Van jongs af aan geven we onze kinderen fruithapjes en stukken fruit mee naar school. Kan het kwaad, als er bestrijdingsmiddelen op of in zitten? Verschillende toxicologen zeggen van niet, maar: er is ook nog veel onderzoek nodig.

Uit onderzoek van EenVandaag blijkt dat er op mandarijnen, aardbeien, tafeldruiven en galiameloenen van Albert Heijn, Jumbo en Lidl restanten van pesticiden zijn aangetroffen. Met uitzondering van de aardbeien van Lidl en druiven van Albert Heijn.

Meeste middelen op en in mandarijnen Jumbo

Dat er bestrijdingsmiddelen op fruit zitten, is meestal niet te zien. Mandarijnen zijn een uitzondering. Op het etiket van een netje mandarijnen staat welke middelen er zijn gebruikt.

Zo is het antischimmelmiddel Imazalil op en in alle onderzochte mandarijnen aangetroffen. Op de mandarijnen van Jumbo is met 5,1 milligram per kilo op en 0,8 milligram per kilo in de vrucht het meeste gevonden, gevolgd door die van Lidl en Albert Heijn.

Limiet verlagen

Over het gebruik van Imazalil bestaat al jaren discussie. In 2018 adviseerde de Europese voedselautoriteit EFSA om voor verschillende fruitsoorten te overwegen om de toegestane limiet naar 'nihil' (0,01 milligram per kilo) te verlagen.

Uiteindelijk gebeurde dit in 2019, onder meer voor appels, peren en banen, maar niet voor mandarijnen en sinaasappels. Daar mag nog steeds 5 milligram per kilo in en op zitten.

Bron: EenVandaag

Hormoonverstorend

Volgens toxicoloog Martin van de Berg van de Universiteit Utrecht is Imazalil nuttig voor de oogst van mandarijnen. "Maar je wil eigenlijk het liefst dat die stof buiten op de schil blijft zitten." Dat gebeurt niet altijd.

De gezondheidseffecten van hoge concentraties Imazalil zijn onderzocht. "Bij zoogdieren en vrijwel zeker ook bij mensen kan het invloed hebben op de productie van allerlei hormonen. Het kan hormoonspiegels, zoals die geproduceerd worden in je organen, verstoren. Bijvoorbeeld het verschil tussen mannelijke en vrouwelijke hormonen."

Kankerverwekkend

Ook is Imazalil mogelijk kankerverwekkend, blijkt uit de productomschrijving. De waardes die uit het onderzoek van EenVandaag naar voren komen, vallen binnen de gestelde Europese norm. Toch zet Van de Berg er vraagtekens bij: "Ze zijn misschien als enkele stof onder de norm. Maar de vraag is of deze uiteindelijk niet boven de norm zitten, als je meerdere van dit soort schimmelwerende stoffen op en in het fruit hebt."

Volgens Van de Berg blijkt uit onderzoek in het buitenland onder medewerkers in de landbouw en hun kinderen dat bij hoge mate van blootstelling er gevolgen kunnen zijn voor de hersenontwikkeling en vruchtbaarheid.

Bron: EenVandaag

Door de huid heen

Margriet Mantingh van de burgeractiegroep Pesticide Action Network (PAN) vindt het belangrijk om te waarschuwen voor de risico's. "Kinderen en zwangere vrouwen pakken mandarijnen beet. Die hebben geen flauw idee. Het komt aan de handen en wordt waarschijnlijk ook door het lichaam opgenomen."

Literatuuronderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) uit 2020, naar het persen van sinaasappels bevestigt dit. Het RIVM schrijft dat volgens de EFSA maximaal 46 procent van de Imazalil door de huid kan worden opgenomen. De conclusie: "Het is mogelijk dat Imazalil door de huid kan migreren tijdens het persen. Maar de te verwachten gehalten zijn zo laag dat er geen risico voor de gezondheid is."

Aardbeien onder vergrootglas

Bij aardbeien zijn in het onderzoek van EenVandaag de meeste verschillende middelen gevonden. De rode vruchten lagen in 2017 al onder het vergrootglas vanwege het hoge middelengebruik.

Het RIVM schreef er een jaar later een apart rapport over en concludeerde: "De consumptie van aardbeien, wanneer deze los van het overige dagmenu worden beoordeeld, leidt niet tot een gezondheidsrisico door de aanwezigheid van een combinatie van stoffen." Voor de effecten van gelijktijdige blootstelling aan andere middelen moet nog onderzoek worden gedaan.

Meer middelen in kleine kwetsbare vruchten

Volgens toxicoloog Paul Scheepers van het Radboudumc is klein fruit, zoals aardbeien, bessen, druiven en frambozen, kwetsbaar voor bederf en worden er daarom meer middelen dan bij andere fruitsoorten gebruikt.

"Het is belangrijk dat de consument weet dat bepaalde producten meer resten van middelen bevatten en dat het inderdaad ook de kwetsbare en kleine vruchten zijn."

Bron: EenVandaag

Giftig voor de lever

Een van de aangetroffen stoffen op aardbeien is ethirimol. Dit bestrijdingsmiddel mag in Nederland en de Europese Unie niet gebruikt worden, volgens toxicoloog Scheepers. Maar de stof is ook het afbraakproduct van een ander bestrijdingsmiddel, dat wel is toegestaan. Het valt daarmee lastig vast te stellen of dit middel illegaal is gebruikt. Intussen wordt ethirimol wel gezien als schadelijk voor het milieu en mogelijk ook voor de mens.

"Het is een schimmelwerend middel en toxisch voor consumenten die dat binnenkrijgen", zegt Scheepers. "Bij proefdieren is ontdekt dat het giftig is voor de lever. Dat betekent dat er vanuit wordt gegaan dat het bij de mens ook leverschade kan veroorzaken."

Voordeel weegt op tegen het nadeel

Betekent de aanwezigheid van al deze middelen dat we het fruit beter kunnen laten staan en niet aan onze kinderen geven? Volgens het Voedingscentrum niet: "Uit duizenden analyses weten we dat de blootstelling via voeding heel erg laag is. Er blijven namelijk weinig resten achter. Het eten van bespoten groente en fruit is veilig voor de gezondheid."

De toxicologen onderschrijven dat. Van de Berg: "99 van de 100 keer zijn de hoeveelheden van deze stoffen dermate laag dat zelfs, als je een mengseleffect in beschouwing neemt, er waarschijnlijk geen nadelig effect zit. Ik denk dat je dat niet genoeg kan benadrukken. Het voordeel weegt dan op tegen het nadeel."

Veel onbekend

Ook Scheepers van het Radboudumc in Nijmegen weerspreekt het advies van het Voedingscentrum niet. "Ik zou mijn kinderen ook niet willen opvoeden met het idee dat sommige fruit- of groentesoorten minder goed zijn."

Hij is ervan overtuigd dat het gewoon goed is om te variëren in voeding. De wetenschappers maken wel een kanttekening, want er is ook nog heel veel onbekend waar nader onderzoek voor nodig is.

'Koop een aardbeienplant'

De Nijmeegse toxicoloog vindt het sowieso verstandig als mensen ook zichzelf afvragen of de houdbaarheid van bepaalde producten wel zo natuurlijk is.

"Weet jij hoe die aardbei geteeld wordt en wat er nodig is om die aardbei fris en fruitig in de supermarkt te krijgen? Waarom die zo lang in de koelkast houdbaar is? Eigenlijk is de aardbei natuurlijk van oudsher iets waar na een paar dagen de schimmel opstaat. Ik zou het niet meer vertrouwen." 'Koop zelf een aardbeienplant', raadt hij aan.

Biologisch heeft de voorkeur

De consument kan zelf helpen het systeem te veranderen, betogen de wetenschappers. Van de Berg: "Ik denk dat het consumeren van biologisch geteeld fruit en groente op dit moment sterk de voorkeur zou hebben. Maar het is nog steeds duurder en ik denk dat we daar van af moeten. Je moet proberen op de een of andere manier de consument ervan te overtuigen."

Scheepers sluit zich daarbij aan. "Als ik bij het groente-assortiment kijk, dan vind ik het niet erg om groene groente of fruit te kopen waar een vlekje op zit. Het geeft mij eigenlijk het vertrouwen dat er in ieder geval geen productiemethode is geweest die een soort schijnwereld in stand houdt."

App om te scannen welke middelen op groente en fruit zitten

Naast dat de consument ervoor kan zorgen dat boeren beter kunnen leven van biologische landbouw met minder middelen, is er ook meer voorlichting nodig. Scheepers heeft daar wel een idee over. "Volgens mij kan je een etiket scannen en dan kan je via een app informatie krijgen over wat er op zit? Ik weet niet of dat voor de voor groente en fruit ook zou kunnen, maar een soortgelijk systeem zou heel mooi zijn."

Mantingh van het PAN ziet bij de betere informatievoorziening een belangrijke rol voor de overheid weggelegd. "Ik denk dat het ook de taak van de overheid is om te zeggen: 'Moeders, als jullie iets goed willen doen voor de kinderen, probeer te voorkomen dat de kinderen al deze residuen binnenkrijgen en koop zo veel mogelijk biologisch geproduceerd voedsel.'"

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".