Klokkenluider Petten: 'Die reactor moet echt dicht'

Er zijn problemen met de kernreactor in het Noord-Hollandse Petten. De 'Hoge Flux Reactor' is uitgeschakeld nadat een hoeveelheid verontreinigd water is gelekt in een kruipruimte. Volgens exploitant NRG is de reactor veilig uitgeschakeld en is er geen gevaar voor de omgeving. Toch roept het incident vragen op, vooral omdat er in het verleden al zoveel mis ging in Petten.

Paul Schaap, oud-wachtchef bij de kerncentrale in Petten, bracht in 2001 een aantal misstanden aan het licht in een zwartboek. Hij is bekend komen te staan als de klokkenluider van Petten. Het verbaast hem niet dat er weer problemen zijn. "Die reactor moet echt dicht."

Reactor aan, ook als hij stuk was

Volgens Schaap stapelden de problemen zich op, wegens de hoge productiedruk van isotopen: onmisbaar in de medische wereld. De radioactieve stoffen worden onder meer gebruikt bij pijnbestrijding bij de behandeling van kanker en voor het diagnosticeren van tumoren. "Er was sprake van een strak leveringsprogramma, ongeacht wat er aan de hand was met de reactor. Er moest altijd doorgedraaid worden."

Zo kan Schaap zich herinneren dat hij en zijn collega’s gedwongen werden om de reactor op te starten, terwijl de noodkoelpompen niet in orde waren. "Het gebeurde ook wanneer je wist dat er iets stuk was binnen de reactor. Zo ontstonden er meerdere onveilige situaties, maar als je niet meewerkte kon je je biezen pakken." Op een gegeven moment liep de druk bij Schaap en andere operators zó hoog op, dat ze besloten aan de bel te trekken. "Eerst intern, maar toen we merkten dat daar niets uit voort kwam , stapten we naar de overheid."

‘Je kunt niet spelen met een kernreactor’

Het liep voor Schaap niet goed af. Omdat hij alle misstanden namens de operators op papier had gezet en had ingediend bij de kernfysische dienst, was het ook zijn naam die naar buiten lekte toen de zaak door de media werd opgepikt. Hij werd ontslagen en raakte zijn baan kwijt. Twintig jaar later zegt hij geen spijt te hebben van het besluit om de misstanden aan de kaak te stellen. "Wij waren toch van mening dat Nederland gevaar liep. Je kunt niet spelen met een kernreactor."

Het had ook andere gevolgen: het Internationaal Atoomagentschap in Wenen greep in. Schaap: "De hele veiligheidscultuur is toen op de schop gegaan. Er kwam ook naar buiten dat een aantal beveiligingen tegen een kernsmelting niet op de kernreactoren zaten. Het atoomagentschap heeft er op aangedrongen dat die beveiliging erop zou komen. Dat is ook gebeurd, zodat de reactor toch nog een aantal jaren veilig door zou kunnen draaien. Het heeft zeker wel effect gehad."

'Nog steeds dingen mis'

Toch heeft Schaap niet het gevoel dat het nu helemaal goed gaat in Petten. "Ik ben er al twintig jaar uit, maar ik weet dat er een paar jaar geleden weer iemand is geweest binnen het bedrijf, die zijn vinger heeft opgestoken en heeft gezegd: er gaan hier nog steeds dingen mis. Er wordt nog steeds met de veiligheid gesjoemeld. Ik heb dus niet het idee dat er veel verbeterd is."

Hij kijkt dan ook niet op van een incident als de lekkage afgelopen nacht. "We hebben het over een kernreactor die bijna zestig jaar oud is en eigenlijk al heel lang op zijn laatste benen loopt. Die reactor moet echt dicht. Er is telkens weer een incident."