Leeftijd mag geen reden zijn om iemand uit te sluiten of slecht te behandelen. Toch gebeurt het veel. 1 op de 3 ouderen krijgt ermee te maken. Dat blijkt uit onderzoek van ouderenbond ANBO-PCOB.

De ouderenbond deed een peiling onder 6.527 ouderen van het Nationaal Seniorenpanel. Leeftijdsdiscriminatie is verboden, maar bij ANBO-PCOB horen ze regelmatig verhalen van mensen die benadeeld worden vanwege hun leeftijd.

Voordeel van de twijfel

De 81-jarige Ton Wassercordt bijvoorbeeld, moest moeite te doen om te bewijzen dat hij ondanks zijn leeftijd nog prima mee kan draaien. De oud-jurist reageerde anderhalf jaar geleden op de vacature van secretaris bij Harmonie De Drie Horens, in het Limburgse Horn. Maar hoewel de muziekvereniging al enige tijd op zoek was naar iemand, kreeg Wassercordt in eerste instantie een negatieve reactie van de voorzitter.

"Men twijfelde niet aan mijn fysiek of aan mijn intellect, maar wel aan mijn leeftijd. Ik kreeg het voordeel van de twijfel. Dat vond ik wel triest. Maar nu ik me ruim een jaar voor de vereniging inzet, willen ze me niet meer kwijt."

Limiet creditcard omlaag

Wassercordt ervaarde al op verschillende manieren discriminatie, vertelt hij. Zo wordt er weleens getwijfeld aan zijn deskundigheid, merkt hij: "Kun je dat nog wel op jouw leeftijd? wordt dan gevraagd." Maar ook kreeg hij weleens een concrete afwijzing. Dat laatste maakt hem 'echt kwaad'.

"De creditcardmaatschappij wilde het limiet van mijn kaart verlagen. Waarom? Ik heb een prima pensioen, ik vorm geen enkel financieel risico. Ik ben in beroep gegaan, ik heb geprobeerd aan te tonen dat het een onjuiste beslissing was. Maar ik heb niet eens antwoord gekregen."

'Een ouder mens kan minder aan'

Dat leeftijdsdiscriminatie een probleem is, weet ook onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam Lotte Brinkhof. Zij deed tijdens de coronapandemie onderzoek naar 'seniorisme'. Dat gaat over stereotypen, vooroordelen en discriminatie van ouderen op grond van hun leeftijd. Ze zag dat tijdens corona toenemen.

"Het gaat om een combinatie van vooroordelen: dat een ouder mens minder aankan, eenzaam is en slechthorend. En onbewust handelen we daarnaar. Mensen internaliseren dat beeld. Als een ouder iemand iets vergeet, schrijven we dat toe aan het ouder worden. Maar als je jong bent, vergeet je ook wel eens iets."

'Enge heks of zorgzame oma'

En dan maakt het ook nog uit of je een vrouw of een man bent, vertelt onderzoeker Jolanda Lindenberg van kennisinstituut Leyden Academy on Vitality and Ageing. "Vrouwen ervaren dubbele discriminatie. De beeldvorming rondom oudere vrouwen is erger dan bij oudere mannen."

Dat begint al bij kinderboeken. "Vrouwen zijn óf de enge heks óf de lieve, zorgzame oma, die de hele dag taarten bakt. Ze is warm en verzorgend of juist boosaardig. Oudere mannen worden in sprookjes vaak neergezet als fysiek incompetent en verward. Maar ook als een wijze man, als een uitvinder of professor. Het zijn allemaal beelden die we meenemen in ons verdere leven", legt Lindenberg uit.

Minder naar geboortedatum kijken

Hoe we als samenleving dan anders naar leeftijd kunnen kijken? "Als het over leeftijd gaat, kijken we naar iemands geboortedatum: de kalenderleeftijd. Maar dat zegt eigenlijk niet zoveel", zegt Lindenberg.

De biologische leeftijd is namelijk bij iedereen anders, legt ze uit. Dan gaat het bijvoorbeeld over spierkracht en uithoudingsvermogen. "De geboortedatum is een slechte voorspeller van wat iemand kan en wil."

Hardnekkig beeld

Op de arbeidsmarkt worden 50-plussers al als 'oud' gezien. Werkgevers zijn geneigd minder in hen te investeren, ziet Lindenberg. Ze zouden vaker ziek of absent zijn. En minder productief.

"Maar ook dat beeld klopt niet. En zeker niet dat ze minder productief zijn. In tegendeel, daar is voldoende onderzoek naar gedaan." Maar het beeld is hardnekkig.

Meer levenservaring

Terwijl oudere mensen ook juist krachten in huis hebben, waar jongeren minder over beschikken, gaat de onderzoeker verder. "Ouderen zijn zelfbewuster, ze kunnen over het algemeen beter en sneller keuzes maken, omdat ze meer levenservaring hebben."

Over ouder worden en wat daarbij komt kijken, moet meer gepraat worden, vindt Lindenberg. "Het hoort bij het leven. Maar de standaard is jong en vitaal. Dus verzwijgen mensen soms dat ze pijn of ergens last van hebben. Vervolgens melden ze zich te laat bij de dokter. Of ze gaan te lang door met een activiteit."

Diversiteit op de werkvloer

"Op een diverse werkvloer haal je de beste resulaten en daar vallen verschilende generaties natuurlijk ook onder."

Onderzoeker Lotte Brinkhof heeft hier zelf ervaring mee: "Ik werk nu samen met een onderzoeker van 60 en ben zelf 28. Ik vind dat we elkaar heel goed aanvullen. Het leeftijdsverschil is echt een meerwaarde voor het onderzoek."

Vrijwilligerswerk, oppassen en politiek

Daar komt bij dat de samenleving ouderen - 70-plussers - ook hard nodig heeft, vervolgt Lindenberg. "Er is veel werk dat niet in geld wordt uitgedrukt. Allerlei maatschappelijke functies zoals vrijwilligerswerk, oppassen, lokale politiek. Het is zonde om dat kapitaal te laten liggen."

"Ik hoor wel eens dat iemand niet meer op een busje mag rijden om mensen weg te brengen omdat diegene te oud is. Maar ouderen worden al gekeurd om hun rijbewijs te behouden. Dat lijkt mij voldoende. Anders sluit je mensen uit zonder goede reden."

Samenleving kan niet zonder senioren

"Bovendien," zegt ervaringsdeskundige Ton Wassercordt, "heeft men onvoldoende in de gaten dat de samenleving wordt gedragen door actieve senioren, 40 tot 46 procent van de vrijwilligers is 65-plusser."

"Ik kwam enige tijd geleden de wethouder van Venlo tegen. Toen zei hij: 'Ton, als de senioren morgen gaan staken dan ligt heel Nederland plat'."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."