radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Moeten we terugkeren naar de nutsbedrijven voor energie? 'Het is crisis, de overheid moet ingrijpen'

Moeten we terugkeren naar de nutsbedrijven voor energie? 'Het is crisis, de overheid moet ingrijpen'
Bron: ANP

Nu de energierekening voor steeds meer huishoudens onbetaalbaar wordt, vragen sommigen zich af of de overheid de energiemarkt niet weer moet nationaliseren. Een terugkeer naar de nutsbedrijven dus, maar is dat wel de oplossing? "Dat moeten we niet doen."

De energiemarkt in Nederland werd in 2004 geliberaliseerd. Tot die tijd konden consumenten niet kiezen bij welk bedrijf ze gas en stroom wilden afnemen, 18 jaar later is de keuze reuze. In theorie althans, want door de hoge prijzen is het aanbod momenteel juist erg beperkt. Werkt het huidige systeem eigenlijk nog wel in deze uitzonderlijke tijden?

'We lopen tegen grenzen van energiemarkt'

"Het is crisis. Er moet gehandeld worden, daar is iedereen het over eens", zegt energie-expert Remco de Boer. Hij ziet dat we door de hoge gas- en elektriciteitsprijzen op dit moment 'tegen de grenzen van de vrije energiemarkt aanlopen' en vindt daarom dat de overheid in actie moet komen.

Veel mensen denken dat een vrije markt betekent dat de overheid helemaal niet ingrijpt op die markt, maar dat is volgens hem niet zo. "De overheid grijpt nu al voortdurend in op de energiemarkt, omdat ze bepaalde doelen heeft." Zo worden er bijvoorbeeld geen subsidies uitgetrokken voor kernenergie, maar wel voor zonne- en windenergie.

Bekijk ook

Betaalbaarheid, leveringszekerheid en duurzaamheid

En daar is het de afgelopen jaren misschien ook wel misgegaan, zegt De Boer. Het is volgens hem de kerntaak van de overheid om te zorgen voor drie dingen: betaalbaarheid, leveringszekerheid en duurzaamheid. "We hebben volop ingezet op duurzaamheid - en dat is ook goed - maar betaalbaarheid en leveringszekerheid hebben we verwaarloosd."

"Die bal hebben ze echt laten vallen en dat zien ze in Den Haag nu ook wel", legt de energie-expert uit. "Wat de overheid moet doen, is die drie peilers weer in balans brengen. Dat is de grote opdracht voor het kabinet." Maar hoe ze dat moeten gaan doen, dat is de grote vraag.

'Kind niet met het badwater weggooien'

Een idee dat vaak geopperd wordt, is het nationaliseren van de energiemaatschappijen, een terugkeer naar de oude nutsbedrijven dus. De Boer ziet dat echter niet zitten: "Dan gooi je het kind met het badwater weg eigenlijk. Dat moeten we niet doen."

De kenner wijst erop dat de hoge prijzen worden veroorzaakt door een schaarste aan energie. "Het grote voordeel dat we hebben van de liberalisering hebben gehad is dat er concurrentie is gekomen en daardoor de prijzen omlaag zijn gegaan. Om de hoge prijzen van nu aan dat model te hangen is onterecht", stelt hij.

Bekijk ook

Probleem bij kern oplossen: schaarste

Dat de overheid wel moet ingrijpen tegen de hoge energieprijzen is volgens hem daarentegen meer dan duidelijk. "Het is crisis, er moeten maatregelen genomen worden. En daarbij moet het probleem bij de kern worden opgelost: de schaarste. De overheid moet zorgen voor een robuust energiesysteem, dus niet net op het randje."

Overheidsbemoeienis dus, maar niet een energiemarkt die volledig in handen van de staat is, wat De Boer betreft. "De overheid moet de randvoorwaarden opstellen en daarbinnen moet concurrentie zijn. Het zal dus een mengvorm worden: een vrije markt, maar met een overheid die kaders stelt en garanties geeft."

'Het is een hele lastige puzzel'

Tegelijkertijd moet het kabinet ook kijken hoe mensen die door de hoge rekeningen in geldnood komen geholpen kunnen worden, vindt hij. "Het is ook een herverdelingsvraagstuk", legt de expert uit. "Als de prijzen zo hoog blijven als ze nu zijn, betalen we uiteindelijk met z'n allen samen die prijs. Dat gaat dan via de staatskas."

De perfecte oplossing voor de huidige crisis is er dan ook niet, benadrukt De Boer. "Je moet heel goed kijken naar wat je doet. Geen enkele oplossing heeft alleen maar voordelen, alles heeft ook nadelen, en die moet je proberen te beperken. Het is een hele lastige puzzel om te leggen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'

Terugblikken met presentator Pieter Jan Hagens, die met pensioen gaat: 'Journalistiek is veranderd, maar ikzelf ook'
Presentator Pieter Jan Hagens tijdens zijn laatste uitzending van EenVandaag
Bron: EenVandaag

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

Bekijk ook

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

info

EenVandaag Vraagt

Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Presentator Pieter Jan Hagens neemt in EenVandaag afscheid van de kijkers

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door oorlogsdreiging stappen landen uit ontwapeningsverdragen: 'Internationale spelregels staan onder druk'

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant