'Woke', de oorlog in het Midden-Oosten, de Nederlandse politiek. Minstens 1 op de 5 verwacht dat het weleens uit de hand kan lopen aan de kersttafel als deze thema’s de revue passeren. Vooral bij praktisch opgeleiden liggen bepaalde thema’s gevoelig.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ongeveer 20.000 leden uit het Opiniepanel in de aanloop naar de kerstdagen. Een moment waarop vrienden en familie massaal bij elkaar komen om bij te praten over hoe het gaat met henzelf, met anderen, en waarschijnlijk ook over de situatie in de wereld. Maar, na wederom een roerig nieuwsjaar zijn mensen bang dat die gesprekken de kerstsfeer flink verzieken.

'Dan blijft het gezellig'

Uit het onderzoek komt naar voren dat een aantal maatschappelijke thema's gevoelig ligt. 'Woke', progressieve waarden als het gaat over bijvoorbeeld ethische kwesties en tradities, de Nederlandse politiek en de oorlog in het Midden-Oosten worden het vaakst aangevinkt.

"Ik heb (stief)kinderen die universitair geschoold en 'sneeuwvlokjes-woke' zijn. Mensen die voor anderen beslissen wanneer ze zich beledigd zouden moeten voelen. Laten we het maar over ditjes en datjes hebben, dan blijft het gezellig", vertelt een panellid. Thema's als immigratie en integratie en buitenlandse politiek, zoals de verkiezing van Donald Trump in Amerika, liggen bijna net zo gevoelig.

Praktisch opgeleiden

Wat opvalt is het verschil tussen opleidingsniveaus. Praktisch opgeleiden geven al snel twee keer zoveel mensen aan maatschappelijke onderwerpen te willen vermijden. Wederom is 'woke' geen populair onderwerp: 4 op de 10 van hen beschouwen dat als verboden thema. Onder mensen met een hbo- of wo-opleiding geven 2 op de 10 dat aan.

Ook zijn de Nederlandse politiek, de buitenlandse politiek en de oorlog in het Midden-Oosten omstreden bij praktisch geschoolde deelnemers. Al spelen daar ook andere factoren mee: "Mijn schoondochter komt uit Israël. Niet verstandig erover te beginnen", zegt een deelnemer met sympathie voor de Palestijnse zaak.

NSC-kiezers

Verder heeft de ene groep kiezers vaker een afkeer voor maatschappelijke discussies aan de kersttafel dan de andere. Zo vrezen vooral NSC-kiezers vooral dat de sfeer bederft als het tijdens het diner gaat over thema's als 'woke', de Nederlandse politiek en immigratie en integratie.

Sommigen hebben hun buik vol van het politieke jaar en de hoofdrol die hun partij daarin speelde en hebben weinig behoefte om dat nog eens met hun familie en vrienden door te nemen. Een NSC-kiezer: "Dan moet ik gaan verdedigen waarom ik op Omtzigt heb gestemd zeker? Daar heb ik geen trek in."

Klimaat

Bij PVV- en BBB-kiezers is klimaat bovengemiddeld vaak een taboe-onderwerp aan de kersttafel. "Klimaat is altijd een oeverloze discussie, dat wil ik niet", zegt een PVV-kiezer daarover in het onderzoek.

Aan de andere kant van het politieke spectrum zijn het vaak kiezers van de Partij voor de Dieren die aangeven dat thema's gevoelig liggen. Gesprekken met familie en/of vrienden over thema's die hen wat meer aan het hart liggen, zoals het klimaat of de oorlog in het Midden-Oosten, kunnen snel uit de hand lopen. Maar ook kwesties als immigratie en integratie, en de Nederlandse politiek zijn omstreden.

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.