Veel Nederlandse gemeenten willen bedrijventerreinen herontwikkelen zodat ook daar huizen gebouwd worden. Ondernemers zijn bezorgd, wat zij zien dat er steeds minder ruimte overblijft voor hen. "Loodgieter en autogarages worden de stad uitgeduwd."

Door de wooncrisis groeit de druk op gemeenten om snel extra huizen te bouwen. Omdat ruimte vaak schaars is, kijken gemeenten voor hun nieuwe woningbouwplannen vaak naar bedrijventerreinen aan de rand van de stad. Ondernemersorganisatie VNO-NCW waarschuwt dat door die transformatie van bedrijventerreinen veel ruimte voor ondernemers verloren gaat.

Loods kwijt aan woningbouw

Ondernemer Erik Leemhuis uit Amsterdam-Noord ondervindt deze problemen. Hij houdt zich onder meer bezig met reclame en interieurbouw. Hij heeft hier veel ruimte voor nodig: een werkplaats met grote machines en gereedschap en een grote opslagloods. Maar de loods raakt hij binnenkort kwijt, omdat deze loods op een terrein staat dat in aanmerking komt voor woningbouw.

"De parkeergelegenheid en de logistiek is hier prima geregeld. En je moet maar hopen dat we een nieuwe locatie vinden waar dit ook zo is", vertelt hij.

'Gemeente houdt te weinig rekening'

Leemhuis ziet dat het stadsbestuur bij de herontwikkeling van de omgeving naast huizen ook ruimte wil houden voor bedrijven. Maar hij is kritisch: in een woonwijk is bijvoorbeeld ruimte voor laden en lossen én parkeergelegenheid voor het personeel vaak niet te regelen.

"De gemeente houdt te weinig rekening met de belangen van ondernemers. Daarnaast heb ik grote zorgen over de energie. Als ik nu ga verhuizen, lukt het dan wel om een aansluiting op het stroomnet te krijgen?"

Garage moet verhuizen

Leemhuis krijgt bijval van een collega-ondernemer uit de buurt. Het bedrijf van autogaragehouder Oguzhan Sen zit al 24 jaar in de Klaprozenbuurt, maar daar komt nu een einde aan. Binnen een half jaar moet het bedrijf verhuizen, omdat ook hier huizen gebouwd gaan worden.

"Dat heeft ons de afgelopen jaren echt heel veel stress gegeven. We hebben hier nu een hele vaste klantenkring opgebouwd. We vinden het best wel emotioneel dat we hier nu weg moeten." Gelukkig heeft het bedrijf elders in Amsterdam-Noord een nieuwe locatie weten te vinden, maar alsnog zit de garagehouder met zorgen over de verhuizing. Voor het nieuwe pand moet namelijk de hoofdprijs worden betaald.

Meer plekken voor bedrijven nodig

Lector 'de ondernemende regio' aan de Fontys Hogeschool Cees Jan Pen ziet dat mkb'ers moeite hebben om aan een pand te komen en dat bedrijfsruimtes rond de steden verdwijnen. Dat is een probleem. "Want bij een aantrekkelijke stad hoort dat mensen er kunnen wonen en werken. Het ruimtelijk beleid is te vaak woonbeleid geworden."

Verder benadrukt Pen dat we in de toekomst niet minder, maar juist méér ruimte voor bedrijven nodig hebben. "We gaan toe naar een circulaire economie, dan wil je juist plekken voor afvalstromen en mobiliteitshubs dichtbij de steden hebben."

Werkcorporatie in Amsterdam

Ook de Gemeente Amsterdam ziet dat er te weinig ruimte is voor bedrijven, met name in Amsterdam-Noord. Het stadsbestuur maakt zich zorgen, laten ze weten in een reactie: "Door de herontwikkeling stijgen de huurprijzen en neemt het tekort aan beschikbare bedrijfsruimtes toe. Ondernemers die door herontwikkelingen op zoek moeten naar een nieuwe plek komen hierdoor in de knel."

"De gemeente Amsterdam wil vooral de maakindustrie, stadslogistiek en stadsverzorgende bedrijven zoals autogarages, aannemers en schoonmaakbedrijven meer kansen bieden op een nieuwe plek voor hun bedrijf. Daarvoor roept de gemeente een werkcorporatie in het leven die zonder winstoogmerk bedrijfsruimte gaat verhuren."

Na een marathonvergadering van 26 uur heeft de coalitie overeenstemming bereikt over de Voorjaarsnota. Elk van de vier partijen heeft wel iets voor hun achterban binnengehaald. Maar hoe het betaald moet worden, is nog onduidelijk.

De leiders van PVV, VVD, NSC en BBB en hun financieel specialisten overlegden sinds vorige week maandag met minister Eelco Heinen (VVD) van Financiën. In de Voorjaarsnota wordt gekeken hoe het staat met de inkomsten en uitgaven van de rijksoverheid. Is er meer geld nodig, dan wordt de begroting aangepast.

Wensenlijstje van tientallen miljarden

De coalitiepartijen hadden daarnaast nog een eigen lijstje met plannen. Al met al waren met dat wensenlijstje tientallen miljarden euro's gemoeid. Met een zuinige minister van Financiën was dus van begin af aan duidelijk dat het geen makkelijke onderhandelingen zouden worden.

Na een nacht doorhalen zijn de vier partijen het toch eens geworden. Een greep uit de plannen: de energiebelasting wordt verlaagd, sociale huren worden dit jaar en volgend jaar bevroren, Defensie krijgt jaarlijks 1,1 miljard euro extra, 600 miljoen naar boeren in 2025 en 2026 en extra geld voor gemeenten.

Een grote PR-show

Maar hoe dit alles betaald gaat worden, daarover weigerden de onderhandelaars vandaag iets te zeggen. En dat is wel degelijk van groot belang, zegt politiek-verslaggever Marloes Lemsom.

"Door hoe de coalitie dit nu aanpakt - alleen het goede nieuws presenteren, en de rest achterhouden tot morgen - kunnen wij journalisten niet het volledige verhaal vertellen. Het is dus eigenlijk een grote PR-show. Als daar naar werd gevraagd, zeiden ze allemaal: 'Nee, we zijn heel positief vandaag, niet zo negatief doen.' Terwijl het - ook voor hun eigen kiezers - wel cruciaal is om te weten waar ze erop vooruit gaan, maar ook waar ze er op achteruit gaan."

Belastingmaatregelen

Hoewel formeel dus nog niet bekend is hoe de plannen betaald gaan worden, is er toch al een en ander uitgelekt, vertelt Marloes Lemsom. "Wat wij nu horen is dat de inkomstenbelasting minder wordt verlaagd dan gepland en dat gaat iedereen voelen in de koopkracht. De algemene heffingskorting en de arbeidskorting worden niet geïndexeerd, waardoor je minder overhoudt. Maar voor het volledige koopkrachtplaatje heb je natuurlijk alle informatie nodig."

Het komt er dus op neer dat de meeste dekking voor de plannen gevonden wordt in belastingmaatregelen. Lemsom: "Wij hebben van coalitiebronnen vernomen dat dat gebeurt omdat mensen het dan minder direct voelen in de portemonnee. Belastingen betaal je namelijk maar een keer per jaar."

Eerst het zoet, dan het zuur

Vandaag is dus het zoet gepresenteerd en dan volgt morgen het zuur, zegt Lemsom. "Er zijn nu vooral dingen bekend die ze graag wilden vertellen, waar ze op het moment van een akkoord ook meteen X-berichten over de wereld in slingerden."

Want al snel nadat er een akkoord over de Voorjaarsnota bereikt werd, plaatsen de coalitieleiders iets op X. PVV-leider Geert Wilders was de eerste die iets geplaatste, kort daarna gevolgd door Caroline van der Plas, daarna Dilan Yeşilgöz en een paar minuten later Nicolien van Vroonhoven.

'Knieval voor Geert Wilders'

Maar over bepaalde dingen houden de coalitieleiders zich dus stil, ziet Lemsom. Bijvoorbeeld het extra geld voor asiel. "Bijna 900 miljoen euro, bijna de grootste investering van de hele Voorjaarsnota."

"Daar sprak niemand over voor de camera, dat kwam later pas naar buiten. Vooral omdat het een knieval is voor Geert Wilders van de PVV die vorig jaar juist heel blij was dat er veel minder geld naar asiel zou gaan. Dat geld blijkt nu toch wel nodig te zijn."

Hoofdpijndossiers doorgeschoven

De hobbel van de Voorjaarsnota is nu genomen, maar er zijn nog steeds hoofdpijndossiers die wachten op een oplossing. "Het zal je niet verbazen, maar de moeilijkste dossiers, zoals stikstof en klimaatmaatregelen, zijn blijven liggen", vertelt de politiek-verslaggever.

"Er was extra geld nodig voor het oplossen van het stikstofprobleem, met name voor boeren. BBB was blij dat de pot met geld voor boeren voor een groot deel verdween. Nu zijn ze toch met hangende pootjes teruggekomen bij de minister van Financiën: er blijkt toch meer geld nodig te zijn. Maar dan moeten de andere partijen ze dat wel gunnen. Dit hebben ze nu dus vooruit geschoven."

Het begrip 'incel' is opnieuw in opmars, mede door de Netflix-serie Adolescence. Het staat symbool voor een groep mannen die terugverlangt naar klassieke genderrollen. EenVandaag ging met een groep studenten in gesprek over vrouwenhaat op internet.

In de Netflix-serie Adolescence begeeft de hoofdpersoon, de 13-jarig Jamie, zich online in 'incel'-kringen. Hij wordt daarmee gepest, waarna het steeds extremere vormen aanneemt. De serie is fictie, maar vergezocht is de situatie zeker niet.

Onvrijwillig celibatair

Het woord 'incel' is een samenvoeging van de Engelse woorden 'involuntary celibate', oftewel: onvrijwillig celibatair. Eigenlijk stamt het uit de jaren 90, toen studente Alana een soort lotgenotengroep begon voor jonge vrouwen zonder vriendje. Het was toen nog een heel neutrale term, of een soort geuzennaam. Met het idee: als Alana een partner krijgt, stapt ze uit de groep.

Maar de beweging wordt steeds extremer en door mannen gedomineerd. In de kern bestaat de groep nu uit voornamelijk jonge mannen die geen seksuele of romantische relaties hebben, ondanks dat ze dat wél willen. Wat begon als een neutrale term, is uitgegroeid tot een online subcultuur waar frustratie, afwijzing en vrouwenhaat centraal kunnen staan.

'Macht van man wordt afgenomen'

Uithangborden van deze beweging zijn influencers als Andrew Tate, Nick Fuentes en Hamza Ahmed. Ook mbo-student John* laat zich ook inspireren door Tate, vertelt hij in een discussie met klasgenoten, onder leiding van een verslaggever van EenVandaag.

"Door het feminisme uiten vrouwen zich nu heel fel over de rechten waar ze voor hebben gestreden", vindt John. "Zij zeggen: 'Ik heb geen man nodig, ik heb mijn eigen rechten, ik doe wat ik wil.' In principe wordt dan de macht van de man afgenomen", beredeneert hij.

Terug naar vroegere tijden

Vroeger hadden vrouwen ook minder rechten dan mannen, legt ontwikkelingspsycholoog Steven Pont uit. Zo waren ze tot 1956 in Nederland nog handelingsonbekwaam en tot 1971 stond in de wet dat de vrouw moest gehoorzamen aan de man, vertelt hij. "Daarna kwamen de jaren van emancipatie, het streven van gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen."

Pont gaat verder: "Maar mensen in de 'manosphere', een online omgeving waarin mannelijkheid verheerlijkt wordt ten opzichte van het feminisme, vinden dat het de andere kant is opgeslagen. En zij willen nu terug naar een man aan het hoofd en een dienende vrouw."

'Dat is toch niet erg?'

In de discussie vraagt student Gijsje zich af waarom mensen in de 'manosphere' zich zo bemoeien met anderen: "Sommige vrouwen hebben ook geen man nodig. Dat is toch niet erg? Waarom zou je je daar als buitenstaander druk om maken?"

De rest van de groep maakt zich zorgen over de invloed van de retoriek van influencers op jonge kinderen. Zo ook Sky: "Als jij tegen een jong kind zegt dat vrouwen geen rechten horen te hebben, gaat hij dat geloven. Ik vind dat best wel gevaarlijk."

Motiverend voor jongens?

Andrew Tate wordt samen met zijn broer Tristan bovendien verdacht van mensenhandel, merkt student Guido op. "Dat kan ik niet los zien van zijn standpunten. Mensen kunnen echt gaan denken dat vrouwen minderwaardig zijn, of eigendom van de man moeten zijn, of zich op een bepaalde manier moeten gedragen."

Een figuur als Tate heeft op jongens en jonge mannen zeker invloed, zegt Pont. "Hij heeft voor hen ook een motiverende kant. Hij zegt: 'Als je wat wil bereiken, moet je er ook wat voor doen'", vertelt de psycholoog over de aantrekkingskracht. Maar de vraag is volgens hem tot welk doel dat moet leiden: "En dat is niet om een goede partner te zijn, maar om de leidende partner te zijn."

Andrew Tate als inspiratie

"Hij is een van mijn inspiratiebronnen", erkent John in het groepsgesprek. "Hij is een inspiratie voor jongens die komen van weinig, die weten hoe het is om arm te zijn, en om geen affectie te krijgen van je ouders of van vrouwen." Tate staat volgens hem voor onafhankelijkheid. "En hij laat veel mensenkennis zien. Dat inspireert mij."

"Ik vind Tate oprecht, slim en meelevend met vrouwen", zegt John. "Hoe bedoel je dat?", reageert klasgenoot Angelina daarop. Volgens John benadeelt Tate vrouwen niet, maar benadert hij ze 'realistisch'. "Als hij zegt dat vrouwen niet met bepaalde kleding de straat op moeten, bedoelt hij: het kan ook fout gaan. Als een meisje zich meer bedekt, haalt een man het niet zo snel in zijn hoofd."

Materialistische machowereld

Deze denkwijze past in het wereldbeeld dat ontwikkelingspsycholoog Pont in de 'manosphere' ziet terugkomen. Dit soort influencers creëren een materialistische machowereld: "Het draait om seks, macht, bezit en geld. Dat zijn de hogere waarden." Ook John denkt in die termen over romantische relaties. "Tate heeft veel financiële vrijheid en wil niet iemand in zijn leven die hem in de weg zal staan of zijn behoeftes zal weigeren."

"Als hij het over bezit heeft, is dat pijnlijk. Maar als ik mijn leven geef voor een vrouw, haar volledig financier en bescherm, vraag ik daar iets voor terug", gaat de student verder. "Als ik voor je op mijn knieën ben gegaan en ervoor gezorgd heb dat je mijn bezit bent, moet ik je beschermen als iemand aan je komt."

'Liefde gaat niet om geld'

"Als ik verliefd ben", reageert Angelina, "gaat het niet om geld. In een relatie sluit je compromissen. Als ik de afwas doe voor mijn vriend die een dag gewerkt heb, doe ik dat omdat ik dat wil. Als hij zegt dat ik dat moet doen, is mijn vrije wil in die relatie weg. Het woord bezit vind ik best wel angstaanjagend."

"Het jasje dat ik aan heb is mijn bezit", voegt Sky toe. "Als ik een relatie neem met Angelina heb ik haar niet gekocht. Stel, ik heb een vriend en ik heb even geen zin, moet ik dan toch ja zeggen? Ik vind niet dat ik ooit iemands bezit kan zijn."

Lastig controleren voor ouders

De 'manosphere' speelt zich grotendeels op internet af. Het blijft voor ouders hierdoor moeilijk om te controleren wat voor informatie hun kinderen tot zich nemen, waarschuwt Pont. "Ze weten vaak niet wat er precies gebeurt." Volwassenen zijn nieuwe bezoekers in de digitale wereld terwijl jonge mensen erin zijn geboren, legt hij uit. "De jeugd loopt hierin dus voor op de volwassen."

Tegelijkertijd zijn de hersenen van pubers nog niet volledig ontwikkeld, voegt de ontwikkelingspsycholoog daaraan toe. "Dus aan de ene kant kunnen we die gewetenloosheid hen niet aanrekenen", zegt hij. "Maar zij begeven zich in een omgeving waar allemaal gewetenloze dingen gebeuren en waar wij eigenlijk te weinig zicht op hebben."

*De naam van John is om privacyredenen verzonnen, de andere studenten worden wel bij hun eigen naam genoemd