'Ondenkbaar dat er gestaakt werd, al helemaal door scholieren'

Een groepje middelbare scholieren voert sinds gisteren actie tegen het klimaatbeleid in Nederland. Dat doen ze voor het gebouw van de Tweede Kamer in Den Haag. De scholieren volgen daarmee het voorbeeld van de 15-jarige Zweedse Greta Thunberg. Zij zit al twee weken voor het Zweedse parlement om aandacht te vragen voor het klimaat.

Scholieren die staken voor de Tweede Kamer: het gebeurde eerder in 1999. Toen reisden ruim 20.000 scholieren voor een staking tegen onderwijsvernieuwingen af naar Den Haag.

Lionel Schreiber was tijdens de protesten in 1999 voorzitter van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) en kan zich nog goed voor de geest halen hoe hij als scholier betrokken raakte bij de belangenbehartiger van scholieren. "Ik zat in de tweede klas en mijn vriendin was weggestuurd van school omdat ze rookte. Dat vond ik onterecht, dus ik ging me bemoeien met allerlei schoolraden. Zo kwam ik ook in aanraking met trainingen van het LAKS. Op een gegeven moment werd ik gevraagd of ik actief wilde worden bij hen en daarna ging het eigenlijk heel snel. Binnen een jaar was ik voorzitter" 

Studiehuis

Schreiber maakte zo mee hoe de onrust groeide toen er onderwijsvernieuwingen ingevoerd werden in 1999, ook wel bekend onder de naam studiehuis, of Tweede Fase. Daar was veel ontevredenheid over onder scholieren en leraren. "Het secundair onderwijs werd steeds duurder en duurder en de politiek moest een manier vinden om te bezuinigen. Daarnaast was er niet genoeg aansluiting tussen het middelbaar en hoger onderwijs. Dus toen kwam het kabinet met maatregelen waarmee een school een grotere mate van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van de leerlingen kon vragen. Dit werd vrij snel ingevoerd, waarbij er ook niet met de belangrijke partijen, de leerlingen en de leraren, gepraat werd. Scholieren vonden het slecht georganiseerd."

Al snel kwamen er over het hele land ideeën om een protestbewegingen op te zetten door scholieren. "Als LAKS hadden we besloten om dat protest te ondersteunen en om de aandacht te vestigen op dingen die niet goed gingen met het studiehuis. We gingen in gesprek met scholieren die een staking wilden organiseren" Zo kwam het tot een officiële staking op het Malieveld op 6 december 1999, waar ruim 20.000 scholieren vanuit het hele land op afkwamen.

Onrust op het Binnenhof

Dat was bijzonder, want het was ongekend dat scholieren in zulke grote getalen staakten. Schreiber: "Nederland is niet zoals Frankrijk of andere landen, waar om de zes maanden gestaakt wordt. Het was eigenlijk ondenkbaar dat mensen de straat op gingen. Al helemaal scholieren."  De sfeer was over het algemeen heel positief, tot het protest uit de hand liep. "Een groepje scholieren splitste zich af en ging, tegen de afspraken in die we hadden gemaakt met de stad Den Haag en de politie, naar het Binnenhof. Daar hebben ze met bakstenen een paar ruiten ingegooid." Er werden in totaal 37 mensen gearresteerd. 

Dat het zo mis ging, is volgens Schreiber niet alleen te wijten aan de organisatoren. "We hadden alles goed afgesproken met de politie, maar er zijn dingen mis gegaan, van zowel onze kant als die van hun. We hebben het hier wel over een vrij grote massa van mensen."  Een week later leggen de organisatoren een bloemetje neer bij de Tweede Kamer om hun excuses te maken. Ondanks alles heeft Schreiber een positief gevoel overgehouden aan de stakingen van '99. "We kregen heel veel steun van leraren en ouders, die heel emotioneel betrokken waren bij het onderwerp. Onderwijs raakt iedereen. Het belangrijkste was dat we binnen dezelfde week het onderwijsbudget hebben kunnen verhogen met 10 procent en er wat aanpassingen zijn gedaan in het Studiehuis."