Kan een Thyrax-drama straks weer gebeuren?

Er was grote onrust begin dit jaar toen er een tekort ontstond aan het schildkliermedicijn Thyrax. 350.000 patiënten in Nederland waren van dit middel afhankelijk. Hoe heeft het zover kunnen komen? Heeft de fabrikant genoeg gedaan om een tekort te voorkomen? Is er wel alert opgetreden door verantwoordelijke instanties? EenVandaag ging op onderzoek uit. 

Via een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur heeft de redactie van EenVandaag gekeken naar de acties van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen. Deze instantie beoordeelt en bewaakt de werkzaamheid, risico's en kwaliteit van geneesmiddelen in Nederland.

Aspen, de farmaceut, heeft altijd verklaard dat een verhuizing naar Duitsland de oorzaak was van de tekorten aan Thyrax. Ze krijgen het in de nieuwe vestiging niet voor elkaar precies hetzelfde medicijn te maken. De nieuwe Thyraxmedicijnen blijken bijvoorbeeld minder lang houdbaar. Ze worden daarom niet door het CBG goedgekeurd. 

Uit de stukken blijkt dat het CBG op 11 december 2015 al op de hoogte is van de tekorten die hierdoor zouden ontstaan. Toch verzoeken ze de farmaceut dan om dit nog niet direct publiekelijk bekend te maken en te wachten tot het nieuwe jaar. Er zou met de kerstperiode te grote ‘onrust ontstaan’ als dan het nieuws van de tekorten op straat zou liggen.  

Huub Schellekens, hoogleraar farmaceutische biotechnologie, werkte in het verleden zelf voor het CBG. Hij bekeek de stukken die EenVandaag opvroeg en oordeelt op basis daarvan dat de mensen die voor het agentschap werken, misschien niet helemaal in de gaten hadden hoe urgent het was. Op 7 januari pas, bijna een maand na de melding van het tekort, wordt minister Edith Schippers (VWS) ingelicht. Iets wat hij bevreemdend vindt, want op dat moment had het CBG moeten weten dat er een groot probleem stond te wachten. Er is dus te laks gereageerd, concludeert hij.

Maar de meeste blaam treft volgens Schellekens de farmaceut, Aspen. Die heeft ‘bagger’ geproduceerd toen ze Thyrax overnamen en in Duitsland gingen maken zegt hij. Het wil er bij hem niet in dat de fabrikant de medicijnen niet precies kon namaken. Aspen wilde er vanaf, stelt hij, omdat ze zelf al een vergelijkbaar middel maken. “Als je er erg scherp naar kijkt dan is Aspen gewoon bezig het product van de markt te halen om niet te concurreren met hun eigen Thyraxvariant.”

Lastig bij dit schildkliermedicijn is dat patiënten niet makkelijk kunnen overstappen. Bij de minste of geringste verandering in de medicatie, zelfs al is de werkzame stof dezelfde, kunnen patiënten volledig van slag raken. Het duurt soms vele maanden voor iemand weer goed is ingesteld. EenVandaag spreekt met Abigail Cijntje, een van de patiënten die moeilijk bleek in te stellen op het nieuwe middel. Zij heeft nog altijd last van ernstige klachten.

Maar had het CBG of minister Edith Schippers een drama als bij Thyrax kunnen voorkomen? Nee, zegt Huub Schellekens. Ze zijn niet bij machte. Ook nu besloten is om de boetes enorm te verhogen. “Fabrikanten vegen daar hun billen mee af,” zegt Schellekens. “Dat is een lachertje. Bovendien, wat heeft een patiënt aan die boete? Daar komt het middel niet mee terug.”

Medicijntekorten moeten gemeld worden bij het CBG. Maar het enige dat het CBG kan doen, is waarschuwen. Het gaat dan om de minister en de apotheken. De farmaceut heeft in wezen vrij spel, legt Schellekens uit: “We zijn volledig afhankelijk geworden van hun monopolies. We moeten proberen daar alternatieven voor te ontwikkelen. We zullen veel meer aan eigen bereiding moeten toelaten door apothekers, of combinaties van kleine fabrikanten in Nederland.”

Want wat met Thyrax gebeurd is, gaat nog vaker gebeuren, voorspelt de hoogleraar: “Het wordt alleen maar erger. We moeten ons minder afhankelijk maken van de industrie.”

Aspen laat in een reactie weten dat “het niet correct is, dat wij Thyrax bewust van de markt hebben gehaald. Wij werken er nu juist hard aan om Thyrax weer op de markt te brengen. 

Volledige reactie Aspen:

This browser does not support PDFs. Please download the PDF to view it: <a data-cke-saved-href="http://www.eenvandaag.nl/uploads/doc/Reactie%20Aspen.pdf" href="http://www.eenvandaag.nl/uploads/doc/Reactie%20Aspen.pdf">Download PDF</a>