GroenLinks-voorman Jesse Klaver roept het kabinet op om de plannen voor een energiefonds eerder openbaar te maken dan Prinsjesdag. Waarom gebeurt dat niet? We vragen het politiek commentator Joost Vullings.

1. Kan Jesse Klaver op veel bijval rekenen?

"Ja, de complete oppositie steunt hem en dat komt niet altijd voor. Hij heeft alleen geen Kamermeerderheid, omdat de coalitie niet met hem meegaat. Maar dit gaat om een informatie-verzoek en dat wordt altijd doorgeleid naar het kabinet. Dus het signaal is afgegeven en het is afwachten hoe het kabinet daarop reageert."

"Er zit veel frustratie bij de oppositie omdat zij al sinds het begin van het jaar hamert op koopkracht bij het kabinet. Het kabinet doet dan wel wat, maar de oppositie vindt dat het achter de feiten aanloopt."

2. Heeft de Kamer recht op deze informatie?

"Zeker. Jesse Klaver heeft gelijk dat de Kamer hier recht op heeft. Op Prinsjesdag gaat het over de begroting van 2023. Maar dat noodfonds voor de stijgende energieprijzen kan dit jaar al worden doorgevoerd, dat gaat dus over 2022. Dus de regels wat betreft Prinsjesdag gelden niet. Maar de plannen zijn gewoon nog helemaal niet af en dat probeert het kabinet nu te maskeren."

"Ik snap ook niet waarom dat niet eerder bekend wordt gemaakt. Elk jaar praten ze half augustus over koopkracht en dat is dit jaar urgenter dan ooit. Dan kan het niet dat je zo'n besluit neemt in de ministerraad en zegt dat mensen nog 4 of 5 weken moeten wachten."

3. Waarom wordt er dan toch al informatie gelekt?

"Het kabinet neemt besluiten waar de bevolking recht op heeft. Ze lekken de informatie dan maar, omdat ze het officieel niet mogen zeggen. Het zou logischer zijn als je de maatregelen gewoon gelijk bekendmaakt. Dat maakt niet veel uit voor Prinsjesdag, want dat is toch vooral ceremonieel. De maatregelen lekken elk jaar al uit."

"Het kabinet wil gewoon een signaal afgeven aan de samenleving dat er aan koopkrachtmaatregelen gewerkt wordt. Het weet zelf ook dat het zich in de vingers snijdt door alles geheim te houden. Het ministerie van Financiën maakt de plannen geheim, maar ze kunnen dat label er gewoon zelf afhalen."

4. Zullen we het eerder te weten komen?

"Ik denk dat de regeling over het energiefonds nog niet af is. De oppositie kan nu duidelijk maken dat het kabinet uit armoede iets lekt, maar dat het nog niks afheeft. Dat hoort ook een beetje bij de voorbeschouwing van Prinsjesdag. Ze wil laten weten dat ze met koopkracht bezig zijn."

"Het kabinet zou de plannen bekend kunnen maken, maar dat zou dan pas maandag worden als ze nog niet af zijn. Dan kan je beter tot Prinsjesdag wachten."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.