In Den Haag wordt getwijfeld of de grootste pensioenwijziging in jaren wel zonder stemming onder de deelnemers kan. NSC wil dat er per pensioenfonds een referendum wordt gehouden, maar ABP, het grootste pensioenfonds van het land, ziet beren op de weg.

De komende jaren wordt er 1.500 miljard euro aan pensioengelden van het oude stelsel naar het nieuwe stelsel overgeheveld. Dat is afgesproken via de Wet toekomst pensioenen (Wtp), die door zowel de Eerste als de Tweede Kamer is aangenomen.

Groeiende kritiek

Voor deelnemers aan het pensioenfonds betekent dit dat zij van een collectief stelsel naar een individuele pensioenpot gaan, die meer meebeweegt met de beurs. Deze grote operatie gaat de komende jaren plaatsvinden, maar in de Tweede Kamer groeide vandaag de kritiek. Want hoe kan het dat de deelnemers niet mogen meestemmen bij de grootste verandering in jaren?

Voor de Tweede Kamerverkiezingen pleitte NSC, de partij van Pieter Omtzigt, al voor pensioenreferenda. NSC-Kamerlid Agnes Joseph: "Het gaat over het geld van mensen en niet weinig. Het gaat over 1.500 miljard en het raakt 10 miljoen mensen. Ik vind het niet meer dan logisch dat mensen daarover iets kunnen zeggen."

Verschillende risico's

In het nieuw pensioenstelsel gaan mensen voortaan persoonlijke pensioenvermogens opbouwen. Afhankelijk van de leeftijdsgroep worden in dat nieuwe stelsel risico's genomen. Iemand die jong is heeft dan meer kans zijn pensioen sneller te laten groeien tegen een groter risico, dan iemand die al tegen de pensioenleeftijd aanzit en waar de zekerheid van groter belang is.

Tegelijkertijd zullen de bestaande pensioenen worden overgezet naar het nieuwe stelsel. Hierdoor worden de vaste uitkeringen in het huidige stelsel straks variabele uitkeringen die meebewegen met de beurskoersen.

'Collectief referendum op z'n plek'

"Het gaat gemiddeld om 180.000 euro per huishouden. Dat was een vaste uitkering en dat wordt opeens een variabele uitkering. Dat is een enorme wijziging van je inkomen", zegt Joseph. "Wij denken dat het niet verstandig is een 80-jarige, die nu een vaste uitkering heeft, over te zetten naar een variabele uitkering die meebeweegt met de beurskoersen. Als een pensioenfonds dat wel wil doen, dan zouden de deelnemers daar echt instemmingsrecht op moeten krijgen."

Bij de invoering van de pensioenwet is volgens haar juist besloten om de inspraak te beperken: "Het is bijzonder dat we eigenlijk voordat de wet inging individueel instemmingsrecht hadden bij elke verandering en dat dat compleet geschrapt is nu we zo'n grote verandering ingaan. Wij denken dat een collectief referendum op z'n plek is."

'Onnodig en onverantwoordelijk'

Bij pensioenfonds ABP zien ze zo'n collectief referendum per pensioenfonds niet zitten. Bestuursvoorzitter Harmen van Wijnen vindt het onnodig en gevaarlijk: "Het is onverantwoordelijk als we deze kant opgaan. Er is niemand bij gebaat als we straks twee systemen naast elkaar hebben draaien. Een oude en een nieuwe administratie. Dat is weggegooid geld."

Het is volgens hem 'alsof je de oude deelnemers in een oud tochtig gebouw laat zitten en de nieuwe deelnemers in een nieuwbouwwijk neerzet'. Dat gaat niet werken, zegt hij. "Dat is een onbegaanbaar pad. Het wordt onuitvoerbaar, omdat het veel te duur wordt."

'Rechtssysteem kan vastlopen'

Kamerlid Joseph vindt dat bezwaar onzinnig. "Heel veel pensioenfondsen hebben al meerdere regelingen naast elkaar lopen. Die voeren al meerdere administraties, dat loopt perfect. In andere landen loopt dat ook goed. Waarom zou het hier dan niet kunnen?"

Bij NSC denken ze dat een collectief referendum gaat voorkomen dat er een stortvloed aan rechtszaken komt. "Als je de pensioenen van mensen plotseling gaat verbouwen zonder die mensen instemmingsrecht te geven, zonder dat ze zelf daadwerkelijk thuis kunnen controleren of de overgang van het oude naar het nieuwe stelsel goed is gegaan, dan denk ik dat mensen bijstand zullen zoeken en uiteindelijk naar de rechter zullen gaan."

Wel voldoende inspraak?

De Raad voor de Rechtspraak heeft al gewaarschuwd dat het hele rechtssysteem in Nederland hierdoor kan vastlopen, benadrukt ze. ABP bereidt zich ook voor op rechtszaken, maar bestuursvoorzitter Van Wijnen zegt dat er al voldoende inspraak is: "Via de achterban, via raadpleging van de vakbonden."

"Er is inspraak via ons verantwoordingsorgaan waar deelnemers democratisch gekozen zijn, waarin een verzwaard adviesrecht is", vervolgt hij. "Wij luisteren heel veel naar deelnemers en op basis daarvan nemen wij beslissingen in hun belang."

Meer steun in nieuwe Kamer

Vandaag spreekt de Tweede Kamer over het NSC-voorstel voor pensioenreferenda. Pensioenexpert Martin Visser van De Telegraaf denkt dat er in de Kamer nu meer steun zal zijn onder de vier partijen die aan de formatietafel zitten. Hij vindt het ook logisch dat er naar meer inspraak gekeken wordt.

"Het is een operatie zonder weerga. 1.500 miljard euro aan opgebouwd pensioenrecht wordt overgeheveld van een zeker contract naar een onzeker contract. Daar vinden mensen wat van", legt hij uit. "Tot nu toe hadden mensen ook bij kleinere overdrachten gewoon inspraak, dat is nu eigenlijk terzijde geschoven om het niet te ingewikkeld te maken. Uit maatschappelijk en democratisch oogpunt is het logisch dat recht alsnog terug te geven".

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.