Deze veertien boeren laten zich niet verstikken door de stikstofregels

De boerensector staat onder druk. Stikstofproblemen, de vraag om biologische producten en schommelende opbrengsten. Hoe leuk is het nog om agrariër te zijn? Veel boeren willen wel veranderen, maar hoe?

Dit jaar werd de Boerenversneller gelanceerd 'De Nieuwe Boerenfamilie' gelanceerd - een initiatief om te zoeken naar nieuwe verdienmodellen in de agrarische sector.

'Het stomste wat je nu kunt doen is je lam laten slaan'

De Nieuwe Boerenfamilie is een initiatief van Foodhub, een organisatie die mensen helpt om de wereld van voedsel en landbouw te veranderen. Het doel is de voedselketens korter te maken en de afstand 'tussen grond en mond' te verkleinen met behoud van een goed verdienmodel.

Begin dit jaar begonnen veertien boeren aan een negen maanden durende samenwerking in de zogeheten 'Boerenversneller', in een zeer ingewikkelde verstikkende tijd. Initiatiefnemer Joris Lohman: "De problemen zijn echt heel groot en er is veel terechte woede. Een deel van onze boeren heeft ook gedemonstreerd op het Malieveld. Maar het stomste wat je nu kunt doen, is je lam laten slaan. We willen toch laten zien, dat er mogelijkheden zijn ondanks de impasse."

Elkaar helpen

Iedereen die denkt iets te kunnen of weten waarmee een boer geholpen kan zijn, kan meedoen in deze speciale familie. Zo meldde chefkok Joris Bijdendijk zich aan, van restaurant Rijks. Na een bezoek van de boeren aan het Rijksmuseum en een ontmoeting met Bijdendijk kwam akkerbouwer Stefan Maerman op het idee om een eendenhouderij te starten.

De chefkok wilde Nederlandse eend op het menu maar kon die nergens krijgen. "En Stefan wilde graag eenden houden, maar wist niet of er vraag naar was. Zo werd een nieuwe boerenfamilie gesticht aan een lunchtafeltje", vertelt Lohman.

Oranje kippen en sojamelk

Ook vleeskuikenhouder Johan Leenders kwam door de Boerenversneller op een nieuw verdienmodel. Lohman: "Door de stikstofregels kon Johan zijn pluimveebedrijf van 35.000 kippen niet verder uitbreiden. Tijdens het boerenversneltraject kwam hij op het idee om een langzamer groeiende kip te gaan houden en die te voeren met lokale restproducten zoals bieten en kurkuma."

Waarom dat een goed verdienmodel is? "Het vlees van de kip kleurt van dit voedsel oranje waardoor hij het duurder kan verkopen", vertelt Lohman. "Op termijn hoeft Johan dus zelfs minder kippen te houden, omdat het exclusieve vlees meer geld opbrengt." Een ander mooi voorbeeld zijn de broers Grobben, die soja zijn gaan verbouwen op hun melkveebedrijf en nu als 'De Nieuwe Melkboer' sojamelk in de markt zetten.

Niet de heilige graal

Ook Theo Vernooij deed mee aan het project, maar het gouden idee waarmee hij zich kan onderscheiden is nog niet tot hem gekomen. "Maar spijt van de afgelopen negen maanden heb ik niet. De ervaring pakt niemand mij af", vertelt de varkensboer. Vernooij werkt nu samen met studenten van een hogeschool die voor hem uitzoeken waar zijn 'kans' in de markt ligt. Want dan kan ook hij verder, ondanks de stikstofimpasse. Uitbreiden kan hij niet meer, want sinds 29 mei staat het vergunningstraject stil.

"Maar kurkuma voeren aan mijn varkens om ze oranje te laten kleuren, dat is niets voor mij. Al heb ik veel respect gekregen voor ondernemers zoals Johan, die met zijn oranje kippenvlees een gat in de markt hebben ontdekt. Ik woon vlakbij de Veluwe, misschien moet ik mijn varkens wel Veluws bronwater laten drinken en ze op die manier exclusief verkopen", zegt de varkensboer.

Innovatie niet proberen op te leggen

Dirk Bruins van LTO Noord ondersteunt het project van harte. "Je ziet ook hier weer: Dé boer bestaat niet, iedereen is op zijn eigen manier met zijn bedrijf en product bezig." Die ruimte voor diversiteit moet blijven vindt hij. Het project illustreert dat innovatie van onderop komt. "Dat moet je dus niet proberen op te leggen."

Maar tegelijkertijd blijft de overheid belangrijke speler. "Soms zit de regelgeving de vooruitgang echt in de weg. Je moet dus als overheid zorgen dat die ruimte om te ondernemen er is, in plaats van allerlei detailvoorschriften tot achter de komma te willen regelen", zegt Bruins.