Op een onverwachte plek in Nederland ligt de grootste verzameling historische medische literatuur, hulpstukken en instrumenten van ons land. Onderhouden door gepensioneerde artsen, bedoeld voor medisch studenten. Om te leren van het verleden.

Het Trefpunt voor de Medische Geschiedenis in Nederland (TMGN) vind je op een industriegebied op Urk. Emeritus hoogleraar medische geschiedenis Mart van Lieburg beheert er de collectie. "Studenten leren hier dat de kennis waar ze nu mee werken, gebaseerd is op kennis uit het verleden."

Tabaksrook voor drenkelingen

Als voorbeeld daarvan vertelt Van Lieburg over de manier waarop drenkelingen vroeger werden gereanimeerd. In plaats van hartmassage of mond-op-mondbeademing, werd er tabaksrook via een pijp of klysma-apparaat via de anus in de endeldarm gepompt. De gedachte daarachter? De ademhaling zou geprikkeld worden door de tabaksrook.

"Je ziet in de geschiedenis dat Nederlandse artsen vasthouden aan deze methode, terwijl begin 19de eeuw in het buitenland allang duidelijk is dat mond-op-mondbeademing veel beter werkt. Maar de artsen gruwelen daarvan. 'Stelt u zich voor, mijn mond op een vreemde mond, geen denken aan!'" Daardoor stierven in Nederland nog jarenlang mensen, omdat de reanimatie niet deugde.

Leren van vroeger

Het Trefpunt is geen museum, geen archief en geen bibliotheek, benadrukt Van Lieburg, terwijl hij een rondleiding geeft door de enorme collectie. Het gaat hem om het bewaren en ontsluiten van historische kennis. "Hier kunnen studenten alles beetpakken, en voelen hoe zwaar die instrumenten zijn geweest. Ze leren hier dat de kennis waar ze nu mee werken, gebaseerd is op kennis uit het verleden."

Van Lieburg stopt bij een stoel met leren riemen. "Dit alleen al. Daar heeft iedereen traumatische herinneringen aan." Vroeger werden kinderen vastgebonden op zo'n stoel als hun amandelen verwijderd werden. "Er loopt hier een arts rond, die heeft dat duizenden keren gedaan."

Bron: EenVandaag

1/2Zo werden kinderen vastgebonden bij het knippen van hun amandelen

Gepensioneerde artsen op bezoek

In 2003 besluit de Erasmus Universiteit in Rotterdam haar medische bibliotheek te sluiten. Van Lieburg neemt de collectie over. Dat is het begin van wat is uitgegroeid tot de grootste verzameling medische boeken en instrumenten van Nederland. Vijf loodsen staan inmiddels vol.

Elke donderdag rijden tientallen gepensioneerde artsen, laboranten, apothekers en hoogleraren richting Urk. Op vrijwillige basis helpen ze Van Lieburg met het beheren van de collectie. Wekelijks komen er nieuwe boeken en spullen binnen. Alles wordt geselecteerd, op historische en informatieve waarde geschat en gearchiveerd.

Hier is informatie te vinden die nergens anders voor handen is

Unieke informatie

"Ze vinden het fantastisch om hier te komen en te neuzen tussen alle oude geschriften, atlassen en studies", vertelt Van Lieberg. Maar, zo verzekert hij, het is niet alleen liefhebberij. "Sommigen zijn hier ook op zoek omdat ze bezig zijn met eigen onderzoek. Ze vinden hier informatie die nergens anders voor handen is", vertelt Van Lieburg.

Bron: EenVandaag

1/2Flesjes die in het verleden gebruikt werden in de apotheek

Van Lieburg benadrukt hoe fijn het is samen te werken met al die specialisten. "Die vakkennis heb ik zelf niet. Ik ben geen KNO-arts, of hartchirurg. Zij hebben jaren met de poten in de modder gestaan. Dat is natuurlijk een geweldige verrijking om toe te voegen aan de informatie die we in huis hebben."

'Deel van kennis nu deugt niet'

Naast oud-medici wordt Het Trefpunt wekelijks bezocht door medisch studenten met verschillende specialismen. Elk boek mogen ze vastpakken en ze mogen er ook in bladeren. Geen instrument staat achter glas. Alles mag worden aangeraakt.

"Die kennis van het verleden maakt nederig. Nu denken studenten vaak dat ze aan de top zitten van zeer geavanceerde kennis. Toch zal over 10 à 20 jaar blijken dat een groot deel van die kennis niet deugt." Precies daarom koestert Van Lieburg de kennis in Het Trefpunt, om te leren van het verleden. "Toen dacht een generatie: dit is het. Maar als ze zouden zien hoe het nu gaat, hadden ze vast gedacht: dit is volslagen onzin."

Fotograaf Maartje ter Horst raakte gefascineerd door de kleinste musea van Nederland én hun eigenaren. Wie zijn de mensen die deze bijzondere plekken mogelijk maken? Maartje licht er vijf uit.

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."