Ouderen langer thuis laten wonen kán, maar dan moet er wel iets veranderen, ziet Rotterdamse huisarts

Ouderen moeten langer thuis blijven wonen. Maar waar eindigt zelfredzaamheid en begint verwaarlozing? De afgelopen weken liep EenVandaag mee met de Rotterdamse huisarts Matthijs van der Poel en maakten we kennis met zijn oudere patiënten.

De praktijk van huisarts Van der Poel heeft een flink aantal mensen in het bestand die ouder zijn dan 80 of 90 jaar. Om deze groep mensen beter te kunnen helpen, moet er volgens de Rotterdamse huisarts een aantal zaken veranderen.

Tientallen thuiszorgorganisaties

Een van de zaken waar Van der Poel tegenaan loopt, is het aantal organisaties dat thuiszorg aanbiedt. In de wijk Middelland in Rotterdam zijn er bijvoorbeeld tientallen. En dat werkt volgens de huisarts niet goed.

"Ik zou het liefst één wijkverpleegkundige hebben met wie ik veertig broze ouderen kan bespreken. Maar zo'n functie bestaat niet", vertelt hij. "Het is toch van de gekke dat in de flat waar mevrouw Van Velzen woont op een ochtend bij wijze van spreken tien thuiszorg-autootjes aan komen rijden in plaats van één medewerker die tien adressen bezoekt. Totaal inefficiënt."

Geen casemanager in de wijk

En omdat er in de wijk van Van der Poel bijvoorbeeld geen casemanager is - iemand die inschat welke zorg iemand met dementie nodig heeft - moeten hij en zijn collega's zelf mensen aan thuiswerkorganisaties koppelen. In Rotterdam-West is een tekort aan casemanagers. "Het kan mij of mijn medewerkers uren kosten om een geschikte organisatie te vinden."

"Ik weet ook niet altijd of een bepaalde organisatie wel de juiste zorg kan leveren, bijvoorbeeld in de laatste levensfase. Dan moet ik echt proactief vragen of er wel specifieke kennis in huis is", vertelt Van der Poel.

Vaker ouder in huis nemen

We hebben in Nederland te maken met toenemende vergrijzing. In 2040 is 25 procent van de bevolking 65 jaar of ouder. Huisarts Van der Poel vindt dat we daarom op een andere manier naar zorg moeten kijken.

"We zullen veel creatiever moeten worden en meer naar elkaar moeten omkijken", zegt hij. Hij ziet een grote rol weggelegd voor mantelzorgers. "Misschien moeten in de toekomst kinderen wel vaker hun vader of moeder in huis opnemen. In de Kaapverdiaanse en Marokkaanse cultuur gebeurt dat al. Dan zorgt de hele familie voor vader of moeder."

Moet wel verantwoord zijn

Maar hij is ook realistisch, want, vervolgt hij: "Dat is ook niet altijd ideaal. Ik ken een gezin dat per se zelf voor hun vader met dementie wil zorgen. De poep zit daar soms op de muren. Dat kan echt niet."

"Ik probeer erop te anticiperen en zet dan meerdere mensen van mijn team in. Maar dat kost ons veel tijd en eigenlijk is het onverantwoord", vindt Van der Poel.

Bezig blijven als oudere

De Rotterdamse huisarts denkt ook dat juist de fitte zeventiger een veel grotere rol kan spelen in het leven van kwetsbare ouderen. "En dat gebeurt ook al", zegt hij. "Mensen die rolstoelen duwen, activiteiten organiseren. En het grappige is: dat zijn precies de senioren die ik zelden in mijn spreekkamer zie. Gewoon omdat zij een actief en verbindend leven leiden."

"Als je er zo naar kijkt is vergrijzing helemaal niet zo'n groot probleem", zegt Van der Poel. "Ik geloof daarom ook in de zorgzame buurt. Als mijn oude moeder 100 kilometer verderop woont, kan ik misschien een rol spelen in het leven van een oudere in mijn straat. We zullen het echt met elkaar moeten gaan doen."

Arme en rijke ouderen

Zo'n 10 jaar geleden sloten de bejaardenhuizen en ontstond een gapend gat tussen thuiswonen en wonen in het verpleeghuis. "Ik zie hier ook een kloof", zegt Van der Poel. "Mensen met en mensen zonder portemonnee."

"Er zijn best woonvoorzieningen met zorg in de buurt, maar daar moet je flink voor betalen. En veel van mijn patiënten leven van een AOW, eventueel aangevuld met een klein pensioentje. Maar iedere generatie kent zijn eigen uitdagingen. We weten wat er komt, dus we zullen er met elkaar op moeten anticiperen."

Gevangen in huis

Een van Van der Poels patiënten, mevrouw Lopes, zit in een rolstoel en woont in een huis met trap, zonder traplift. De gemeente vindt dat ze moet verhuizen, maar dat wil zij niet omdat dan de huur te hoog wordt. "Zij kan niet naar buiten, maar vorige week moest ze naar het ziekenhuis voor controle."

"Ik heb nog gebeld met het Rode Kruis en de brandweer om te vragen of ze konden helpen, maar dat gebeurt alleen bij een spoedgeval. Uiteindelijk heeft een sterke neef haar de trap af gedragen", vertelt de huisarts. "Dat is natuurlijk niet verantwoord."

Niet kunnen verhuizen

"Eigenlijk is mevrouw Lopes een verpleeghuispatiënt", zegt Van der Poel. "Maar zij wil per se thuis blijven wonen."

Dat werkt natuurlijk ook de andere kant op: kwetsbare mensen die wél willen verhuizen, maar het niet voor elkaar krijgen omdat er geen plek is of omdat het niet te betalen is. "Mijn grootste zorg is dat er steeds meer calamiteiten komen die eigenlijk niet nodig zijn", zegt Van der Poel. "Valpartijen, dementerenden die te lang thuis blijven wonen."