Er zijn in Nederland zo'n 100.000 liften in gebruik. Hoe coronaproof zijn ze eigenlijk? Nieuw onderzoek laat zien dat dit zwaar tegenvalt en dat er actie nodig is om liftgebruik veiliger te maken.
Hij waarschuwde in juni voor de gevaren van slecht geventileerde ruimtes en kondigde bij EenVandaag verder onderzoek aan. Want hoe groot is het risico dat virusdeeltjes zich via liften verspreiden nu echt? Groot, zo blijkt nu. Vandaag publiceerde de Universiteit van Amsterdam het onderzoek van hoogleraar complexe vloeistoffen Daniel Bonn en zijn collega Cees van Rijn.
Druppeltjes blijven tientallen minuten hangen
"10 tot 20 minuten na het hoesten vonden we nog fijne druppeltjes van de hoestbui in de lift", vertelt Bonn. "Wanneer de deur gesloten bleef, liep die tijd op tot maar liefst 30 minuten."
"We bootsten voor het onderzoek met een speciaal sproeimondstuk het effect van hoesten in een lift na", legt hij uit. "Vervolgens hebben we met behulp van laserlicht de hoeveelheid ademhalingsdruppels gemeten die na deze hoest in de lift aanwezig was en hoelang ze bleven hangen."
Sporen van hoestbui
Het onderzoek liet zien dat aerosolen, de minuscule druppeltjes die tijdens ademen, praten of hoesten ontstaan, een hele tijd kunnen blijven rondzweven in slecht geventileerde liftcabines.
De resultaten van hun proefopstelling zijn ook op andere liften toepasbaar, zeggen Bonn en Van Rijn. Ze denken dat het belangrijk is om direct stappen te zetten zodat liften niet onnodig bijdragen aan de verspreiding van het coronavirus.
100.000 liften in Nederland
Nederland telt in totaal maar liefst rond de 100.000 liften. De 74-jarige Willem Moerhuis is een van honderdduizenden mensen die dagelijks de lift gebruikt. Hij woont in een flatgebouw van veertien verdiepingen in Amsterdam.
"Het gebouw is al meer dan 50 jaar oud", legt hij uit. "Toevallig zijn de liften bij ons pas gerenoveerd. We hebben er toen voor gezorgd dat de software aangepast wordt, zodat de deuren open kunnen staan wanneer de lift niet in gebruik is. Het leek ons nuttig om voor goede ventilatie te zorgen zodra dat mogelijk is."
Nog volop discussie over de rol van aerosolen
Het nieuwe onderzoek staaft het vermoeden van de flatbewoners in Amsterdam. "Er is nog volop discussie over de rol die aerosolen spelen in het verspreiden van het coronavirus", vertelt Daniel Bonn.
"Maar totdat hier definitief duidelijkheid over is, kun je maar beter het zekere voor het onzekere nemen en ervoor zorgen dat aerosolen niet te lang in de liftcabine blijven hangen."
Gezichtsmasker op
De onderzoekers raden aan om liftdeuren langer open te laten staan, zo min mogelijk te praten en te hoesten in een lift of een adequaat gezichtsmasker te dragen. Ook betere mechanische ventilatie kan helpen om aerosolen de lift uit te krijgen.
"De ventilatie van veel liften wordt in ruststand na 1 à 2 minuten automatisch uitgeschakeld. Dit kan makkelijk worden verlengd door de besturingssoftware aan te passen", lichten Bonn en Van Rijn toe.
Lees ook
Nieuwe ventilatiesystemen
Dat er nú gehandeld moet worden, vindt ook directeur van de liftbouw-divisie van Mitsubishi, Evert Visser. Hij vertelt dat de branche druk bezig is met het bedenken van oplossingen om de ventilatie in liften te verbeteren. "We zijn met vijf of zes grote partijen verantwoordelijk voor het onderhoud van ruim 100.000 liften in Nederland."
"Wijzelf, en ook andere bedrijven, zijn druk bezig met nieuwe ventilatiesystemen die zodanig sterk zijn dat de lucht in een lift constant ververst kan worden. We hebben vanaf juni met man en macht gewerkt om ons systeem te ontwikkelen en vanaf medio oktober kunnen we het leveren."
'Liftgebruik is een soort openbaar vervoer'
Maar Visser weet ook dat de branche geen 100.000 liften binnen de kortste keren kan voorzien van nieuwe ventilatiesystemen. "Nee, daarvoor zijn er bij lange na niet genoeg installateurs beschikbaar."
"We hebben daarom ook navraag gedaan bij het RIVM naar wat in de tussentijd nuttige maatregelen zouden kunnen zijn. We vonden dat liftgebruik een vorm van openbaar vervoer is, maar dan binnenin een gebouw. Dus waarom niet ook daar mondkapjes dragen verplicht maken, net zoals in bus of trein? Maar het RIVM wilde daar niet aan."
Liftdeuren moeten dichtblijven
Voorlopig blijft dus het openzetten van de liftdeuren zolang de lift niet in gebruik is een goed middel om direct voor betere ventilatie te zorgen. Alleen gaat dit in tegen het Nederlandse Bouwbesluit, een reeks bouwtechnische regels waaraan alle gebouwen moeten voldoen.
Ook Europese wetgeving schrijft voor dat liften gesloten moeten zijn als deze stilstaan. Dit heeft te maken met gebruiks- en brandveiligheid.
Noodsituatie
Dat de bewoners in Amsterdam tegen deze regels in handelen, neemt flatgebouw-bewoner Willem Moerhuis voor lief. "Nood breekt wetten en corona is een noodsituatie."
"Als we moeten wachten totdat het Nederlandse Bouwbesluit is aangepast, gaan er misschien wel jaren overheen", legt hij uit. "Tegen die tijd zijn we hopelijk met z'n allen gevaccineerd en af van dit virus."
Het onderzoek van het UvA-Institute of Physics in samenwerking met Amsterdam UMC, onder leiding van hoogleraar Complexe Vloeistoffen Daniel Bonn en dr. Cees van Rijn wordt op woensdag 23 september gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Indoor Air.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
