Nederland heeft een tik op de vingers gekregen van de VN in de zaak van 'de afstandsmoeders'. Dat zijn vrouwen die werden gedwongen hun baby af te staan. Trudy Scheele-Gertsen is zo'n moeder. "Deze brief helpt mij enorm en niet alleen mij."

Nederland moet meer doen voor alle vrouwen die tussen 1956 en 1984 werden gedwongen om hun kind af te staan. Dat schrijven twee speciale VN-rapporteurs aan de Nederlandse staat in een brief die zaterdag openbaar is geworden. Het zou om duizenden vrouwen gaan. In de brief wordt uitgebreid ingegaan op de rechtszaak die afstandsmoeder Trudy Scheele-Gertsen aanspande tegen de staat en die ze in eerste instantie verloor.

'Helpt enorm'

"Ik vind de brief prachtig en het helpt mij enorm", zegt Scheele-Gertsen. "En niet alleen mij, maar ook al die moeders die dat hebben meegemaakt in die tijd. Want het is echt onrecht wat toen geschiedde."

Scheele-Gertsen kreeg in 1968 een zoontje, Willem Jan. Ze was op dat moment 21 jaar oud en ongehuwd. "Vrouwen hadden heel weinig in te brengen in die tijd en moesten zich maar gedragen naar de mores van de kerk."

Gedwongen

Haar ouders stuurden haar naar de nonnen van de Paula Stichting in Oosterbeek om te bevallen. Dat was een tehuis speciaal voor ongehuwde moeders. Ze mocht Willem Jan niet zelf opvoeden en werd uiteindelijk gedwongen hem af te staan voor adoptie.

"Dat ging heel venijnig. Ik had me al helemaal ingesteld dat ik als alleenstaande moeder door het leven zou gaan. Maar er was geen denken aan, dat kon niet. Daar heeft de Raad voor de Kinderbescherming een stokje voor gestoken."

'Historisch onrecht'

Journalist Christel Don schreef het boek Afstandsmoeders, waarvoor ze tien vrouwen sprak die werden gedwongen om hun kind af te staan voor adoptie. Het onderwerp laat haar niet los. "Die vrouwen werden weggestopt, alsof ze een criminele daad hadden begaan."

Don vindt het terecht dat de VN-rapporteurs Nederland een tik op de vingers geven. "Het gaat om historisch onrecht. Daar is van alles misgegaan. Maar het gaat ook over het heden, over de vraag: hoe repareer je dat? En ook reparatie is een mensenrecht. En op dat vlak is nog steeds niks gebeurd. Dus Nederland loopt achter."

De tijd dringt

In Ierland, België en Australië hebben de overheden wel excuses gemaakt en is er ondersteuning en financiële compensatie gekomen. "Daar zou Nederland een voorbeeld aan mogen nemen", stelt Don.

"Het duurt hier wel heel lang en die vrouwen zijn allemaal op leeftijd, dus de tijd dringt."

48 jaar niet gezien

Het zou uiteindelijk tientallen jaren duren voor Scheele-Gertsen haar zoon Willem Jan weer zou zien. Al die tijd wist ze niet waar hij was. "Ik heb hem 48 jaar niet gezien, het bleef allemaal geheim. En daar werkte de overheid ook heel hard aan mee."

"Ik ben wel heel lang boos geweest, maar boos zijn dat helpt niet." Dat was een van de redenen om er iets mee te doen. Samen met vrouwenrechtenorganisatie Bureau Clara Wichmann stelde ze de staat aansprakelijk voor het leed van vrouwen die in het verleden gedwongen hun baby afstonden. Volgende maand is het hoger beroep in die zaak. Scheele-Gertsen: "Het kost me heel veel energie, maar ik doe het niet alleen voor mijzelf. Ik ben me heel erg bewust dat het voor alle vrouwen op deze wereld heel belangrijk is."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".