In Den Haag wordt getwijfeld of de grootste pensioenwijziging in jaren wel zonder stemming onder de deelnemers kan. NSC wil dat er per pensioenfonds een referendum wordt gehouden, maar ABP, het grootste pensioenfonds van het land, ziet beren op de weg.

De komende jaren wordt er 1.500 miljard euro aan pensioengelden van het oude stelsel naar het nieuwe stelsel overgeheveld. Dat is afgesproken via de Wet toekomst pensioenen (Wtp), die door zowel de Eerste als de Tweede Kamer is aangenomen.

Groeiende kritiek

Voor deelnemers aan het pensioenfonds betekent dit dat zij van een collectief stelsel naar een individuele pensioenpot gaan, die meer meebeweegt met de beurs. Deze grote operatie gaat de komende jaren plaatsvinden, maar in de Tweede Kamer groeide vandaag de kritiek. Want hoe kan het dat de deelnemers niet mogen meestemmen bij de grootste verandering in jaren?

Voor de Tweede Kamerverkiezingen pleitte NSC, de partij van Pieter Omtzigt, al voor pensioenreferenda. NSC-Kamerlid Agnes Joseph: "Het gaat over het geld van mensen en niet weinig. Het gaat over 1.500 miljard en het raakt 10 miljoen mensen. Ik vind het niet meer dan logisch dat mensen daarover iets kunnen zeggen."

Verschillende risico's

In het nieuw pensioenstelsel gaan mensen voortaan persoonlijke pensioenvermogens opbouwen. Afhankelijk van de leeftijdsgroep worden in dat nieuwe stelsel risico's genomen. Iemand die jong is heeft dan meer kans zijn pensioen sneller te laten groeien tegen een groter risico, dan iemand die al tegen de pensioenleeftijd aanzit en waar de zekerheid van groter belang is.

Tegelijkertijd zullen de bestaande pensioenen worden overgezet naar het nieuwe stelsel. Hierdoor worden de vaste uitkeringen in het huidige stelsel straks variabele uitkeringen die meebewegen met de beurskoersen.

Bekijk ook

'Collectief referendum op z'n plek'

"Het gaat gemiddeld om 180.000 euro per huishouden. Dat was een vaste uitkering en dat wordt opeens een variabele uitkering. Dat is een enorme wijziging van je inkomen", zegt Joseph. "Wij denken dat het niet verstandig is een 80-jarige, die nu een vaste uitkering heeft, over te zetten naar een variabele uitkering die meebeweegt met de beurskoersen. Als een pensioenfonds dat wel wil doen, dan zouden de deelnemers daar echt instemmingsrecht op moeten krijgen."

Bij de invoering van de pensioenwet is volgens haar juist besloten om de inspraak te beperken: "Het is bijzonder dat we eigenlijk voordat de wet inging individueel instemmingsrecht hadden bij elke verandering en dat dat compleet geschrapt is nu we zo'n grote verandering ingaan. Wij denken dat een collectief referendum op z'n plek is."

'Onnodig en onverantwoordelijk'

Bij pensioenfonds ABP zien ze zo'n collectief referendum per pensioenfonds niet zitten. Bestuursvoorzitter Harmen van Wijnen vindt het onnodig en gevaarlijk: "Het is onverantwoordelijk als we deze kant opgaan. Er is niemand bij gebaat als we straks twee systemen naast elkaar hebben draaien. Een oude en een nieuwe administratie. Dat is weggegooid geld."

Het is volgens hem 'alsof je de oude deelnemers in een oud tochtig gebouw laat zitten en de nieuwe deelnemers in een nieuwbouwwijk neerzet'. Dat gaat niet werken, zegt hij. "Dat is een onbegaanbaar pad. Het wordt onuitvoerbaar, omdat het veel te duur wordt."

Bekijk ook

'Rechtssysteem kan vastlopen'

Kamerlid Joseph vindt dat bezwaar onzinnig. "Heel veel pensioenfondsen hebben al meerdere regelingen naast elkaar lopen. Die voeren al meerdere administraties, dat loopt perfect. In andere landen loopt dat ook goed. Waarom zou het hier dan niet kunnen?"

Bij NSC denken ze dat een collectief referendum gaat voorkomen dat er een stortvloed aan rechtszaken komt. "Als je de pensioenen van mensen plotseling gaat verbouwen zonder die mensen instemmingsrecht te geven, zonder dat ze zelf daadwerkelijk thuis kunnen controleren of de overgang van het oude naar het nieuwe stelsel goed is gegaan, dan denk ik dat mensen bijstand zullen zoeken en uiteindelijk naar de rechter zullen gaan."

Wel voldoende inspraak?

De Raad voor de Rechtspraak heeft al gewaarschuwd dat het hele rechtssysteem in Nederland hierdoor kan vastlopen, benadrukt ze. ABP bereidt zich ook voor op rechtszaken, maar bestuursvoorzitter Van Wijnen zegt dat er al voldoende inspraak is: "Via de achterban, via raadpleging van de vakbonden."

"Er is inspraak via ons verantwoordingsorgaan waar deelnemers democratisch gekozen zijn, waarin een verzwaard adviesrecht is", vervolgt hij. "Wij luisteren heel veel naar deelnemers en op basis daarvan nemen wij beslissingen in hun belang."

Bekijk ook

Meer steun in nieuwe Kamer

Vandaag spreekt de Tweede Kamer over het NSC-voorstel voor pensioenreferenda. Pensioenexpert Martin Visser van De Telegraaf denkt dat er in de Kamer nu meer steun zal zijn onder de vier partijen die aan de formatietafel zitten. Hij vindt het ook logisch dat er naar meer inspraak gekeken wordt.

"Het is een operatie zonder weerga. 1.500 miljard euro aan opgebouwd pensioenrecht wordt overgeheveld van een zeker contract naar een onzeker contract. Daar vinden mensen wat van", legt hij uit. "Tot nu toe hadden mensen ook bij kleinere overdrachten gewoon inspraak, dat is nu eigenlijk terzijde geschoven om het niet te ingewikkeld te maken. Uit maatschappelijk en democratisch oogpunt is het logisch dat recht alsnog terug te geven".

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.