een nieuw pensioenakkoord in de slotfase. Vóór de zomer wil minister Koolmees zijn handtekening zetten. Wat kunnen we verwachten? 5 vragen en antwoorden over het nieuwe pensioenstelsel.

1. Waarom wordt het nieuwe pensioenstelsel ook wel het 'casinopensioen' genoemd?

In het huidige stelsel bouw je, als je aangesloten bent bij een pensioenfonds, met je premie een pensioenaanspraak op van 70 procent van je gemiddelde salaris. Pensioenfondsen moeten kunnen garanderen dat ze dat aan iedereen uit kunnen betalen die met pensioen gaat.

Met het nieuwe stelsel vervalt die goudomrande aanspraak. Niet de hoogte van je salaris maar je ingelegde premie en de beleggingswinsten die daarmee behaald zijn bepalen je pensioen. Omdat ons toekomstige pensioen mede afhankelijk is van hoe succesvol je premie wordt belegd wordt het wel een 'casinopensioen' genoemd.

Het belangrijkste verschil is dat je overgaat van een uitkering die zéker was naar een veel meer onzeker pensioen. De beleggingsrisico's worden overigens gedeeld door de generaties.

Econoom Martin Visser licht de nieuwe plannen voor het pensioenstelsel toe bij Radio EenVandaag.

2. Waarom is het huidige systeem niet meer houdbaar?

De wereld is veranderd sinds ons huidige pensioenstelsel tot stand kwam. Het oude systeem gaat eigenlijk uit van mensen die hun hele leven in vaste dienst zijn, het liefst bij dezelfde werkgever. Hun ingelegde premie is belangrijk voor de opbouw van de pensioenpotten. Tegenwoordig is er veel meer flexibele arbeid en zijn mensen zelfstandige geworden. Die mensen leggen niet meer in in deze pot.

Daarnaast blijken de fondsen door de lage rente en schommelingen op de beurs niet altijd te kunnen voldoen aan de wettelijk beloofde pensioenaanspraak voor iedereen. De afgelopen jaren mochten pensioenfondsen daarom vaak pensioenuitkeringen niet mee laten stijgen met de prijzen, om te voorkomen dat er te weinig overbleef voor jongere generaties. Dat leidde tot veel onvrede, bij vooral gepensioneerden, omdat zij hun koopkracht achteruit zagen gaan.

Lees ook

3. Hoe gaat het oude systeem over naar het nieuwe?

Dit is nog wel het lastigst. Want mag je werknemers verplichten om over te gaan naar het nieuwe systeem? En hoe zorg je ervoor dat het huidig opgebouwd vermogen op een eerlijke manier weer verdeeld wordt.

Nu betalen jonge en oudere werknemers evenveel pensioenpremie. Dit heet de 'doorneesystematiek'. Omdat de ingelegde euro van een jongere langer kan renderen levert die meer op. Een jongere betaalt daardoor mee aan het pensioen van een oudere werknemer.

In het nieuwe pensioensysteem bestaat die 'doorneesystematiek' niet meer. Werknemers tussen de 35 en 50 jaar hebben daardoor eigenlijk teveel betaald en krijgen als oudere werknemers zelf geen subsidie meer. Het CPB berekende dat dit een gat betekent van 60 miljard. De onderhandelaars zijn nog druk in overleg over hoe dat gecompenseerd moet worden.

Lees ook

4. Gaan zowel jong als oud erop vooruit met dit nieuwe systeem?

In het nieuwe stelsel zijn de spelregels soepeler, omdat er wordt uitgegaan van een 'verwacht pensioen'. De vermaledijde kortingen op de pensioenen waar veel ouderen zich boos over maken bestaan waarschijnlijk niet meer. Beurswinsten en -dalingen worden uitgesmeerd over meerdere jaren.

Ingelegd geld door jongeren wordt risicovoller belegd dan de premie van ouderen. En door met toekomstverwachtingen te werken krijgen deelnemers ook al het beleggingsrendement dat officieel nog niet is gerealiseerd. Onderhandelaar namens de FNV, Tuur Elzinga, heeft eerder gezegd dat blijkt dat deze manier van werken een hoger pensioen op zou leveren voor alle generaties.

5. Wat betekent het nieuwe stelsel voor zzp'ers?

Als zzp'er ben je niet gebonden aan een pensioenfonds, zoals iemand in loondienst. Je krijgt AOW, maar moet je aanvullend pensioen zelf regelen. Er is wel afgesproken dat het voor zelfstandigen makkelijker moet worden om voor je pensioen te sparen.

Zzp'ers hebben dus niet zoals werknemers een pensioenplicht, maar zullen wel verplicht worden een arbeidsongeschiktheidsverzekering af te sluiten. Hiermee wil het kabinet voorkomen dat een zzp'er in de armoede belandt als zij door een ongeval of ziekte langdurig niet kan werken.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.