Kan het kabinet de plannen voor Prinsjesdag eerder bekendmaken? En 3 andere vragen aan politiek commentator Joost Vullings
13-09-2022 17:37
Het kabinet wacht tot Prinsjesdag om alle maatregelen bekend te maken
Bron:
ANP
GroenLinks-voorman Jesse Klaver roept het kabinet op om de plannen voor een energiefonds eerder openbaar te maken dan Prinsjesdag. Waarom gebeurt dat niet? We vragen het politiek commentator Joost Vullings.
1. Kan Jesse Klaver op veel bijval rekenen?
"Ja, de complete oppositie steunt hem en dat komt niet altijd voor. Hij heeft alleen geen Kamermeerderheid, omdat de coalitie niet met hem meegaat. Maar dit gaat om een informatie-verzoek en dat wordt altijd doorgeleid naar het kabinet. Dus het signaal is afgegeven en het is afwachten hoe het kabinet daarop reageert."
"Er zit veel frustratie bij de oppositie omdat zij al sinds het begin van het jaar hamert op koopkracht bij het kabinet. Het kabinet doet dan wel wat, maar de oppositie vindt dat het achter de feiten aanloopt."
"Zeker. Jesse Klaver heeft gelijk dat de Kamer hier recht op heeft. Op Prinsjesdag gaat het over de begroting van 2023. Maar dat noodfonds voor de stijgende energieprijzen kan dit jaar al worden doorgevoerd, dat gaat dus over 2022. Dus de regels wat betreft Prinsjesdag gelden niet. Maar de plannen zijn gewoon nog helemaal niet af en dat probeert het kabinet nu te maskeren."
"Ik snap ook niet waarom dat niet eerder bekend wordt gemaakt. Elk jaar praten ze half augustus over koopkracht en dat is dit jaar urgenter dan ooit. Dan kan het niet dat je zo'n besluit neemt in de ministerraad en zegt dat mensen nog 4 of 5 weken moeten wachten."
3. Waarom wordt er dan toch al informatie gelekt?
"Het kabinet neemt besluiten waar de bevolking recht op heeft. Ze lekken de informatie dan maar, omdat ze het officieel niet mogen zeggen. Het zou logischer zijn als je de maatregelen gewoon gelijk bekendmaakt. Dat maakt niet veel uit voor Prinsjesdag, want dat is toch vooral ceremonieel. De maatregelen lekken elk jaar al uit."
"Het kabinet wil gewoon een signaal afgeven aan de samenleving dat er aan koopkrachtmaatregelen gewerkt wordt. Het weet zelf ook dat het zich in de vingers snijdt door alles geheim te houden. Het ministerie van Financiën maakt de plannen geheim, maar ze kunnen dat label er gewoon zelf afhalen."
"Ik denk dat de regeling over het energiefonds nog niet af is. De oppositie kan nu duidelijk maken dat het kabinet uit armoede iets lekt, maar dat het nog niks afheeft. Dat hoort ook een beetje bij de voorbeschouwing van Prinsjesdag. Ze wil laten weten dat ze met koopkracht bezig zijn."
"Het kabinet zou de plannen bekend kunnen maken, maar dat zou dan pas maandag worden als ze nog niet af zijn. Dan kan je beter tot Prinsjesdag wachten."
De VS wil snel een deal met Poetin om de oorlog in Oekraïne te stoppen. Maar Europa is niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Waarom wil Donald Trump dit zo graag? En wat zijn de gevolgen van deze nieuwe koers? "Betekent het einde van de NAVO."
Woonminister Mona Keizer wil met nieuwe wet meer betaalbare woningen
Bron:
ANP
Nu het woningtekort is opgelopen tot ruim 400.000 woningen, wil het kabinet de bouw van betaalbare huizen afdwingen. Maar volgens de SP is dat bij lange na niet genoeg. De overheid moet de regie volledig terugpakken – desnoods door grond te onteigenen.
De ambitie van het kabinet is torenhoog: 100.000 woningen per jaar erbij. Om meer grip te krijgen op de woningbouw stuurde woonminister Mona Keijzer vandaag het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer.
Versneld woningen bouwen
De aangepaste wet van de minister bepaalt onder meer hoeveel, waar en voor wie er gebouwd gaat worden. Maar het regelt ook kortere procedures en versneld bouwen buiten de bebouwde kom.
Nieuw is dat per regio twee derde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn, waarvan 30 procent sociale huur. Lukt het nu niet om genoeg betaalbare huizen op een locatie te bouwen, dan kun je dat compenseren op een andere plek. Gemeenten met weinig sociale of middenhuur kunnen gedwongen worden meer te bouwen.
Woningnood oplossen
"Het is belangrijk dat mensen met een gemiddeld inkomen in alle gemeenten kans hebben op een betaalbare woning", benadrukt Keijzer. "Iedereen kent wel iemand die al jaren aan het wachten is op een betaalbaar plekje." Volgens de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening brengt deze wet de regie daarop terug.
"Het gaat bepalen welke betaalbare woningen je waar gaat bouwen en versnelt daarbij procedures, zodat we de woningnood op kunnen lossen met elkaar." Alles bij elkaar moet het volgens Keijzer gaan lukken om uiteindelijk 100.000 woningen per jaar erbij te bouwen. "Als je kijkt naar de cijfers van vorig jaar, dan zitten we al op 82.000 woningen. En als je kijkt wat er in de pijplijn zit, dan gaan we in 2027 honderdduizend woningen realiseren."
Projectontwikkelaar Maarten de Gruyter ziet positieve elementen in de wet. Als een project in een buurt met veel sociale huur financieel niet haalbaar is, biedt de nieuwe wet volgens hem meer flexibiliteit.
"Op dat moment kun je zeggen: 'Weet je, we gaan hier wat meer vrije sector en wat meer middenhuur realiseren'", zegt De Gruyter. Sociale huur kan dan op een andere plek in de regio komen.
Meer geld nodig
Maar nog altijd mist de projectontwikkelaar oplossingen voor de financiële haalbaarheid van projecten. Er is volgens De Gruyter meer geld nodig. "Je kunt wel een project sneller tot stand willen brengen, maar op het moment dat een project nog steeds niet haalbaar is, dan heeft dat natuurlijk niet zoveel zin."
De bouw van betaalbare woningen, sociaal en midden, is volgens De Gruyter vaak niet rendabel. Dat bleek eind vorig jaar ook uit cijfers van de gemeente Utrecht. Volgens de gemeente lopen ontwikkelaars bij betaalbare huurwoningen soms tot 46.000 euro verlies per woning.
Met de nieuwe woningwet wil het kabinet meer grip krijgen op het bouwen van betaalbare woningen, maar volgens SP-leider Jimmy Dijk kiest de overheid voor een 'woningmarkt' en niet voor 'volkshuisvesting'. "De markt heeft heel erg gefaald in het bouwen van betaalbare woningen voor mensen", zegt hij.
Volgens Dijk leidt de verplichting van 30 procent sociale huur per regio, in plaats van per gemeente en project, juist tot minder sociale huur. Vooral op de plekken waar het volgens de partij echt nodig is. "Het klinkt sociaal, maar het is een versoepeling. Het betekent voor gemeenten waar er meer dan 30 procent sociale huur is, dat ze minder sociale huur moeten gaan bouwen."
Miljoen woningen voor 800 euro
Daarom komt oppositiepartij SP vandaag met een radicaal ander woonplan. De partij denkt dat het haalbaar is 1 miljoen woningen te realiseren met een maximale huur van 800 euro, voor iedereen. SP-leider Dijk zegt dat dit kan door 'speculanten' aan te pakken. Dat zijn mensen die huizen opkopen om ze vervolgens met een zo groot mogelijke winst door te verkopen. Ook pleit hij om leegstand tegen te gaan en te investeren in renovatie en nieuwbouw.
"Grondprijzen bepalen nu 60 procent van de bouwkosten. Daar moeten we echt vanaf. We moeten speculanten aanpakken en keihard belasten", benadrukt Dijk, die in het uiterste geval grond zelfs wil onteigenen. "Een overheid die inderdaad gaat ingrijpen op de grondprijzen. Daar is niks communistisch aan. Er zijn onwijs veel landen in Europa die dat ook doen, en terecht."
Critici noemen het plan van de SP onrealistisch en vooral onbetaalbaar. Volgens ontwikkelaars zou het plan in de tientallen miljarden kunnen lopen. Maar Dijk wijst op het verleden. "Voor de jaren 90 was dit doodnormaal. Toen lukte het om 100.000 woningen per jaar te bouwen. 70 tot 80 procent van de mensen kon toen een betaalbare huurwoning vinden."
Dijk wil de plannen financieren met een woonfonds van 20 miljard euro. "Als je de staatsschuld met 1,7 procent laat oplopen, kun je dit doen. We hebben de laagste staatsschuld in 50 jaar." Om het woonfonds verder te vullen kijkt Dijk ook naar de hypotheekrenteaftrek. Door dit af te schaffen boven hypotheken van 450.000 euro, zou dit volgens hem 6 miljard euro moeten opleveren.
Minister ziet niets in SP-plan
Hoewel het plan volgens de SP-leider haalbaar is, ziet projectontwikkelaar De Gruyter dat anders. De projectontwikkelaar pleit voor minder regels en lagere kosten om betaalbare woningen te bouwen.
Ook woonminister Keijzer wijst de SP-plannen voor onteigening af. "Dat is wel vrij communistisch. Het eigendomsrecht is een van de pijlers van onze rechtsstaat." Onteigening duurt volgens haar jaren en helpt woningzoekenden niet.