Gedupeerden van de toeslagenaffaire kunnen, als hun zaak is beoordeeld en ze het niet eens zijn met het toegekende bedrag, een aanvraag doen bij de Commissie Werkelijke Schade. Maar die commissie functioneert niet goed, zeggen zij en hun advocaten.

Kristie Rongen is een van de gedupeerden die problemen ondervindt met de commissie. Rongen kreeg landelijke bekendheid toen ze in een verkiezingsdebat bij RTL premier Rutte kritisch bevroeg over de toeslagenaffaire.

Immateriële schade

Zelf zat zij met een onterechte toeslagenschuld van 92 duizend euro. Ze diende een aanvraag in bij de Commissie Werkelijke Schade, maar die ligt daar al sinds 2021 op de plank.

In het geval van Kristie - en in veel andere gevallen - gaat het bij de commissie om een vergoeding voor immateriële schade. Dat is bijvoorbeeld emotionele schade door langdurige stress. Onterechte en soms torenhoge vorderingen van de Belastingdienst, nauwelijks mogelijkheid om daartegen in beroep te gaan, jarenlange geldzorgen en op den duur emotionele uitputting, zijn onder andere wat de gedupeerden doormaakten.

Leerachterstanden en werkloos

Dat had ook effect op hun kinderen, vertelt Kristie. Zo hebben haar kinderen leerachterstanden opgelopen: "Mede daardoor hebben zij studies niet kunnen volgen." Zelf raakte ze haar baan kwijt. Haar contract werd niet verlengd, onder meer omdat ze 'te veel in de media was' vanwege de toeslagenaffaire.

Compensatie voor de immateriële schade is voor Kristie van groot belang, maar ze wacht nu dus al sinds 2021 op een beslissing door de Commissie Werkelijke Schade.

Drempels voor advocaten

Advocaten geven intussen aan dat ze hun cliënten niet altijd kunnen bijstaan zoals ze zouden willen. "We krijgen niet alle informatie van de Belastingdienst, de onderliggende stukken komen niet bij ons. Soms zelfs met het argument dat het teveel tijd zou kosten ze te sturen en dat de gedupeerde daar niet bij gebaat is.', vertelt advocaat Touria Khidous, die verschillende gedupeerden bijstaat.

Daarbij komt dan ook nog dat immateriële schade typisch iets is waar letselschade experts veel van weten. De meeste advocaten die toeslagenouders bijstaan, zijn daar dan weer niet in gespecialiseerd. Zij moeten daar expertise voor inhuren en daar is geen financiële ruimte voor.

Onduidelijke toetsing

Touria Khidous loopt ook nog tegen een ander probleem aan bij het werken aan genoegdoening voor haar cliënten, namelijk de onduidelijke toetsing van immateriële schade. "De eis was altijd dat wij dat aannemelijk moeten maken. Bijvoorbeeld dat je aannemelijk maakt dat verlies van een baan of een echtscheiding gevolg is van de impact van de onterechte belastingschulden."

Toch lijkt het er steeds meer op dat de Commissie Werkelijke Schade ook echt bewijs wil zien, en daarmee dus steeds strenger wordt. "Dus niet alleen aannemelijk maken, maar ook echt bewijzen. Dat is bij immateriële schade bijna niet te doen."

Fundamentele fout

Volgens SP-Kamerlid Renske Leijten is de Commissie Werkelijke Schade maar een deel van het probleem. Het feit dat de afhandeling van de schade bij een organisatie is komen te liggen die nauw is verbonden met de Belastingdienst (de zogenaamde Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen) is volgens haar een fundamentele fout geweest.

Dat vindt ze ook van het optuigen van verschillende procedures en loketten. "Mensen verzanden nu in eindeloze procedures die bovendien alleen maar duurder worden naarmate de tijd verstrijkt. Je moet het heel anders gaan organiseren."

Beoordeling in één dag

Leijten stelt voor om bij alle gedupeerden die zich hebben gemeld een beoordeling in één dag te organiseren. 'Iedereen gaat dan om de tafel, advocaten, cliënten, letselschade-experts, en dat wordt dan beoordeeld door een onafhankelijke partij."

"De Belastingdienst levert de dossiers en alle benodigde informatie, maar niet het oordeel."