Minister Arie Slob moet haast maken met het verbeteren van de Wet passend onderwijs. Dat vinden Tweede Kamerleden. Want het gaat nog te vaak mis. Kinderen belanden tussen wal en schip en ouders staan vaak machteloos.

De Tweede Kamer vindt Onderwijsminister Slob te afwachtend. De bewindsman wil wachten op de eindevaluatie van passend onderwijs volgend jaar, voordat hij aanpassingen gaat doen. Maar vrijwel alle partijen in de Kamer vinden dat dat te lang duurt. "Minister Slob zit er nu 1,5 jaar, de evaluatie is pas over 1 jaar. Wat heeft hij dan na 2,5 jaar gedaan op dit gebied?", vraagt Paul van Meenen van D66 zich af. "Slob doet onvoldoende", vindt ook PvdA-Kamerlid Kirsten van den Hul. "Zoals hij nu bezig is gaat hij de problemen niet oplossen."

Aantal thuiszitters neemt toe

Kamerleden zeggen nog altijd overstelpt te worden met e-mails van wanhopige ouders wier kind vastloopt op school of zelfs uitvalt. Voor leerkrachten leidt het systeem juist tot een hogere werkdruk. Ze klagen over bureaucratie, grote klassen en leerlingen die ze niet de nodige ondersteuning kunnen bieden. Intussen raakt de ambitie in het Regeerakkoord om het aantal thuiszitters fors te beperken steeds verder uit zicht. Het aantal kinderen dat langer dan 3 maanden thuis zit steeg de afgelopen jaren alleen maar. Vorig schooljaar ging het om ruim 4.400 leerlingen. 4 jaar eerder waren dat er nog 3.200.

Volgens Kamerleden verdwalen veel ouders nog steeds in een bureaucratisch doolhof als hun kind op school vast loopt. "Ouders kloppen overal aan, gaan van kastje naar de muur en vragen mij om advies wat ze moeten doen", zegt Lisa Westerveld van GroenLinks. "En het erge is: ik weet het zelf vaak ook niet." Westerveld pleit voor een laagdrempelig loket waar ouders maar ook scholen terecht kunnen voor een gedegen en onafhankelijk advies. Volgens SP-Kamerlid Peter Kwint zou zo'n instantie een soort ombudsfunctie moeten krijgen en bij conflicten tussen ouders en een school ook een bindende uitspraak moeten doen over een passende oplossing.

Inspectie moet harder optreden

Beide partijen willen ook dat de Inspectie harder gaat optreden wanneer een school zich niet aan de regels houdt, bijvoorbeeld wanneer een leerling op onrechtmatige wijze wordt uitgeschreven, zoals de Amsterdamse scholiere Anna en de Texelse leerling Wen Long overkwam. "Ik zou zeggen: de school moet een boete krijgen en misschien ook nog wel opdraaien voor het particuliere onderwijs dat ouders moeten inkopen", zegt Kwint. "Ik begrijp niet dat je als inspectie constateert dat de school onrechtmatig handelt en het daar dan bij laat."

Regionale verschillen groot

De Kamer is verontrust over de grote regionale verschillen in het aanbod voor zorgleerlingen. "Op de ene plek is een kind met een stoornis in het autistisch spectrum welkom, elders kunnen ze dat niet aan", zegt Kirsten van den Hul (PvdA). "Dat kan gewoon niet." Zij pleit samen met andere partijen voor het maken van landelijke normen over basisondersteuning. "Het is onduidelijk wat scholen en ouders mogen verwachten. De kans op ongelijkheid wordt daardoor in de hand gewerkt. Mondige ouders gaan door tot ze erbij neervallen. Ouders die minder mondig zijn of de taal minder machtig zijn hebben het nakijken."

D66-Kamerlid Paul van Meenen plaatst inmiddels vraagtekens bij het hele systeem. "We hebben een ingewikkelde wet gemaakt. Kinderen moeten zich nu aan het systeem aanpassen in plaats van andersom. Weg ermee." Andere coalitiepartijen zijn terughoudender. Zo wil CDA'er Michel Rog het woord 'mislukking' nog niet in de mond nemen. "Maar als je kijkt naar de hoofddoelstellingen - een lagere administratieve last en minder thuiszitters - dan is passend onderwijs niet in zijn doelstelling geslaagd. We hebben teveel oplossingen in structuren boven de hoofden van de kinderen gezocht."

'Op papier in orde, in de praktijk werkt het niet'

VVD'er Rudmer Heerema zegt een stuk kritischer te zijn dan voorgangers in zijn partij op "VVD-kindje" passend onderwijs. "Op papier is het misschien in orde, maar in de praktijk blijkt het niet te werken." Toch vindt ook hij het te vroeg om het systeem op de schop te nemen. "We zien grote regionale verschillen, het aantal doorverwijzingen naar speciaal onderwijs neemt niet af maar lijkt juist te groeien. Maar hoe dat komt, daar moet die evaluatie nu juist antwoord op geven. Als je iets gaat aanpassen moet je dat wel doen op basis van gedegen informatie. Dus ik snap dat de minister daar op wil wachten."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."