Opnieuw zitten er fouten in het milieurapport van Lelystad Airport. Dat stellen actiegroepen rond de luchthaven. Zij spreken van 'fraude en manipulatie'.

Hij is er hoogstpersoonlijk verantwoordelijk voor dat het verplichte milieurapport van Lelystad Airport twee jaar geleden de prullenbak in ging. Ingenieur Leon Adegeest ontdekte fouten in de berekening van de geluidsoverlast van de vliegroutes. Er bleek met zo'n laag motorvermogen te zijn gerekend dat een toestel in de praktijk zou neerstorten, zoals bleek in een vliegtuigsimulator. Het rekenwerk moest overnieuw, met uitstel van de opening van de luchthaven tot gevolg.

Maar ook met het nieuwe, gecorrigeerde rapport is het mis, stelt Adegeest. Hij stuitte op iets geks: de uitstoot van vliegtuigen neemt in het nieuwe rapport toe, maar de neerslag van stikstof neemt af. "Ik dacht: dat kan niet kloppen."

1700 pagina's

Adegeest komt in het bezit van de 1700 pagina's tellende stikstofberekeningen van Lelystad Airport. En hij slaat aan het rekenen. Adegeest schaft er zelfs speciaal een computer voor aan die grote berekeningen aan kan.

Als hij de laatste stikstofberekening van Lelystad Airport vergelijkt met de eerdere versie ziet hij één groot verschil. Er is in de nieuwe berekening uitgegaan van een veel te hoge warmte-uitstoot van vliegtuigen van en naar de luchthaven. Die warmte kan van belang zijn bij stikstofberekeningen uit met name fabrieksschoorstenen: door de warmte stijgt de uitstoot immers op, verdunt en vermengt zich en slaat over een groter oppervlak neer. Het leidt tot een lagere hoeveelheid stikstof in de natuur.

Twaalf keer het vermogen van alle energiecentrales

Voor vliegtuigen adviseert het RIVM de warmte op 0 te zetten. De warmte waarmee Adecs, het bureau dat de stikstofberekening voor Lelystad Airport heeft gedaan, rekent is echter 'volstrekt absurd', zegt Adegeest. "Die komt neer op bijna twaalf keer het totale vermogen aan elektriciteit van alle energiecentrales in Nederland samen. Of een andere vergelijking: het komt overeen met 37 keer de energie-inhoud van alle vorig jaar op Schiphol verkochte kerosine. De vliegtuigen stoten meer warmte uit dan ze aan kerosine aan boord hebben. Het is onmogelijk. Het is echt waanzin."

Als gevolg van deze invoerfout pakt de stikstofneerslag zo laag uit dat Lelystad Airport onder de norm valt waarbij een Natuurbeschermingsvergunning noodzakelijk is. Wanneer Adegeest de berekening herhaalt met de door het RIVM geadviseerde gegevens komt de stikstofdepositie daar duidelijk boven. "Als er correct was gerekend had Lelystad Airport vijf jaar geleden dus al een vergunning moeten aanvragen. Maar die hebben ze nu niet."

Weg verdwijnt in de berekening

Maar dat is niet het enige dat er schort aan de berekeningen. Zo is ook de impact van al het autoverkeer van en naar het vliegveld fors onderschat, stelt Adegeest. Volgens Adecs is de stikstofbijdrage van het autoverkeer verwaarloosbaar. Als Adegeest met dezelfde gegevens in het officiële rekenprogramma van het RIVM gaat rekenen komt hij aan veel hogere waarden.

Ook valt hem op dat één wegvak in de berekening plotseling is verdwenen. Het betreft de Ganzenweg aan de zuidkant van de provincie Flevoland, en daarmee de weg die het dichtst tegen de Veluwe aan ligt. Als Adegeest de weg in zijn berekening invoert komt de stikstofneerslag fors boven de norm waarbij een vergunning noodzakelijk is.

35 keer zoveel stikstof

En dat is nog niet alles. Volgens SATL zijn in het onderzoek ten onrechte alleen wegen in Flevoland bij het onderzoek betrokken. "Maar al die miljoenen vakantiegangers die per auto naar het vliegveld komen verschijnen niet vanuit het niets in Flevoland. Die komen via wegen in Noord-Holland en Gelderland, zoals de A28, pal langs de Veluwe. Maar dat verkeer is doodleuk buiten beschouwing gelaten." Als Adegeest ook de belangrijkste aanvoerwegen meeneemt komt de stikstofdepositie op de Veluwe op ruim 21 mol, 35 keer zoveel als de 0,6 die Adecs berekende.

Adegeest: "Al twee jaar lang denk ik: kan je die rapporten nog wel vertrouwen? Maar dit is gewoon je reinste oplichterij wat mij betreft. Ik weet niet wanneer je kunt spreken over een milieudelict, waarschijnlijk nog niet, maar je probeert hier gewoon een wet te omzeilen, door fraude te plegen en manipulatie van de invoergegevens."

Het bureau dat de berekeningen uitvoerde, Adecs Airinfra, verwijst voor een reactie naar het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het ministerie zelf heeft op vragen van EenVandaag nog niet gereageerd.

Het ministerie van Landbouw publiceerde onlangs het Actieplan Biodiversiteit. Eerdere doelen worden in dat plan afgezwakt, ondanks dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland. Maar ondertussen kunnen burgers wel zelf aan de slag.

Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) presenteerde eind maart het nieuwe Nationaal Biodiversiteit Strategie & Actieplan Nederland. Staatssecretaris Jean Rummenie (BBB) schreef in een begeleidende brief aan de Tweede Kamer dat het doel om de ecologische voetafdruk van Nederland vóór 2050 te halveren, wordt losgelaten.

Veel soorten al verdwenen

Een zorgelijke ontwikkeling, vindt programmaleider biodiversiteit Jeanne Nel van de Wageningen University & Research (WUR). "Nederland is al een van de slechtst scorende landen van Europa als het gaat om biodiversiteit. Veel dier- en plantensoorten zijn bedreigd of al verdwenen."

"Er zijn enkele geïsoleerde succesverhalen, waarbij de hoeveelheid en diversiteit van planten en dieren weer toeneemt", vervolgt de onderzoeker. "Maar over de hele breedte blijven we de natuur aantasten, het water vervuilen, de bodemgezondheid schaden en dus de biodiversiteit verminderen."

'Biodiversiteit is een levensvoorwaarde'

De grootste boosdoeners zijn intensieve landbouw en verstedelijking, waardoor natuurlijke leefgebieden verdwijnen. "Biodiversiteit is geen luxe", zegt Nel. "Het is een levensvoorwaarde."

"Omdat we er als mensen letterlijk afhankelijk van zijn. Voor schoon drinkwater en een vruchtbare bodem, maar ook voor de bestuiving van gewassen en zelfs voor ons mentale welzijn."

'Ook voor boeren belangrijk'

GroenLinks-PvdA-Tweede Kamerlid Laura Bromet noemt het nieuwe biodiversiteitsplan van het ministerie 'een gemiste kans'. "We waren goed bezig in Nederland om de natuur weer een beetje op weg te helpen", zegt ze.

"Maar nu is er een kabinet met twee bewindspersonen op het ministerie van LVVN, die er alleen maar voor de kortetermijnbelangen van de landbouw zitten", vindt het Kamerlid. "De natuur lijkt hen heel vaak in de weg te zitten. Biodiversiteit is maar een lastpak voor dit kabinet. Terwijl ik denk dat het juist voor de boeren ontzettend belangrijk is."

Curve ombuigen

Biodiversiteitsexpert Nel beaamt dat een sturende rol van de overheid essentieel is. "Er moet echt opgeschaald worden. We moeten de curve van de afnemende biodiversiteit ombuigen."

Buiten de overheid om kunnen burgers zelf ook actie ondernemen, benadrukt Paulien van der Geest. Zij is expert duurzaam tuinieren bij voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. "Mensen kunnen de natuur op allerlei manieren een handje helpen."

Dertien Hoge Veluwes

Volgens haar is er veel winst te behalen in particuliere tuinen. "70 procent van de Nederlandse huishoudens heeft een tuin, met een gemiddelde grootte van zo'n 130 vierkante meter. Bij elkaar opgeteld is dat een oppervlakte die gelijkstaat aan dertien keer het Nationaal Park De Hoge Veluwe."

"Stel dat al die tuinbezitters tien vierkante meter extra vergroenen," berekent Van der Geest, "bijvoorbeeld door bloemen te planten waar nu nog tegels liggen. Dan creëren ze samen direct een nieuw natuurgebied ter grootte van De Hoge Veluwe. Dat is meer dan symboliek, dat is echte winst voor insecten, vogels, planten en bodemleven."

Driekwart wil insecten graag helpen

Milieu Centraal zet zich samen met natuurorganisaties en tuinbrancheverenigingen in voor meer biodiversiteit, onder meer tijdens de zogeheten Maand van de Groene Tuin. De hele maand april werden er workshops en activiteiten georganiseerd rondom het vergroenen van tuin en terras.

"We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat driekwart van de respondenten heel graag bijen en vlinders en andere insecten wil helpen met een goede omgeving", vertelt Van der Geest. "Maar vaak weten tuin-, terras- en balkonbezitters niet zo goed hoe dat moet."

Inheemse plantensoorten

Het begint met simpele keuzes, volgens de expert. "Zet een regenton neer. Laat een hoekje rommelig voor egels en bijen. Maar vooral: verruil die hortensia of die vlinderstruik voor een inheemse plantensoort, zoals een Gelderse roos of een wilde liguster. Dit soort inheemse planten zijn erg belangrijk, want daar komen bedreigde inheemse insectensoorten op af."

Juist die insecten hebben hulp nodig: in de afgelopen 25 jaar is zo'n 75 procent van alle vliegende insecten in Nederland uitgestorven. "Dat is best schokkend, want niet alleen vogels en andere dieren hebben deze vliegende insecten nodig. Ook wij hebben ze hard nodig voor onze voedselgewassen", waarschuwt Van der Geest.

Plantjes zonder pesticiden

De expert heeft nog een belangrijke tip: "Let op dat je een biologische plant koopt. Dat maakt heel veel uit. Voor biologische planten zijn namelijk geen bestrijdingsmiddelen gebruikt die giftig zijn voor bijen. Als een bij afkomt op een mooie en aantrekkelijke plant die wel gekweekt is met gif, dan gaat ze daarvan eten en sterft ze vervolgens misschien alsnog. Dat is het tegenovergestelde van wat je wil bereiken."

"Burgers kunnen zeker een bijdrage leveren", vindt ook onderzoeker Jeanne Nel. "Maar het is de verantwoordelijkheid van de overheid om het makkelijker te maken voor mensen om dat daadwerkelijk te doen, om de natuur terug in ons leven te brengen."