Slechte zorg, financiële instabiliteit, zorgen over het bestuur en gesjoemel met zorggeld: (oud-)werknemers vertellen tegenover EenVandaag over problemen binnen huisartsenketen Co-Med. Huisartsen waarschuwen voor gevaarlijke situaties.

De afgelopen maanden deed EenVandaag onderzoek naar de omstreden huisartsenketen Co-Med. Er werd onder meer met tientallen (oud-)werknemers gesproken. Daaruit kwam een duidelijk beeld naar voren dat alles om geld draait en niet om zorg binnen de commerciële keten. De zorgen zijn groot: patiënten zijn de dupe van de manier waarop het bedrijf wordt gerund, waarschuwen ze. Eén oud-werknemer hoopt dat Co-Med snel omvalt. "Dit kan niet blijven duren."

Wat is Co-Med?

Co-Med is een bedrijf dat in het hele land huisartsenpraktijken overneemt, vaak als daar geen opvolger is. Inmiddels zijn ze in elf steden actief en goed voor de huisartsenzorg voor 55.000 patiënten. Ook heeft het bedrijf bij de Kamer van Koophandel huisartsenpraktijken aangemeld in Waalwijk en Bergen op Zoom.

Maar er is veel onvrede. Zo meldde EenVandaag al dat een Co-Med-praktijk in Breda afgelopen zomer maandenlang nauwelijks bereikbaar was.

Geen huisarts op de praktijk

Werknemers zeggen dat in veel praktijken van Co-Med soms meerdere dagen achter elkaar geen huisarts aanwezig is. Ook is er geen achtervang geregeld voor patiënten als er dringend een dokter nodig is. De ondermaatse bezetting leidt tot verslechtering van de zorg, zeggen ze en kan zelfs leiden tot gevaarlijke situaties.

"Ik kwam werken in een praktijk waar enorm veel achterstallig onderhoud was", vertelt een waarnemend huisarts. Dat is iemand die extern wordt ingehuurd en in afwezigheid van een reguliere huisarts de verantwoordelijkheid opneemt voor de zorg van patiënten. "Dossiers waren niet op orde en mensen waren maanden niet gezien. Hierdoor hebben we zeker diagnoses gemist." Voor stervensbegeleiding of huisbezoeken is meestal geen ruimte, omdat er geen personeel voor is.

'Dit gaat een keer goed mis'

Omdat ook Co-Med last heeft van het huisartsentekort werken ze met verschillende functies. Zo krijgen doktersassistenten meer verantwoordelijkheden en werken ze met een arts op afstand. Maar doktersassistenten zeggen tegen EenVandaag dat ze soms taken moeten uitvoeren waarvoor zij niet bevoegd zijn. Of ze moeten werken zonder toezicht van een arts. "Zo kreeg een patiënt medicijnen die hij helemaal niet meer mocht hebben. Dit gaat een keer goed mis", zegt een oud-waarnemend huisarts.

Oud-co-assistenten vertellen dat er slechte begeleiding was en dat ze aan hun lot werden overgelaten. "Er was constant frictie tussen de werkvloer en het management, voornamelijk over geld. Er waren geen protocollen, er was geen begeleiding, er werkten ongediplomeerde assistenten die zelfstandig mensen moesten behandelen. Zelf moest ik na een paar dagen al zelfstandig consulten draaien, zonder achtervang."

Eén huisarts voor zestien praktijken

Daarnaast is bij veel praktijken niet voldoende opgeleid personeel aanwezig. Ook zien werknemers het fout gaan bij het bepalen van de urgentie van de hulpvraag van patiënten. Triage wordt dat genoemd. "Vaak gaat triage via het callcenter in Amsterdam en daar worden vaak verkeerde keuzes gemaakt", vertelt een waarnemend huisarts over de gevolgen.

Om zorg te declareren hebben huisartsen een persoonlijke AGB-code nodig. Omdat Co-Med met huisartsen werkt die extern worden ingehuurd kunnen zij zich niet op die praktijk inschrijven. Om toch zorg te kunnen declareren heeft Co-Med daarom één huisarts op zestien praktijken ingeschreven.

'Dat is onmogelijk'

Systemen van andere zorgaanbieders, zoals ziekenhuizen en apotheken, zijn hier niet op ingericht en sturen alle post naar het hoofdkantoor in Amsterdam. Hierdoor wordt post gemist en gaat het vaak mis met medicijnen. "De arts moet officieel ook alle recepten en brieven lezen voordat ze ondertekend worden. Dat is onmogelijk. Zo kunnen daar fouten insluipen."

Een apotheker laat ons anoniem weten dat 'een verslaafde cliënt via Co-Med aan zware pijnstillers kon komen'. "Gelukkig kwamen wij daar als apotheek op tijd achter omdat we die persoon kennen. Maar dat is niet onze taak. Het kost ons elke dag veel werk om alles te controleren."

Inschrijfgeld als verdienmodel

Een huisarts ontvangt voor iedere ingeschreven patiënt een vaste vergoeding van de zorgverzekeraars, van 75 euro per jaar voor iemand onder de 65 tot meer dan 200 euro per jaar voor een 85-plusser. Een praktijk met veel patiënten is dus veel geld waard: het inschrijfgeld kan per praktijk al snel oplopen tot meerdere tonnen.

Co-Med zoekt praktijken waar goed winst te behalen is en betaalt fors voor overnames. Zo legde de commerciële aanbieder 150.000 euro en 160.000 euro neer voor twee praktijken in Breda, blijkt uit documenten die in bezit zijn van EenVandaag. Goodwill heet dat. De overheid, zorgverzekeraars en de Landelijke Huisartsen Vereniging LHV zijn hier tegen, al is het niet verboden.

'Minder aandacht voor de patiënt'

Zorgeconoom Xander Koolman van de Vrije Universiteit Amsterdam is kritisch op de hoge bedragen die Co-Med neertelt voor praktijken. "Dan start zo'n praktijk al met een financiële achterstand die je nog moet inhalen", legt hij uit. Vaak blijft na overname de oude praktijkhouder nog een tijd voor Co-Med werken, vaak onder zeer gunstige financiële voorwaarden, waardoor er weer minder geld is voor inhuur van ander personeel of jonge waarnemers.

Uit het businessplan dat in handen is van EenVandaag blijkt dat ze 79.000 euro winst kunnen maken per huisartspraktijk, zeker 30 procent. "Ik snap niet hoe ze dat zouden moeten doen", reageert Koolman. "Als je het inkomen van een huisarts van een normale praktijk afhaalt, dan is er geen winst meer over. Als ze dan toch fors winst maken, kan dat alleen maar door minder aandacht per patiënt."

Maanden wachten op salaris

Dat het Co-Med vooral om zoveel mogelijk geld verdienen te doen is, merken medewerkers in de praktijken ook aan andere zaken. Personeel en waarnemend huisartsen krijgen een hoger tarief dan bij andere aanbieders. Daarom vindt Co-Med vaak jonge of gepensioneerde artsen die een aantal dagen voor ze willen werken.

Alleen veel vertrekken weer, omdat de voorwaarden binnen het bedrijf niet goed zijn. Zo verklaren meerdere waarnemers aan EenVandaag dat ze soms maanden op hun salaris moeten wachten.

Tienduizenden euro's tegoed

"Geld is niet het belangrijkste, maar als je constant achter je geld aan moet dan ga je liever ergens anders werken. Er is immers werk genoeg", vertelt een voormalige waarnemend huisarts. Verschillende huisartsen zeggen nog tienduizenden euro's tegoed te hebben. "Toen ik ging klagen zeiden ze: 'Over 3 maanden hebben we twee nieuwe praktijken geopend. Met die inschrijfgelden kunnen we jou weer betalen'."

Een andere oud-medewerker is niet verbaasd. "Met de huidige waarneemtarieven kan je alleen bieden wat Co-Med biedt als je op andere zaken gaat verschralen. Het bedrijf zegt dat er een huisartsentekort is, maar dat is niet waar. Ze willen best voor je werken, maar je moet mensen wel goed behandelen en in ieder geval op tijd betalen."

'Zo ondernemen we niet in de zorg'

Niet alleen het extern ingehuurde personeel moet vaak lang op hun geld wachten. Een voormalig kantoormedewerker werd naar eigen zeggen 'gek' van alle telefoontjes van ontevreden leveranciers. "Ik werd elke dag gebeld door boze mensen die lang op hun geld moesten wachten. Dan denk ik: als we het geld niet hebben, waarom nemen we dan meer praktijken over?"

Zorgeconoom Koolman verbaast zich niet over de verhalen over het gebrek aan geld bij Co-Med. "Ik denk niet dat als je dit model wil financieren bij een bank, dat banken daarmee akkoord gaan. Zo ondernemen we normaal niet in de zorg."

Contractopzeggingen

Verschillende partijen die zorg leveren, zeggen vanwege de slechte betalingen het contract met Co-Med op. Zo dreigt Breda met een rechtszaak over de huur van een praktijk die niet betaald wordt.

Ook werkt een laboratorium een tijd 'gratis' voor Co-Med, terwijl er niet betaald wordt voor bloedafnames en analyse van suikerpatiënten. "We wilden de patiënten niet in de kou laten staan, maar eigenlijk kon het niet."

Inspectie

Momenteel loopt een onderzoek van de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd naar de Co-Med en andere commerciële huisartsaanbieders. Daarin wordt gekeken naar de gevolgen van zulke ketens in de huisartsenzorg op de kwaliteit van zorg. Dat kan bijvoorbeeld door te toetsen op bereikbaarheid of op het gebruik van de juiste protocollen.

Daarnaast loopt er een los onderzoek specifiek naar Co-Med. Dat onderzoek is opgebroken in een aantal deelonderzoeken. Hiervoor heeft de Inspectie al meerdere onverwachte bezoeken gebracht aan locaties van de huisartsenketen. De Inspectie zegt de signalen van EenVandaag te herkennen, maar kan niet inhoudelijk ingaan op de stand van het onderzoek.