radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Kunstmatige intelligentie als oplossing voor personeelstekort in de ggz: ChatGPT biedt mogelijkheden

Kunstmatige intelligentie als oplossing voor personeelstekort in de ggz: ChatGPT biedt mogelijkheden
Kan ChatGPT worden gebruikt in de ggz?
Bron: Unsplash

U vraagt, ChatGPT draait. De kunstmatige intelligentie-chatbot is een hype vanwege zijn antwoorden op de meest uiteenlopende vragen. Er is nog een weg te gaan, maar binnen de ggz kijken ze er met interesse naar.

Chatbot ChatGPT van het bedrijf OpenAI krijgt al maanden veel lof. Voor het schrijven van teksten is het gebruik van de chatbot nu al voor de hand liggend, maar kun je het ook toepassen voor de geestelijke gezondheidszorg? Klinisch psycholoog Heleen Riper ziet er wel heil in: "Ik denk dat we echt voor een gigantische revolutie staan. Alleen daar zijn we nog niet."

info

Wat is ChatGPT?

ChatGPT is een zelflerende kunstmatige intelligentie-chatbot van het Amerikaanse techbedrijf OpenAI. Gebruikers kunnen er uiteenlopende vragen aan stellen en het programma geeft antwoorden op basis van een enorme dataset die loopt tot en met 2021.

Het programma werkt door een grote hoeveelheid tekstgegevens te analyseren en daaruit patronen en trends te halen. Het gebruikt deze informatie vervolgens om een soepel geformuleerd antwoord te geven.

Anoniem in gesprek

Nog nooit werden in de geestelijke gezondheidszorg zoveel werknemers gezocht als nu. Voor elke 1000 banen waren er halverwege vorig jaar 67 vacatures, meldt het CBS. Tegelijkertijd neemt de uitstroom van werknemers toe. Vooral jongeren tussen de 25 en 35 jaar verlieten de sector vaker.

Een beroep dat bij uitstek vraagt om empathie en medeleven, daar heeft een chatbot toch niks te zoeken? Want wie wil nou zijn ziel en zaligheid daarmee delen? "Soms vinden mensen het ook juist fijn om anoniem in gesprek te gaan, je schaamt je minder omdat er niet een echt mens tegenover je zit", zegt Riper. "Maar mensen moeten wel weten dat ze ook met een chatbot spreken."

Bekijk ook

Stemherkenning

Zal het de psycholoog helemaal kunnen vervangen? Dat niet. "In een behandelsetting ga je het zeker nog begeleid inzetten. Of je gebruikt het als hulpmiddel, als je niet helemaal zeker bent over de diagnose", zegt Riper.

"Misschien kan het programma straks aan je stem herkennen wanneer er een depressie nadert." Ze schetst daarbij een situatie waarbij een chatbot op een juist moment een bericht naar je stuurt, dat afgestemd is per persoon.

Mensenlevens redden

Dat is een realistische optie, zegt ook Vanessa Evers. Zij is onderzoeker op het gebied Computerwetenschappen, vooral als het gaat om interactie tussen technologie en mens. "Omdat je het in de stem of ademhaling hoort, kan bijvoorbeeld een hartinfarct herkend worden", legt ze uit. "Daar zijn we allemaal mee bezig nu."

Ergens zal het ook wel beter zijn als er een mens is om mee te praten, erkent ze, maar die zijn niet altijd bereikbaar. "Als iemand suïcidaal is, is elke interventie die op dat moment werkt de beste optie. Daar red je dan een mensenleven mee."

Bekijk ook

Aandoeningen herkennen

In Engeland gebruiken praktijken al een vorm van kunstmatige intelligentie ter ondersteuning van hun behandelingen. Het platform Limbic biedt patiënten en zorgverleners tools voor diagnose en behandeling. Het kan een deel van de triage-zorg wegnemen door een eerste analyse uit te voeren en symptomen van psychische aandoeningen te identificeren en herkennen.

Het programma kan aan de hand van een data-analyse een aanbeveling geven voor een diagnose. Dit is op basis van de informatie die de patiënt aan de chatbot geeft. Dit kan vervolgens worden gedeeld met de therapeut, waardoor hij of zij sneller een definitieve diagnose kan stellen en de patiënt goed kan behandelen.

Niet vervangen

Maar een chatbot het allemaal alleen te laten afhandelen, daar zijn we nog niet, zegt ook Evers. "Het kan vooral assisteren, en nog niet vervangen. Het ligt voor de hand dat je met die technologie gaat kijken naar wat je kunt automatiseren."

"Natuurlijk is het menselijke aspect in de zorg belangrijk, maar er zijn ook situaties waarbij je misschien liever niet met mensen te maken hebt." Daarbij bedoelt ze situaties waarbij je je bijvoorbeeld moet uitkleden en een foto moet laten maken. Niet iedereen doet dat graag waar andere mensen bij zijn.

Bekijk ook

'Enorme uitdaging'

Er zitten nog best wat haken en ogen aan, zegt onderzoeker Evers. "Robots leren uit data die al bestaat. Als de informatie in de zorg vooroordelen bevat, zoals het feit dat er in de zorg veel meer bekend is over ziektes en aandoeningen bij mannen, dan krijgt ook kunstmatige intelligentie die vooroordelen mee."

"Er zit dus nog echt een verantwoordelijkheid in het ontwikkelen van AI", concludeert ze. "En dat is een enorme uitdaging. Maar daarvoor werken we ook samen met ethici en bijvoorbeeld psychologen."

Kan ChatGPT helpen bij het oplossen van personeelstekort in de geestelijke gezondheidszorg?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant