Volgende week begint alweer de 29e klimaattop. Elk jaar komen tienduizenden deelnemers bij elkaar op deze toppen, maar hoe zinvol is dat nog? "Het gaat heel traag: 200 landen moeten het eens worden over elke punt en komma."

Agnes Schim van der Loeff is bezig haar koffer in te pakken en laatste voorbereidingen te treffen. Morgen vertrekt ze naar Azerbeidzjan waar ze namens de maatschappelijke organisatie ActionAid deelneemt aan de internationale klimaattop. "Ik ga me tijdens de top inzetten voor rechtvaardigere klimaatfinanciering en voor vrouwenrechten."

Slechte toegang tot water en voedsel

Vrouwen lijden vaak als eersten onder de gevolgen van klimaatveranderingen, vertelt Agnes. "Bij een klimaatramp lopen vrouwen wel 14 keer meer risico om te overlijden. Omdat zij minder toegang tot informatie hebben, maar ook omdat ze vaak de zorg dragen voor kinderen - en dus anderen eerst in veiligheid brengen."

Wanneer oogsten mislukken door extreem weer zien de medewerkers van ActionAid dat meisjes eerder uit school gehaald of uitgehuwelijkt worden. "En bij droogte lopen vrouwen en meisjes meer risico op seksueel geweld wanneer zij water moeten halen. Daar is nog veel te weinig oog voor."

'Rekening ligt bij arme landen'

"Daarnaast vinden we het heel belangrijk dat er sterke financiering komt", zegt Agnes. Ze merkt op dat de rekening nog steeds voor een groot deel bij arme landen wordt gelegd, terwijl die het minst schuldig zijn aan de oorzaak van klimaatverandering.

"Die landen hebben meer hulp nodig voor de energietransitie, voor aanpassingen aan een veranderend klimaat en voor het herstellen van al geleden schade."

Bron: EenVandaag

Massale bijeenkomsten

Er zijn dus al heel wat klimaattoppen geweest, maar halen deze massale jaarlijkse bijeenkomsten nog wel iets uit? Klimaatwetenschapper en voormalig onderhandelaar Leo Meyer denkt van wel: "Elke top vormt een belangrijke stap binnen het geheel."

De reeks van klimaattoppen begon in 1992, met het zogeheten Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake Klimaatverandering, ondertekend in Rio de Janeiro. "Dit verdrag was het eerste internationale document waarin landen erkenden dat klimaatverandering een gemeenschappelijk probleem is", vertelt Meyer. "Het verdrag riep landen op om de stijging van broeikasgassen in de atmosfeer te stoppen."

'Economieën niet ruïneren'

Vanaf medio jaren '90 nam Meyer namens Nederland deel aan diverse klimaattoppen om het Raamverdrag verder uit te werken. "Het verdrag was erg algemeen, daarbinnen moesten nog heel wat protocollen en werkplannen ontwikkeld worden."

Volgens de klimaatwetenschapper moesten de nodige veranderingen op een nette manier gebeuren: "Je moet geen economieën ruïneren. En mensen moeten de ruimte krijgen om zich aan te passen."

Meerderheid voor Kyoto-protocol

De volgende belangrijke stap was het Kyoto-protocol van 1997. Dat verdrag vormde de eerste bindende afspraak waarin geïndustrialiseerde landen doelstellingen kregen opgelegd om de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen te verminderen.

Maar pas in 2005 was het Kyoto-protocol voldoende af om het ook daadwerkelijk in werking te laten treden.

Concrete doelen in Parijs-Akkoord

"Tegelijkertijd waren die afspraken weer bouwstenen voor het Klimaatakkoord van Parijs", herinnert Meyer zich. Dat werd in 2015 tijdens de 21e Conferentie van Partijen (COP21) afgesloten.

"Het doel van dat akkoord is heel concreet", vertelt hij. "De opwarming van de aarde beperken tot ruim onder 2 graden Celsius, en bij voorkeur zelfs tot 1,5 graden, vergeleken met pre-industriële niveaus. Om dit doel te bereiken, moesten landen plannen opstellen en hun broeikasgasemissies aanzienlijk verminderen."

Stempel op klimaattop drukken

In Bakoe zijn straks weer tienduizenden deelnemers zoals Agnes Schim van der Loeff aanwezig. Namens ngo's, bedrijven en overheden proberen ze allemaal hun stempel op de klimaattop te drukken.

Heeft dat wel zin, als ook al zo'n 200 regeringen het eens moeten worden over elk detail van de diverse klimaatverdragen?

'Ingrijpen bij nutteloze discussie'

"In het voortraject is er al veel internationale samenwerking en dat gaat daar verder", vertelt Agnes. Zo gaat ze daar onder meer de onderhandelingen monitoren en meeluisteren.

"Daardoor krijgen we al een goede indruk", vervolgt ze. "'Zegt Saudi-Arabië dit, en de EU weer dat, verzandt het in een nutteloze discussie?' Of gaat het om een bepaald geldbedrag, en niet over de kwaliteit van hulp? Dan letten we goed op en dan kunnen we ook ingrijpen, bijvoorbeeld door media erop te attenderen, of door de aanwezige Nederlandse politici erop aan te spreken."

'Kleine stappen, en ook stilstand'

Deze 29ste top wordt gezien als cruciaal voor het financieren van klimaatmaatregelen. Bakoe staat daarom ook bekend als de 'finance COP'.

"Het gaat in kleine stappen vooruit, en vaak is er ook weer stilstand", vat klimaatwetenschapper Leo Meyer de lange reeks klimaattoppen samen. "Dat is ook niet zo gek als zo'n 200 landen het eens moeten worden over elke punt en komma. Maar ik ben toch blij met het mechanisme van de COP's omdat het alle landen bij elkaar houdt. En dat moet ook want het is een wereldwijd probleem."

'Ik heb vertrouwen'

"En er wordt het hele jaar doorgewerkt. Dat is de natuur van VN-verdragen: 'Als het nu niet lukt, dan gaan we volgend jaar door'", zegt Meyer.

"Ik heb vertrouwen in het systeem. Maar er wordt op dit moment nog onvoldoende gedaan, de klimaatproblemen worden zeker nog erger voordat we er grip op krijgen."

Het kabinet wil bezuinigen op brandweerzorg. En dat is onverantwoordelijk, waarschuwt de vakvereniging voor brandweervrijwilligers. Door klimaatverandering is de kans op oncontroleerbare branden groot. Oud-brandweerman Peter Stals maakte zo'n brand mee.

Na de kinderen treedt er nu een nieuwe groep slachtoffers van misbruik in de Katholieke Kerk naar voren: volwassen zusters en paters die in kloosters zijn misbruikt. Zuster Anne is een van hen: "De pater zei dat dit tussen ons moest blijven."

Ze had er 'lang aan getwijfeld', maar uiteindelijk koos ze er vol overgave voor om haar leven te wijden aan het geloof. Vol verwachting trad de Vlaamse Anne - toen halverwege de 20 - toe tot een slotklooster, vlakbij de Nederlandse grens. Anne: "Het was een lange zoektocht, maar uiteindelijk vond ik dat ik mezelf de kans moest gunnen om gelukkig te worden. Daarom heb ik het uiteindelijk gedaan."

Dictatoriaal bewind

Als jonge zuster liep ze al snel op tegen de hiërarchische structuren binnen het klooster. Dat merkte ze aan hoe de moeder overste, die aan het hoofd van het vrouwenklooster stond, zich opstelde. "Ik stond echt onderaan de ladder. De overste was zeer streng en voerde een dictatoriaal bewind. Haar wil was wet."

Wanneer het misbruik begon, weet Anne nog precies. Ze maakte een zware periode in haar persoonlijke leven door. Haar neefje moest een ingrijpende operatie ondergaan, waardoor hij nooit meer zou kunnen lopen. Dit zorgde voor veel verdriet bij Anne.

'Ik zat verstijfd op zijn schoot'

Het was in deze zware tijd dat een Vlaamse pater, die wist wat Anne doormaakte, haar bij hem riep voor een 'begeleidingsgesprek'. Eenmaal binnen, ging het gesprek al snel een totaal andere kant op, vertelt Anne. "Hij stond plots op, nam me op zijn schoot en begon mijn armen en benen te strelen. Ik zat verstijfd op zijn schoot. Wist niet wat me overkwam, wist me hier totaal geen raad mee."

Totaal verbouwereerd en in shock, 'bevroor' Anne volledig. Maar dat weerhield de pater er niet van door te gaan met zijn seksuele handelingen. Anne: "Hij schakelde over naar het strelen van mijn heupen en borsten, en begon plots hevig te hijgen en te schokken met zijn lichaam. Daarna stond hij op, kuste me op de mond en zei me dat dit tussen ons moest blijven."

Gechanteerd door de pater

6 jaar lang ging het misbruik door. Al die tijd durfde ze er met niemand over te praten. Uit angst en schaamte. "Er wordt mij altijd de vraag gesteld: 'Waarom blijf je naar zo'n man toe gaan?' Maar ik was heel erg bang voor hem. Bovendien kon ik hem moeilijk ontwijken, omdat hij mij chanteerde. Er was altijd de angst dat het misbruik naar buiten zou komen. Want dan wist ik één ding zeker: ik zou als schuldige worden aangewezen."

Daarnaast speelde ook de afhankelijkheidsrelatie, die Anne met de pater had, een rol. "Hij was de enige die mij spirituele voeding gaf. Dus er was dat vreselijke misbruik, maar er waren ook gesprekken tussen ons, waaraan ik me kon optrekken. Het is de hand die slaat, maar ook voedt. Net zoals bij een hond, die gaat ook altijd terug naar zijn baasje."

Pesten en intimideren

Naast het misbruik van de pater, had Anne ook heel veel last van het schrikbewind dat de overste voerde in het klooster. Toen de overste het idee kreeg dat Anne een bedreiging vormde voor haar positie, volgde een periode van pure haat en pesterijen aan haar adres.

"Het pesten en intimideren nam toen afschuwelijke vormen aan. Ze zette anderen tegen mij op. Ik raakte volstrekt geïsoleerd. Er werd op een gegeven moment zelfs gezegd dat het jammer was, dat er geen concentratiekampen meer bestonden. Dan hadden zij mij kunnen vergassen. Zo ver ging het."

Naar de hoogste geestelijke

Pas jaren later, toen ze was uitgetreden en een leven had opgebouwd buiten het klooster, durfde Anne het misbruik en het schrikbewind in het klooster aan te kaarten. Ze deed dat uiteindelijk zelfs bij de hoogste geestelijke in België: kardinaal Daneels. Zijn reactie was een enorme teleurstelling.

"Hij liet mij weten dat hij 'het gebeuren betreurde en voor mij zou bidden'." Een typerend antwoord en volgens Anne exemplarisch voor hoe de Katholieke Kerk met slachtoffers van misbruik omgaat. "Deze reactie heb ik zo vaak gekregen, dat ze voor mij gingen bidden. Ik zeg weleens: 'Als ik voor ieder gebed een euro had gekregen, dan was ik nu heel erg rijk geweest'."

13 jaar lang procederen

In 2003 startte Anne een gerechtelijke procedure tegen de Katholieke Kerk, nadat ze jarenlang geen erkenning voor haar leed had gekregen binnen de kerkorganisatie.

Die juridische strijd zou uiteindelijk maar liefst 13 jaar duren. Uiteindelijk leidde dit tot toekenning van een bedrag aan schadevergoeding. Iets waar het Anne overigens nooit om te doen was. "Ik heb een groot bedrag aan schadevergoeding gekregen. Maar als je dit aftrekt van alle juridische kosten die ik heb moeten maken, en het bedrag dat ik aan therapie kwijt ben, blijft er weinig over."

Veel meer slachtoffers

De reden dat Anne, na al die jaren van zwijgen, nu naar buiten treedt is helder: ze wil een stem zijn. Voor al die slachtoffers die tot op de dag vandaag niet naar buiten durven met hun verhaal. En dat zijn er een hoop, weet Anne. Ze heeft sterke aanwijzingen dat zij niet het enige slachtoffer was van haar misbruiker.

"Als je op bezoek ging bij de pater, was er een soort wachtkamertje. Ik heb daar ook vrouwen naar buiten zien komen, van wie het haar en de kleding helemaal in de war was. En als ik dan bij de pater naar binnen ging, kwam hij met een schone zakdoek aan. Dat was voor mij een teken. Want als hij klaarkwam deed hij dat altijd in een zakdoek."

Nieuw leven buiten klooster

Lang is Anne op zoek geweest naar erkenning voor alles wat haar is aangedaan in het klooster. Maar uiteindelijk heeft ze zich erbij neergelegd. "Officieel heb ik nooit erkenning gekregen voor het misbruik dat mij is aangedaan. Maar door hier maar naar te blijven zoeken, hield deze man - mijn misbruiker - een soort van macht over mij. Dat wilde ik op een gegeven moment niet meer."

"Dus heb ik mijzelf erkenning gegeven. Door te zeggen dat ik niet schuldig was. Ik ben uit de slachtofferrol gestapt. En heb ik uiteindelijk een heel rijk leven kunnen opbouwen. Buiten het klooster."