OM eist vijf jaar cel tegen ‘politiemol’ Mark M.

Hij is mogelijk de grootste mol die de politie ooit heeft gekend: Mark M. (30) hoorde dinsdag vijf jaar celstraf tegen zich eisen. M. is niet de enige politiemol: de afgelopen jaren raakte een aantal politiemedewerkers in opspraak vanwege integriteitsschendingen.

Politiemol Mark M. zorgde voor de nodige beroering binnen de politie en politiek. Voormalig minister van Justitie Ard van der Steur moest verantwoording afleggen aan de Tweede Kamer en toenmalig korpschef Gerard Bouman bestempelde M. als de "rotste appel sinds tijden".

In de rechtbank betoogt de officier van justitie vandaag dat M. verantwoordelijk is voor het verkopen van ‘een karrenvracht’ aan geheime politie-informatie aan criminelen. Het OM eist vijf jaar cel en een verbod van tien jaar op het uitoefenen van een publiek ambt. Volgens de officier van justitie maakte de politieman zich tussen 2011 en 2015 schuldig aan corruptie, computervredebreuk, schending van het ambtsgeheim, witwassen, bezit van valse paspoorten en deelname aan een criminele organisatie.

Over Mark M.

Mark M. komt in 2008 bij de politie terecht. Hij wil zo snel mogelijk rechercheur worden, maar zijn carrièremogelijkheden worden beperkt omdat er in 2009 twijfels zijn over zijn integriteit. De twijfels worden veroorzaakt omdat de agent veel in Oekraïne komt vanwege zijn relatie met een Oekraïense vrouw. Het lukt daarom niet goed om hem goed te screenen. De AIVD geeft aan dat hem de toegang tot gevoelige politiesystemen moet worden ontzegd.

Toch kon Mark M. vier jaar lang inloggen in het politiesysteem. Het signaal van de AIVD wordt niet goed opgepakt bij de politie. Het lek bij de politie wordt uiteindelijk in 2015 ontdekt als in de digitale administratie van een van fraude verdachte autohandelaar uit Oirschot vertrouwelijke documenten werden gevonden. Om de ‘politiemol’ te ontmaskeren, verleidt een undercoveragent hem om informatie op te zoeken en te leveren. Mark M. bekent later dat hij hier in de fout is gegaan, maar zegt dat hij in de val is gelokt. Naar eigen zeggen speelde hij de informatie niet door, maar was het zijn hobby om te grasduinen in de gevoelige systemen. Dat deed hij maar liefst zo'n 30.000 keer, zo bleek gisteren op de zitting.

Menselijke fout

M. is niet de enige politiemol. Uit onderzoek van het WODC in september blijkt dat de afgelopen vijf jaar tachtig zaken zijn ontdekt waarin politiemensen en andere ordehandhavers zich hebben ingelaten met criminele organisaties. In de helft van de gevallen ging het om politiemensen. Aanleiding voor het onderzoek - over de jaren 2012 tot en met 2016 - was de zaak rond Mark M.

Meest in het oog springende voorbeeld van een andere politiemol is de Haagse Amine A. (28). Hij kreeg vorig jaar vier jaar celstraf wegens schending van het ambtsgeheime en lidmaatschap van een criminele organisatie. Ook mag hij negen jaar lang geen publiek ambt bekleden.

Betere screening

Om de incidenten in de toekomst te voorkomen, laat minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) de screening van agenten verbeteren. Hun betrouwbaarheid wordt niet meer eenmalig beoordeeld, maar voortdurend, ook nadat de agent al in dienst is gekomen. Ook partner of kinderen van de medewerkers worden vaker onder de loep genomen, staat in een wetsvoorstel.

Dat is niet voor niks, want de naaste omgeving, vooral familie, kan druk leggen op een politiemedewerker, bijvoorbeeld door chantage of de vraag om gevoelige informatie. In het zogeheten omgevingsonderzoek wordt daarnaar gekeken. Zo'n onderzoek kan bijvoorbeeld worden gedaan als een medewerker toegang krijgt tot gevoelige opsporingsinformatie, ICT-systemen of vertrouwelijke gegevens over de bedrijfsvoering van de politie. In het rapport van het WODC wordt gemeld dat de aandacht voor overschrijdend gedrag bij de diensten is toegenomen.

Druk van criminelen

Mark M. had geen toestemming moeten krijgen om in politiesystemen rond te struinen. Volgens de politie is het toekennen van autorisaties voor toegang tot zeer gevoelige informatie inmiddels aangescherpt. Sinds 2016 is het vier-ogenprincipe ingevoerd. Pas nadat twee bevoegde functionarissen hiervoor toestemming hebben gegeven, wordt de autorisatie verstrekt. Dat meldde de Nationale Politie eerder in EenVandaag. Verder zijn er regelmatig controles op verleende autorisaties, door middel van steekproeven. Of dat werkt, is nog niet te zeggen. Er is nog geen vergelijkingsmateriaal beschikbaar.

Minister Stef Blok van Veiligheid en Justitie wijst erop dat het om een beperkt aantal gaat, maar dat de schendingen wel ernstiger zijn geworden. Het toont volgens hem aan dat het belangrijk is dat medewerkers van opsporingsdiensten weerbaarder worden gemaakt tegen de druk van criminelen, schrijft Blok aan de Tweede Kamer.

De uitspraak in deze zaak staat gepland voor 19 februari.